ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ

 7- ՐԴ ԳՈԻՄԱՐՄԱՆ 5 - ՐԴ ՆՍՏԱՇՐՋԱՆ

   2022 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 2-Ի ՀԵՐԹԱԿԱՆ ՆԻՍՏԻ 

                                                                           ՍՂԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

ժԱՄԸ  11:00

                  

         Նիստին մասնակցում են ԱԺ պատգամավորները, ԱՀ կառավարության անդամները, ԶԼՄ ներկայացուցիչներ, հրավիրվածներ:

       Նիստին ներկա են 30 պատգամավորներ, բացակա՝ 3-ը: Նիստը վարում է ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասյանը:

Արթուր Թովմասյան - Բարի առավոտ բոլորին, կառավարության հարգելի անդամներ, գործընկերներ, տիկնայք և պարոնայք, Ազգային ժողովի մշտական հանձնաժողովներում համապատասխան աշխատանքներ են տարվել օրենսդրական նախաձեռնությունների մասով, և պատրաստ ենք սկսելու Ազգային ժողովի հերթական նիստի աշխատանքները:

Պատգամավորներին խնդրում եմ գրանցվել:

Գրանցում: Ներկա են 30 պատգամավորներ, 3 պատգամավորներ հարգելի պատճառով բացակայում են:

Քվորում ունենք, կարող ենք սկսել մեր աշխատանքները:

Ազգային ժողովի յոթերորդ գումարման հինգերորդ նստաշրջանը հայտարարում եմ բացված:

ՀՆՉՈՒՄ Է ԱՀ ՕՐՀՆԵՐԳԸ

 

Հերթական՝ հինգերորդ նստաշրջանը բացված է, սկսում ենք մեր աշխատանքները:

Ազգային ժողովի յոթերորդ գումարման 5-րդ նստաշրջանի օրակարգում «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի 34-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 1-ին կետի համաձայն ներառված է  «Մտքի, խղճի, դավանանքի ազատության  և  կրոնական կազմակերպությունների մասին», «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության  քրեական  օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը, 2-րդ կետի համաձայն գլխադասային հանձնաժողովների կողմից դրական եզրակացություն ներկայացրած հետևյալ հարցերը՝ «Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության փոփոխություն» նախագիծը, «Ժամանակավոր անաշխատունակության և մայրության նպաստների մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը, «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին և «Տեղական ինքնակառավարման մասին օրենքում լրացում կատարելու մասին օրենքների նախագծերի փաթեթը:

Եթե հարցեր կան նստաշրջանի օրակարգի վերաբերյալ, խնդրեմ: Եթե չկան, քվեարկության է դրվում «ԱՀ Ազգային ժողովի 7-րդ գումարման 5-րդ նստաշրջանի օրակարգը հաստատելու  մասին» Ազգային ժողովի որոշումը: 

Քվեարկություն:

Կողմ՝ 30, դեմ՝ չկա, ձեռնպահ՝ չկա:

Որոշումն ընդունված է:

Այսօրվա նիստի օրակարգում ներառված են  գլխադասային հանձնաժողովի կողմից դրական եզրակացություն ստացած՝  «Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության փոփոխության» նախագիծը, «Ժամանակավոր անաշխատունակության և մայրության նպաստների մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը, «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին և «Տեղական ինքնակառավարման մասին օրենքում լրացում կատարելու մասին օրենքների նախագծերի փաթեթը: Այսօրվա նիստի օրակարգում  ներառված են նաև «Հարցեր կառավարության անդամներին» և, ինչպես միշտ, «Պատգամավորական հայտարարություններ»:

Կա՞ն հարցեր այսօրվա նիստի օրակարգի  հետ կապված: Եթե չկան, քվեարկություն: 

Քվեարկություն:

Կողմ՝ 30,  դեմ՝  չկա,  ձեռնպահ՝ չկա:

Որոշումն ընդունված է:

«Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության փոփոխության» նախագիծը ներկայացնելու համար հրավիրվում է Արցախի Հանրապետության նախագահի ներկայացուցիչ, տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Հայկ Խանումյանը:

Հայկ Խանումյան – Շնորհակալություն, հարգելի ներկաներ: Ձեզ եմ ներկայացնում «Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության փոփոխություն» նախագիծը:

Հոդված 1-ին. Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության 173-րդ հոդվածի «հինգ» բառը փոխարինել «տասը» բառով:

Հոդված 2. Սույն Սահմանադրության փոփոխությունը ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման հաջորդող օրվանից:

Հարգելի ներկաներ, դեռևս մեկ տարի առաջ համապատասխան լիազոր հանձնաժողովում այս իրավիճակը քննարկվել է, այնուհետև խմբակցությունների հետ քննարկել ենք վարչատարածքային բաժանման վերաբերյալ կետը, և այս առումով քաղաքական ուժերի մոտ կոնսենսուս կա, որ մարտին վարչատարածքային բաժանման վերաբերյալ փոփոխություն չենք անի: Փոփոխությունը վերաբերում է հենց սրան: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան: Պատգամավորները կարող են հիմնական զեկուցողին դիմել իրենց հարցերով: Հարցերի համար խնդրում եմ  գրանցվել: Հերթագրվել է մեկ պատգամավոր: Պարոն Հայրապետյան, խնդրեմ:

Սեյրան Հայրապետյան - Շնորհակալություն: Պարոն Խանումյան, այն, որ այս օրենքի նախագիծը քննարկել ենք և մեր կարծիքը հայտնել ենք, դա Դուք նշեցիք: Ուղղակի ստեղծված իրավիճակից ելնելով ենք նմանատիպ կարծիք հայտնել: Ի՞նչ եք նախատեսում այս 5 տարվա ընթացքում, որպեսզի նախապատրաստենք անցնելու այդ իրավիճակին:

Հայկ Խանումյան – Համապատասխան քաղաքական որոշման դեպքում, այդ թվում՝ քաղաքական ուժերի կարծիքը հաշվի առնելով, համապատասխան հայեցակարգ կմշակվի: Ինչպես գիտեք նախկինում՝ պատերազմից առաջ, խոշորացման էինք գնում, և  համապատասխան հայեցակարգ էր մշակվում, սակայն, պատերազմի հետևանքները հաշվի առնելով, քաղաքական ուժերը առաջարկեցին, որ այդ ճանապարհով չգնանք: Առաջիկայում որոշ նախաձեռնություններ կլինեն՝ մինչհամայնքային միավորումների հետ կապված, որը խոշորոցում չէ, այլ տարբեր հարցերի գծով համայնքների համագործակցության մեխանիզմ է, որը նախատեսված է նաև «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենսդրությամբ նմանապես, սակայն համապատասխան կարգավորումները բացակայում էին: Կգնանք այդ ճանապարհով, մինչև համապատասխան քաղաքական որոշում լինի:

Սեյրան Հայրապետյան – Շնորհակալություն: Իրականում համամիտ եմ, պետք է հող նախապատրաստենք, որպեսզի անցնենք դրան: 

          Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը, պարոն Խանումյան:

         Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է պետական և իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Սևակ Աղաջանյանը: Խնդրեմ, պարոն Աղաջանյան:

Սևակ Աղաջանյան – Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, «ԱՀ Սահմանադրության փոփոխության մասին» նախագիծը քննարկվել է պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում: Հանձնաժողովը միաձայն կողմ է քվեարկել և տվել է դրական եզրակացություն առաջին ընթերցման համար:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Աղաջանյան:

Հարցեր կա՞ն: Խնդրում եմ գրանցվել: Կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը:

Հիմա  անցնենք մտքերի փոխանակությանը: Ելույթների համար խնդրում եմ գրանցվել: Չկան: Եզրափակիչ ելույթի ցանկություն կա՞:

Այժմ քվեարկության է դրվում «ԱՀ Սահմանադրության փոփոխության նախագիծը»  առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Քվեարկություն:

Կողմ`  30,  դեմ`  չկա,  ձեռնպահ` չկա:

Որոշումն ընդունված է:

         Իսկ հիմա, ղեկավարվելով «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի 80-րդ հոդվածով, քվեարկության է դրվում Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության փոփոխության նախագծի  վերաբերյալ Գերագույն դատարան դիմելու մասին որոշումը հետևյալ բովանդակությամբ.

Ղեկավարվելով Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության 141-րդ հոդվածի          1-ին մասի 2-րդ կետով՝ Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովը ո ր ո շ ու մ  է.

1. Գերագույն դատարանին ներկայացնել Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության փոփոխության նախագիծը՝ Արցախի Հանրապետության Սահմանադրությանը համապատասխանության հարցը որոշելու նպատակով:
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում ընդունման պահից:

Քվեարկություն:

Կողմ`   30,  դեմ`  չկա,   ձեռնպահ`  չկա:

Որոշումն ընդունված է:

Հաջորդ հարցը պատգամավորական նախաձեռնությամբ ներկայացված «Ժամանակավոր անաշխատունակության և մայրության նպաստների մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին»  օրենքի նախագիծն է: Որպես հիմնական զեկուցող այն լիազորված է  ներկայացնելու  պատգամավոր Կարինե Աթայանը: Խնդրեմ, տիկին Աթայան:

 Կարինե Աթայան – Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, ներկայացնում եմ «Ժամանակավոր անաշխատունակության և մայրության նպաստների մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին»  օրենքի նախագծի ընդունման հիմնավորումը: Կորոնավիրուսի տարածման հետևանքով Արցախի Հանրապետությունում համաճարակային վիճակը հաշվի առնելով՝ անհրաժեշտ ենք համարում օրենսդրական դաշտի բարելավումը: Օրենսդրական կարգավորումը նպատակ ունի բարձրացնել աշխատունակ քաղաքացիների սոցիալական պաշտպանությունը, ինպես նաև աջակցել հակահամաճարակային միջոցառումներին: Սույն թվականի հոկտեմբերի 27-ին ստացել ենք ԱՀ կառավարության կողմից առաջարկությունները, որոնք ընդգրկվել են, համաձայնվել ենք այդ առաջարկությունների հետ, և առաջարկությունները ընդգրկվել են նախագծում: Ձեզ ներկայացված է լրամշակված տարբերակը: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, տիկին Աթայան:

Հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել:  Կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը:

Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է սոցիալական և առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արամ Գրիգորյանը:

Արամ Գրիգորյան - Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, «Ժամանակավոր անաշխատունակության և մայրության նպաստների մասին» օրենքի նախագծում փոփոխություններ կատարելու մասին»  օրենքի նախագիծն քննարկվել է հանձնաժողովի նիստում: Նիստում ներկա էին հանձնաժողովի բոլոր անդամները` թվով 5 հոգի: Բոլորը կողմ են քվեարկել: Նախագիծը ստացել է դրական եզրակացություն: Առաջարկում ենք այն ընդունել որպես օրենք: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Հարցեր ունե՞ք գլխադասային հանձնաժողովին:

Կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը, պարոն Գրիգորյան:

Հարակից զեկուցմամբ կարող է հանդես գալ նաև Արցախի Հանրապետության  նախագահի ներկայացուցիչ,  աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի հարցերի նախարարի տեղակալ Վահրամ Առաքելյանը:

Վահրամ Առաքելյան – Շնորհակալություն, Ազգային ժողովի հարգարժան նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ներկաներ: Գործող օրենքի համաձայն ժամանակավոր անաշխատունակության բոլոր դեպքերում ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստը հաշվարկվում է միջին ամսական աշխատավարձի 80 տոկոսից: Ներկայացված օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին օրենքի նախագծի ընդունման դեպքում վարձու աշխատողների և ինքնուրույն իրենց աշխատանքով ապահոված անձանց կորոնավիրուսային հիվանդության դեմ կանխարգելիչ պատվաստման կողմնակի ազդեցության պատճառով առաջացած ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստը կհաշվարկվի միջին ամսական աշխատավարձի 100 տոկոսից: Հաշվի առնելով կորոնավիրուսի համավարակի դեմ իրականացվող պետական քաղաքականությունը և կարևորելով այդ համավարակի դեմ կանխարգելիչ պատվաստման անհրաժեշտությունն ու պատվաստման կողմնակի ազդեցության պատճառով առաջացած անաշխատունակության ժամանակահատվածում վարձու աշխատողների և անհատ ձեռնակատերերի սոցիալական պաշտպանությունը, ինչպես նաև հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ նախագծի վերաբերյալ կառավարության առաջարկությունները ընդունվել են, ԱՀ կառավարության դիրքորոշումը տվյալ նախագծի վերաբերյալ դրական է: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Առաքելյան: Ես հիշեցի 90-ական թվականները, երբ որ Ձեզ հետ մի հատ դեպք էր կատարվել, երբ թթվածին չկար «Հանրապետական» հիվանդանոցում, որպեսզի ձեր կյանքը փրկեին, ճարեցինք: Առողջություն ձեզ ու հաջողություններ:

Վահրամ Առաքելյան – Շնորհակալություն, անչափ շնորհակալ եմ:   

Արթուր Թովմասյան – Կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը, որովհետև հարակից զեկուցում է:

    «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի համաձայն նախատեսվում է մտքերի փոխանակություն: Եթե կա ելույթի ցանկություն,  խնդրում եմ գրանցվել: Չկա:

Այժմ քվեարկության է դրվում «Ժամանակավոր անաշխատունակության և մայրության նպաստների մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին»  օրենքն ընդունելու մասին հարցը:

Քվեարկություն:

Կողմ`  30,   դեմ`  չկա,  ձեռնպահ` չկա:

Որոշումն ընդունված է:

Օրակարգով նախատեսված մեր հաջորդ հարցը դարձյալ պատգամավորական նախաձեռնություն է, այն է՝ «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին և «Տեղական ինքնակառավարման մասին օրենքում լրացում կատարելու մասին օրենքների նախագծերի փաթեթը: Որպես հիմնական զեկուցող ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում պատգամավոր Արթուր Հարությունյանին:

Արթուր Հարությունյան – Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին և «Տեղական ինքնակառավարման մասին օրենքում լրացում կատարելու մասին օրենքների նախագծերի փաթեթը, որի մշակումը պայմանավորված է 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Թուրքիայի և միջազգային վարձկան-ահաբեկիչների մասնակցությամբ Ադրբեջանի կողմից ԱՀ դեմ սանձազերծված պատերազմի հետևանքով տնտեսվարող սուբյեկտների և մեր քաղաքացիների մոտ առաջացած ֆինանսական խնդիրների թեթևացման, ինչպես նաև տեղական տուրքերի տեսակների և սահմանված որոշ շեմերի հստակեցման անհրաժեշտությամբ: Մասնավորապես, «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրենքի նախագծով նախատեսվում է տեղական տուրքերի նվազեցում՝ միջինը 20 տոկոսի չափով: Կուզենայի նշել նաև, որ  կառավարության կողմից եղել են առաջարկություններ օրենսդրական նախաձեռնության վերաբերյալ, որոնք ընդունվել և ներառվել են արդեն լրամշակված տարբերակում: Հաշվի առնելով այն, որ օրենքների նախագծերի փաթեթի ընդունմամբ նվազեցվում է մեր քաղաքացիների և տնտեսվարող սուբյեկտների կողմից այս կամ այն գործողության համար վճարվող տեղական տուրքերի չափը և դրանով նաև թեթևացվում ֆինանսական բեռը, առաջարկում եմ կողմ քվեարկել օրենքի նախագծին:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն Հարությունյան: Պատգամավորները կարող են հիմնական զեկուցողին դիմել իրենց հարցերով: Հարցերի համար խնդրում եմ  գրանցվել:

 Կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը, պարոն Հարությունյան:

Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է ֆինանսաբյուջետային և տնտեսական կառավարման հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ  Գեղամ Ստեփանյանը:

Գեղամ Ստեփանյան - Հարգելի գործընկերներ, «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին և «Տեղական ինքնակառավարման մասին օրենքում լրացում կատարելու մասին օրենքների նախագծերի փաթեթը քննարկվել է ֆինանսաբյուջետային և տնտեսական կառավարման մշտական հանձնաժողովի նիստում և միաձայն տրվել է դրական եզրակացություն: Առաջարկում ենք ընդունել այն որպես օրենք: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Ստեփանյան: Հարցերի համար գրանցվեք:

Կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը, պարոն Ստեփանյան:

 Հարակից զեկուցմամբ կարող է հանդես գալ նաև Արցախի Հանրապետության  նախագահի ներկայացուցիչ, ԱՀ պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ Դավիթ Պողոսյանը:

«Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի համաձայն նախատեսվում է  մտքերի փոխանակություն: Եթե կա ելույթի ցանկություն,  խնդրում եմ գրանցվել: Եթե եզրափակիչ ելույթների ցանկություն ունեք,  խնդրեմ:

             Այժմ քվեարկության է դրվում «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին և «Տեղական ինքնակառավարման մասին օրենքում լրացում կատարելու մասին օրենքների նախագծերի փաթեթն ընդունելու մասին հարցը:

Քվեարկություն:

Կողմ`   30,  դեմ`  չկա,   ձեռնպահ`   չկա:

Որոշումն ընդունված է:

Անցնում ենք պատգամավորների հայտարարություններին:

Խնդրում եմ գրանցվել: Գրանցվել է մեկ պատգամավոր: Պարոն Աղաբեկյան, խնդրեմ:

Արամայիս Աղաբեկյան – Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ, քաղաքականությունը ինչ որ չափով նաև ապագայի կանխատեսում է` ավելի առաջ նայելու հմտություն, արագ և ճիշտ որոշում կայացնելու ընդունակություն: Այս ճշմարտության գիտակցությամբ են երևի այսօրվա հզոր պետությունները կարողացել շահել իրենց տեղը պայմանական արևի տակ: Այս ճշմարտության հանդեպ անտարբերությունը կամ գուցե հանցավոր անփութությունն է մեզ` հայերիս նետել այն անդունդը, որից դուրս գալու ճանապարհների փնտրտուքը նորից պայմանավորվում է իրականության ճիշտ գնահատմամբ և վաղվա օրվա սթափ պատկերացմամբ: Մի խոսքով՝ փակ շղթա, որտեղ պատճառն ու հետևանքը դարեր ի վեր բախվում են իրար և կրկնվում: Զարմանալի կերպով ամեն բան   փոխվում և վերադասավորվում է, երբ պետական շահից այս գնահատման համակարգը տեղափոխում ենք անհատական, մասնավոր, մեր անձնական դաշտ: Այստեղ բոլորս առնվազն պայծառատես ենք: Ապագան սկսվում է մեր բարօրությամբ, ու ինչքան էլ պարադոքսալ թվա, այդտեղ էլ ավարտվում: Հայի անհատական շահը միլիմետրի ճշտությամբ հաշված է: Ի՞նչ եմ ուզում ասել, հարգելի գործընկերներ: Առջևում սահմանադրական փոփոխություններն են: Փոփոխություններ, որի իմաստը անդունդից միասին դուրս գալն է ոչ թե անհատապես, ով ոնց ավելի շահած դիրքում, այլ ընդհանուր, որպես պետություն շահած՝ նպատակ ունենալով հնարավորություն տալ վերականգնվելու, այլ ոչ թե ներխմբային շահած դուրս գալու: Սահմանադրական փոփոխությունների հայացակարգը դեռ չեղած՝ քննարկումների և պատերի տակ տարվող խոսակցություններից կարելի է միայն զարմանալ: Մի՞թե իսկապես որպես տեսակ կորցրել ենք ինքնապահպանման բնազդը: Մի՞թե մեր գլխին անընդհատ իջնող պատուհասը դեբիլ երեխային այդպես էլ ոչինչ չսովորեցնող ուսուցչի պես վերջում ստիպված պիտի լինի հեռացնել մեզ պատմության դասասրահից: Քավ լիցի, կեղծ միասնականության կոչի կողմնակից երբեք չեմ եղել, որովհետև հասկանում եմ դրա անհնարինության ցավալի ուժը: Բայց եկեք գոնե հասկանանք մի պարզ ճշմարտություն, որ համեղ պատառը քաշելուց առաջ կերակուրի գոյությունը պարտադիր պայման է: Սահմանադրական փոփոխություններին եկեք նայենք այս տեսանկյունից, նայենք որպես հնարավորություն՝ պայմանական կերակուր ունենալու, հենման կետ ստեղծելու, և հետո նոր մտածենք մեր նեղ խմբային, այդքան դյութիչ և կենսական շահերի մասին: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն: Խոսվեց սահմանադրական փոփոխությունների մասով: Ես հավաստիացնում եմ բոլորիդ, որ բոլոր խմբակցությունները, ովքեր ընդգրկված են Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովում, արտախորհրդարանական ուժերը, մեր հասարակությունը անպայման մասնակից է դառնալու սահմանադրական փոփոխություններին: Կարելի է ժամերով խոսել, որ երկրի ղեկավարման նախագահական ձևն է ճիշտ, և ժամերով խոսել, որ սխալ է, ժամերով խոսել, որ երկրի ղեկավարման խորհրդարանական համակարգն է ճիշտ, և ժամերով խոսել, որ սխալ է: Այսինքն, մենք բոլորս միասին, սիրելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, անձի համար այլևս Արցախում Սահմանադրություն չի գրվելու: Գրվելու է ժողովրդի համար: Դրա համար ժողովուրդը անպայման մասնակից է լինելու նոր Սահմանադրությանը: Կստեղծվի հանձնաժողով, հանձնաժողովի կողմից հայեցակարգ կընդունվի, լսումներ կանցկացնենք խորհրդարանում: Խորհրդարանը ինչո՞վ պիտի զբաղվի: Կհրավիրենք նաև սահմանադրություն իրականում գրողների: Ի՞նչ ենք ուզում: Մենք ֆիքսելու ենք: Եվ այստեղ միասնականությունը էդքան կարևոր չէ: Մենք պետք է լինենք համերաշխ, հանդուրժող և զուսպ: Ի՞նչ մոդելով կգնանք: Մի բան եմ ձեզ ուզում ասել: Կարևոր չէ, թե ինչ քաղաքական ուժ է գալու խորհրդարան: Կարևորը այն է, որ նա ժողովրդի վստահության քվեն ստացած լինի: Ո՞վ է լինելու երկրի նախագահը: Դա ժողովուրդն է ընտրելու: Մենք էլ, որպես քաղաքական դաշտի կուսակցություններ, մեր դիրքորոշումներն ենք հայտնելու: Պատերի տակ այդպիս խոսակցություններ կան: Մենք ամեն ինչ մի օր առաջ մեր հայրենակիցներին պետք է բնակարանով ապահովենք, աշխատատեղով ապահովենք: Սրանք մեծ խնդիրներ են: Մնացածը, պարոն Աղաբեկյան, հանձնաժողովը կլինի, կընդունի, ամեն մի կուսակցություն իր տեսակետը կասի: Ես հավաստիացնում եմ, երբ արդեն հանդիպենք մեր քաղաքական ուժերի հետ, արտախորհրդարանական ուժերի հետ, բոլորը պատրաստակամ են հանուն Արցախի: Շնորհակալություն, ընդմիջում մինչև ժամը մեկը:

 

Ը ն դ մ ի ջ ու մ:

 

Արթուր Թովմասյան - Հարգարժան պետնախարար, կառավարության անդամներ, գործընկերներ, տիկնայք և պարոնայք, «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի 109-րդ հոդվածի համաձայն այսօր նախատեսված է «Արցախի Հանրապետության նախագահին և կառավարության անդամներին հարցերով դիմելու մասին» հարցը: Հիշեցնեմ, որ Կանոնակարգի պահանջներին համապատասխան հարցերի համար նախատեսված է երկուական րոպե, պատասխանների համար՝ երեքական: Պատասխաններին կարելի է արձագանքել մեկական րոպեով: Հարցերը պատգամավորները տալիս են իրենց հատկացված խոսափողից, իսկ կառավարության անդամները պատասխանում են ամբիոնից: Պետնախարարի հետ զրուցեցինք, որ նախարարների մի մասը հիվանդ է, մի մասը գտնվում է Արցախի սահմաններից դուրս, և դա է պատճառը, որ այսօր նաև տեղակալներն են եկել: Այժմ պատգամավորներին խնդրում եմ հերթագրվել հարցերի համար:

Գրանցում:

     Գրանցվել են 14 պատգամավորներ: Ես էլ եմ գրանցվել, բայց խմբակցության ղեկավարներին եմ ասում, որ իմ հարցը պետնախարարի հետ արդեն քննարկել եմ, և կառավարության որոշում է լինելու: Հանում եմ, քանի որ պետնախարարն էլ է դրական տրամադրված, լուծում կտանք այդ հարցին: Առաջին հարցը, պարոն Աղաբեկյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի պարոն Ստեփանյանը:

Արամայիս Աղաբեկյան – Շնորհակալություն: Մենք համայնքներում հանդիպումներ ենք ունենում, և Գիշի համայնքում հետևյալ հարցն են բարձրացրել. Ստեփանակերտի հոսպիտալին կից տեղակայված՝ Մարտունու վաշտի ծառայողները կրճատվում են: Հասկանում ենք, որ դա մեր կառավարության լիազորությունների շրջանակում չէ, բայց այն, որ նախ առաջնագծի բժշկական սպասարկում պիտի լինի և մարդկանց զբաղվածության հարցը պիտի լուծվի, դա էլ ենք հասկանում: Ինչպիսի՞ լուծումներ կարելի է փնտրել՝ թեկուզ առողջապահության նախարարության շրջանակների մեջ: Նշեմ, որ այս հարցը միայն Գիշիում տեղակայված հոսպիտալին չի վերաբերում, այլ ընդհանուր հանրապետությունում նման խնդիր կա: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն Աղաբեկյան: Հարցին պատասխանում է պետնախարարը:

Արտակ Բեգլարյան – Շնորհակալություն, պարոն Աղաբեկյան: Իրոք կարևոր հարց է, տեղյակ ենք դրանից, ոչ միայն Գիշիի, այլ նաև այլ հատվածներում էլ: Առողջապահության նախարարի հետ և զինվորական ղեկավարության հետ արդեն քննարկումներ ունենք: Որոշակի լուծումներ տալու ենք: Հիմնականում առաջնահերթ լուծումները լինելու են առողջապահական ոլորտում՝ հաշվի առնելով հատկապես, որ շրջաններում քաղաքացիական բժշկական անձնակազմի հետ կապված կադրային խնդիրներ էլ ունենք: Ամեն դեպքում, կարծում եմ, սա մի կողմից նաև հնարավորություն է առողջապահական համակարգը կադրային առումով թարմացնելու, ուժեղացնելու, մյուս կողմից, եթե խնդիրներ եղան, որ առողջապահական համակարգում էլ լուծում չգտնենք, նախագահի ցուցումն էլ կա, որ հնարավորինս ուսումնասիրենք և այլ լուծումներ գտնենք կրճատվող անձնակազմի համար:

Արամայիս Աղաբեկյան – Կոնկրետ դեպքում ժամանակներ են նշում, օրինակ, այս ամսվա 12-ն են նշում, պարոն Բեգլարյան, այսինքն մենք կարո՞ղ ենք արձանագրել, որպեսզի այդ մարդկանց մտահոգություններն էլ որոշակի փարատենք, հնարավորինս արագ ժամկետում այդ մարդկանց զբաղվածության հարցը, եթե նույնիսկ այս փուլում կրճատվեն, լուծվելու է:

Արտակ Բեգլարյան - Հույս ունեմ այո: Մեզնից կախվածը անելու ենք, որ առաջիկա օրերին վերջնական հստակեցումը լինի, բայց հաշվի առնելով, որ զգայուն հարցեր կան այդտեղ, այդ թվում դերակատարների ընդգրկվածության մասով, չեմ ցանկանա հրապարակային բոլոր առանձնահատկությունները նշել: Բայց կուզեի ասել, որ հիմա աշխատում ենք բոլոր դերակատարների  հետ, որպեսզի իրենցից դիրքորոշում ստանանք ու որոշում կայացնենք: Ամեն դեպքում, կարծում եմ, որ մինչև ամսի 12-ը արդեն իրենց մենք որոշակի տարբերակներ առաջարկելու ենք: Բայց նմանատիպ աշխատանքները, զգայնությունը հաշվի առնելով, հիմնականում ոչ հրապարակային են կատարվելու:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն: Պարոն Ստեփանյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի Աշոտ Դանիելյանը:

Գեղամ Ստեփանյան - Շնորհակալություն: Առաջին հարցը վերաբերվում է 2022 թվականին խորհրդարանական խմբակցությունների կողմից կառավարությանը արված առաջարկին, որն ընդունվել է և 300 միլիոն դրամ է ներառվել քաղաքացիներին ակոսափող զենք ձեռք բերելու համար օժանդակություն տալու, մասնակի սուբսիդավորելու համար: Մշակվե՞լ է արդյոք աջակցության տրամադրման կարգը: Եթե այո, երբվանի՞ց է գործում, եթե ոչ, խնդրում եմ հստակ ժամկետներ նշել, որովհետև բազմաթիվ քաղաքացիներ սպասում են ծրագիրը սկսի գործել: Եվ երկրորդ հարցը մեկ անգամ ևս հնչեցրել ենք կառավարության հետ հարց ու պատասխանի ժամանակ, կես տարուց ավել անցել է: Երկրորդ հարցը վերաբերվում է պարոն Խանումյանին: «Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին» օրենքում արտահերթ նիստում արված փոփոխությունից հետո քանի՞ տեղահանված քաղաքացու բնակարանի հարց է լուծվել տվյալ օրենքի ընձեռած հնարավորության շնորհիվ: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Առաջին հարցին պատասխանում է ոստիկանապետ  Արտեմ Հարությունյանը:

Արտեմ Հարությունյան - 300 միլիոն որպես աջակցություն քաղաքացիներին տրված այդ գումարի շրջանակներում ոստիկանությունը դեռևս միջոցներ չի ձեռնարկել, ընթացակարգ չի սահմանել, քանի որ սա ոստիկանության գործունեությունից չի բխում: Ոստիկանությունը միայն «Զենքի մասին» օրենքով սահմանված կարգով տալու է արդեն իսկ ձեռք բերված քաղաքացիների այդ թույլտվությունները, իսկ դրամական մասով ընդհանրապես ոստիկանության գործառույթներում նման գործառույթ չկա:

Գեղամ Ստեփանյան – Այդ դեպքում խնդրում եմ կառավարության այլ ներկայացուցիչ պատասխանի, որովհետև կառավարության որոշմամբ պետք է կարգը հաստատվի:

Արտակ Բեգլարյան – Պարոն Ստեփանյան, ավելի մանրամասն գրավոր կպատասխանենք կամ բանավոր կարող ենք Ձեզ հետ կապվել: Իրականում լիազոր մարմնի առանձնացման խնդիր կա: Պարոն Հարությունյանի և ՆԳՆ-ի հետ այդ հարցը  կքննարկենք: Իմ տպավորությամբ հաղորդակցության խնդիր կա ներսում, որպեսզի հստակեցնենք: Իսկ կառավարության որոշումները մշակվում կամ որոշումների նախագծերը մշակվում են լիազոր մարմինների կողմից որպես հեղինակ: Հետո կառավարությունը արդեն քննարկում է և հաստատում:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Երկրորդ հարցին պատասխանում է ԱՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար պարոն Խանումյանը:

Հայկ Խանումյան - Շնորհակալություն հարցի համար: Օրենքից բխող կառավարության որոշման նախագծերը շրջանառվում են: Հենց նախագահի հրամանագիրը ստորագրվել է, նույն օրն էլ դրվել է շրջանառության: Ուղղակի բավականին երկար է շրջանառվում, որովհետև, գիտեք, տարբեր սահմանափակումների մասին է խոսքը, և տարբեր գերատեսչություններ անընդհատ տարբեր դիրքորոշումներ են ունենում, երկու նախագիծ է զուգահեռ քննարկվում հարցի լուծման համար: Կորոշվի, թե որը կսկսի արդեն գործել: Բայց ես ասել եմ, որ այդ օրենքի հիմնական նպատակը հենց բուն օրենքն ունենալն է, որը հնարավորություն կտա նախարարությանը ավելի լավ դիրքերից բանակցել: Եվ դրա արդյունքները նույնպես հունվարից, փետրվարից իջեցված հյուրանոցային գներն են, որը զգալի խնայողություններ է բերելու այս ոլորտում, այսինքն` արդեն իսկ օրենքը հարյուրավոր միլիոն դրամների օգուտ է տվել, ինչը հնարավորություն է տվել, ենթադրենք, ավելացնել այդ ծառայություններից օգտվող շահառուների թիվը:

Արթուր Թովմասյան – Արձագանքո՞ւմ եք:

Գեղամ Ստեփանյան – Այո: Պարոն Խանումյան, ունենալ նման գործիքակազմ բանակցությունները ավելի հարմար դիրքից վարելու համար, կարծես, առաջին տպավորությունը շատ նորմալ է: Բայց օրենքի ընդունման ժամանակ այդ հապշտապությունը, արտահերթ նիստ հրավիրելը, նաև օրենքի քննարկումների ժամանակ մեր հարգարժան պարոն Թովմասյանն էլ փաստեց, որ մի կողմից մի քանի տասնյակ մարդու հարց է, մի կողմից մի քանի հազար մարդու հարց է, և մենք պարտավոր ենք այդ օրենքը ընդունել: Հիմա վեց ամիս է անցել. մենք կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ օրենքը գործնականում դեռևս չի գործում, այսինքն` արտահերթով հապշտապ ընդունված օրենքը գործնականում դեռևս չի գործում:

Հայկ Խանումյան – Օրենքը գործում է, օրենքից բխող կառավարության որոշումները դեռ չեն ընդունվել, բայց որ օրենքը արդեն տվել է իր արդյունքը հարյուր միլիոնավոր դրամների խնայողության և դրա շնորհիվ նոր մարդկանց շահառու դառնալու շնորհիվ, արդեն տվել է:

Գեղամ Ստեփանյան -  Ինչո՞ւմն է խնայողությունը, ո՞նց ենք մենք խնայել այդ գումարները:

Հայկ Խանումյան – Իջեցնելով հյուրանոցային ծառայության գները, բա ասացի: Հնարավորություն է տվել զգալիորեն ավելացնել այդ ծառայություններից օգտվողների թիվը: Եթե մեկ տարի առաջ վեց հարյուր էր օգտվում, հիմա երկու հազարն անցել է, այսինքն՝ բյուջեն հնարավորություն է տալու այդ սահմաններում սարքել երեք հազար: Այսինքն` վեց հարյուրը ուր, երեք հազարը ուր:  Եվ դա նաև հնարավորություն է տվել այդ ոլորտում զգալի աշխուժություն ու շինարարություն խթանել, այսինքն՝ տարբեր շրջաններում և քաղաքում մարդիկ կառուցում են կացարաններ, որոնք այդ ծրագրի շնորհիվ կարողանում են մտցնել շուկա և մարդկանց համար դարձնել ժամանակավոր կացարան: Եթե մնային այն գները, ինչ որ կային, մենք այդ հնարավորությունները չէինք ունենալու: Մյուս կողմից՝ բազմաթիվ համայնքներում նորոգված տներ, որոնք իրավական խնդիրներ ունեն, այս օրենքը հնարավորություն է տալու նաև այդ խնդիրները կարգավորել և հետագա խնդիրներից խուսափել: Միանշանակ հարյուրավոր մարդիկ, հարյուրավոր շահառուներ այս օրենքի  արդյունքներից ընդունվել են: Իրավական ձևակերպումների հարցը ամեն օր տարբեր նախարարությունների հետ, արդարադատության նախարարության հետ հատկապես, որովհետև եզրակացությունը իրենք են տալիս, նաև էկոնոմիկայի նախարարության հետ, տարբեր նախարարությունների, պետնախարարի աշխատակազմի հետ անընդհատ  այս հարցերի շուրջ քննարկումներ են եղել: Ի դեպ, այդ գաղափարը առաջացել է հենց 2020 թվականի դեկտեմբերին, բայց մինչև օրենք է դարձել, վեց ամիս քննարկվել է, որովհետև տարբեր իրավաբանների հետ, դատախազության, արդարադատության նախարարության հետ, նախագահի աշխատակազմի  իրավաբանների հետ բուռն քննարկումներ, որովհետև էլի ասացի, իրավունքների սահմանափակման հարց կար, և այդ հարցերում իրավաբանները զգույշ են: Եթե ինձնից լիներ, մեծ սիրով 2020 թվականի դեկտեմբերին բոլոր կարգավորումները մի ձևով կանեինք, բայց հիմա բավականին բարդ գործընթաց է հետևից գալիս, տարբեր մարդկանց իրավունքներին է առնչվում, դրա համար ավելի լավ է լսել իրավաբաններին:

Գեղամ Ստեփանյան – Պարոն Թովմասյան, կարճ, մեկ նախադասությամբ խնդրում եմ արձագանք:

Արթուր Թովմասյան – Երեք նախադասությամբ:

Գեղամ Ստեփանյան – Հա:  Ուրեմն, պարոն Խանումյան,  շուկայում անշարժ գույքի գների նվազումը սահմանվել է կառավարության որոշմամբ և օրենքի հետ որևէ կապ չունի:  Կառավարության որոշմամբ սահմանվել է առաջնային շուկայի, երկրորդնային շուկայի ...

Հայկ Խանումյան - Դրա մասին չէ խոսքը, հյուրանոցային ծառայության մասին է խոսքը:

Գեղամ Ստեփանյան – Հիմա տեսեք, «Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին» օրենքում գույքի  սեփականության հարկադիր օգտագործման իրավունքը ինչպե՞ս կարող է շրջաններում շինարարություն խթանել: Ես դա չեմ հասկանում:

Հայկ Խանումյան – Չէ, որովհետև այդ օրենքից բխում է կառավարության երկու որոշման նախագիծ նմանապես, որի մեջ են նաև այդ հյուրանոցային ծառայությունների գները:

Արթուր Թովմասյան – Երկուսիդ ժամանակը սպառվել է, հիմա ես ասեմ, որ ...

Հայկ Խանումյան - Կներեք, պարոն Թովմասյան, ավարտեմ էլի: Օրինակ, եթե ունեինք բյուջեով վեց հարյուր հյուրանոցային համար, որը սպասարկում է, երբ որ մարդուն ասում ես, որ «գիտե՞ս ինչ, գնա, նոր կացարաններ կառուցիր, քեզ օրավարձ մի հոգու համար տալու ենք երկու հազար դրամ», մարդը գնում, տեսնում է, որ սա բիզնեսի տեսանկյունից իրեն շահավետ է, մեկ տարի հետո վերադարձնելու է, այդ ներդրումը անում է, կացարան է սարքում, տալիս է նախարարությանը: Սա է խթանում, սրա մասին է խոսքը:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան: Այն, որ Ազգային ժողովը արտահերթ նիստով պետք է ընդուներ այդ օրենքի նախագիծը, հիմա ես նորից ասում եմ, որ դեռ ուշ ենք ընդունել: Եթե չգիտեք, բազմաթիվ մեր հայրենակիցներ, նախարարը նշել է հարյուրավոր, հազարին մոտ, եկել են իրավական դաշտ: Երբ որ մենք արտահերթ ռեժիմով այդ օրենքի նախագիծը ընդունում էինք, մենք գիտեինք, որ հազարավոր մարդիկ իրավական դաշտից դուրս էին գտնվում, ոչ թե քառասուն մարդու մասին է խոսքը: Իսկ կառավարությանը հորդորում եմ, որ կառավարության որոշումներում օրենքը ամբողջությամբ գործի և մտահոգություն չառաջանա մեր պատգամավորների մոտ:

Պարոն Դանիելյան, խնդրեմ: Թող պատրաստվի Մարսել Պետրոսյանը:

Աշոտ Դանիելյան -  Շնորհակալություն: Հարցս վերաբերում է գյուղատնտեսության ծրագրերին: 2021 թվականից գործում է ջերմոցների կառուցման ծրագիրը, որը փոխհատուցվում է, այսինք` ըստ քառակուսի մետրի գումարային փոխհատուցումներ են կատարվում: Այս պահի դրությամբ ինչքա՞ն գործող  ջերմոցներ ունենք, քանի՞ հեկտար ջերմոցային տնտեսություն ունենք,  և ջերմոցներում արտադրված բանջարեղենը քանի՞ տոկոս է կազմում հանրապետությունում արտադրվող և վերահսկվող բանջարեղենի քանակի մեջ: Եվ 2022 թվականի բյուջեով նորից դրված է և շատ ողջունելի է այդ ծրագիրը, որ շարունակվում է: Բայց մտավախություն չկա՞, որ կարող են խնդիրներ առաջանալ իրացման հետ կապված: Ի՞նչ վերլուծություններ կան, որ նման խնդիրների առաջ չկանգնենք:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Դանիելյան: Հարցին պատասխանում է Արցախի Հանրապետության էկոնոմիկայի և գյուղատնտեսության նախարարի առաջին տեղակալ պարոն Մուսայելյանը:  Խնդրեմ:

Նորայր Մուսայելյան – Շնորհակալություն հարցի համար: Մինչև 2022 թվականը հանրապետությունում ջերմոցային տնտեսությունների մակերեսը ընդհանուր առմամբ կազմում է շուրջ հինգ հեկտար, վերջին ուսումնասիրությունների արդյունքում, երբ որ իրականացվել է դրանց գործունեության վերջնահաշվարկ, շուրջ հինգ հեկտար ջերմոցային տնտեսություններ: Այս տարի ևս նախատեսվում է շուրջ երկու հեկտար ջերմոցային տնտեսությունների ստեղծում: Ընդհանուր առմամբ, հաշվի առնելով հանրապետության տարածքների  սղությունը, շատ լուրջ խնդիրներ ունենք տարբեր բուսաբուծական մթերքների ինքնաբավության մակարդակի ապահովման հետ, և նույնիսկ այդ ծավալները չեն կարող լիարժեք ապահովել հանրապետության ինքնաբավության մակարդակը: Եվ նաև կնախատեսվի հաջորդ տարի ավելացնել այդ մակերեսները:

Աշոտ Դանիելյան – Այսինքն վերլուծություն կա, և արտադրվող բանջարեղենի հետ կապված իրացման խնդիր չի լինելու:

Նորայր Մուսայելյան – Այո, չի լինելու և ջերմոցների մակերեսների ավելացման հետ կապված կավելանա տեղական արտադրանքի սպառումը և ներմուծման ծավալները ավելի կնվազեն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն Մուսայելյան: Պարոն Պետրոսյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի Սեյրան Հայրապետյանը:

Մարսել Պետրոսյան – Հարցս ուղղված է Արցախի իշխանություններին: Քաղաքական ի՞նչ արգելապատնեշներ են խանգարիչ հանդիսանում, որ Արցախի Հանրապետության իշխանությունները չեն դիմում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներին և նրանց չեն խնդրում միջնորդությամբ մտնել Միացյալ ազգերի կազմակերպություն և մինչև Արցախի կարգավիճակի վերջնական հստակեցումը, ինչը կարող է տևել ևս երեսուն տարի, վերականգնել Արցախի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը, մտցնել մանդատային միջազգային կառավարում, որի պարագայում միայն հնարավոր կլինի ապահովել Արցախի Հանրապետության  և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև բարիդրացիական հարաբերությունների դրական մեկնարկը:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Պետրոսյան: Հարցին պատասխանում է Արցախի Հանրապետության արտգործնախարար պարոն Բաբայանը:

Դավիթ Բաբայան – Հարգելի գործընկերներ, մենք այդ հարցը Մարսել Հայկազովիչի հետ առանձին էլ ենք քննարկել: Ընդհանրապես աշխարհաքաղաքականությունը, դուք գիտեք, չափազանց իրական ոլորտ է, տեսական մոտեցումները, իդեալիստական մոտեցումները միշտ չէ, որ ճիշտ է դրանցով առաջնորդվել: Ո՞նց եք պատկերացնում. մենք դիմենք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներին և ասենք «դուք միջնորդեք ՄԱԿ-ում,       ինչ-որ մանդատային վիճակ»: ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները նույնիսկ չեն կարողանում այցելել Արցախ Ադրբեջանի խոչընդոտների ներքո: Դա մեկ: Ադրբեջանը չի հրաժարվում իր ծավալապաշտական քաղաքականությունից: Նա առհասարակ չի էլ դիտարկում որևէ հնարավորություն, Արցախին որևէ կարգավիճակ տալը: Սա իրենց գործն է: Մեր գործն է պայքարել դրա դեմ: Հիմա այս իրավիճակում, երբ որ կայունությունը և խաղաղությունը համեմատաբար պահպանվում են, հիմա նորից սկսենք գործընթացներ, ինչ որ միջազգային մանդատ, ինչ-որ հարցեր, դա արդյո՞ք բերելու է ավելի կայուն իրավիճակի, թե՞ կարող է խթանել առանց այն էլ շատ թեժ աշխարհաքաղաքական պայքարը տարբեր երկրների միջև: Մեզ համար ի՞նչն է կարևոր. որ գոնե այս կտոր Արցախը փրկենք, և աստված մի արասցե, չմտնենք գիգանտների պայքարի մեջ: Ռեսուրս ունե՞նք այդքան: Այդքան բարձր պատասխանատվության զգացում պիտի լինի, որ հանկարծ չմտնենք մի խաղի մեջ, որտեղ հարյուր տոկոս որևէ շանս չունենք: Հետևաբար ինչ պետք է անենք. պայքարենք, որ գոնե սա պահպանենք, իսկ մնացած հարցերը ածանցյալ են հենց Արցախի գոյությունից՝ Ադրբեջանի կազմից դուրս: Սա է հիմնականը, մնացածը պետք է լինենք իրատես: Իսկ ո՞վ չի ուզում, որ Արցախը ճանաչվի: Բոլորս էլ ուզում ենք: Բայց ձևեր կան, հնարավորություններ կան: Այնպես չդառնա, որ մենք գնանք քայլերի, որոնք իրատեսական չեն, և դրանից հետո մեր հակառակորդը ասի «տեսնո՞ւմ եք, սա ձեր առաջարկության պատասխանն է»: Սա նշանակում է, որ արդեն նաև իրենց մոտ կլինեն արտոնյալ ինչ-որ պայմաններ՝ իրենց կարծիքը կրկին առաջ տանելու: Դեռևս ես չեմ կարծում, որ ժամանակն է նման քայլեր անելու, որովհետև պիտի լինենք իրատես:

Արթուր Թովմասյան – Արձագանքո՞ւմ եք, պարոն Պետրոսյան:

Մարսել Պետրոսյան – Եթե Լեռնային Ղարաբաղը իրավասու չէ նման հարց բարձրացնել, ապա կարելի նման հարց բարձրացնել Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության առաջ:

Դավիթ Բաբայան – Այդ հարցերը ես կասեմ, որ պետք է նախ և առաջ լավ քննարկվի, իհարկե համատեղ, ես համաձայն եմ, Ազգային ժողովի հետ, բնական է, գործադիր, օրենսդիր, ինչպես նաև փորձագետների հետ, մի հատ տեսնենք կարգը ինչպես է, հավանականությունը ինչպես է, որովհետև հապճեպ քայլեր ձեռնարկելը երբևիցե որևէ անգամ նորմալ, լավ արդյունքների չի բերել: Այսինքն այս ամենը պետք է պարզապես ավելի խորը քննարկենք և տեսնենք:

Մարսել Պետրոսյան – Ձեր վերջին նախադասությունները ավելի օբյեկտիվ էին և  նպատակային, քան թե սկզբնական շրջանում պատճառաբանությունները: Շնորհակալություն:  

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Պարոն նախարար, մենք համատեղ կաշխատենք, բայց ասեմ, որ խորհրդարանական դիվանագիտությունն ազատ է: Մենք՝ երեսուներեք հոգով, ներկայացնում ենք Արցախի խորհրդարանը, այսինք՝ մենք բոլորս, բոլոր խմբակցությունները պետք է հարգենք 1991 թվականի սեպտեմբերի 1-ին հռչակված և 1991 թվականի դեկտեմբերի 10-ի հանրաքվեի արդյունքները: Մեր ժողովրդի 99,89 տոկոսը այո է ասել անկախությանը: Մենք բոլորս միասին պետք է պայքարենք Արցախի անկախության համար մինչև մեր վերջին շունչը: Հակառակ պարագայում, պարոն նախարար, ես համաձայն եմ Ձեզ հետ, որ մենք պետք է համատեղ աշխատենք: Իհարկե, երևի երկու-երեք անգամ մենք հեռախոսազանգով, նաև առերես հանդիպման ժամանակ մեր մտահոգություններն ենք հայտնել: Հիմա մշտական հանձնաժողովի նախագահն ո՞ւր է: Եկեք նամակ գրենք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներին և պաշտոնական հրավիրենք Արցախ: Ի՞նչ կարող ենք անել: Կարող ենք նամակ գրել: Կարող ենք հրավիրել: Եկեք գրենք: Քանի որ Դուք այդ հանձնաժողովի փոխնախագահն եք, ես խնդրում եմ հանձնաժողովի անդամներին պատրաստել այդ նամակը բոլոր խմբակցությունների անունից: Նորից եմ ասում՝ մենք անկախ Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովն ենք ներկայացնում: Մենք ուրիշ ոչ մի քայլ չենք կարող անել, բացի ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կողմից վերջնական համապարփակ որոշումից: Այն մեծ համաձայնագիրը, որի մասին խոսվում էր և մինչև պատերազմը, և պատերազմից հետո, առանց Արցախի իշխանությունների, առանց Արցախի ժողովրդի չի լինելու, որովհետև կարմիր գծից այն կողմ Ադրբեջանի Հանրապետությունն է: Այսօր Արցախում ի՞նչ է: Այսօր Արցախում լռություն է, որը մենք երբեմն անվանում ենք խաղաղություն: Իսկ Արցախում հնարավոր է խաղաղություն լինի միայն ու միայն այն դեպքում, երբ որ Արցախի հարցը քաղաքական լուծում կստանա: Քաղաքական լուծում ո՞ր կառույցի կողմից: Քաղաքական լուծում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կողմից, որովհետև ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը այն միակ մանդատն է, որը իրավասու է իր հովանու ներքո լուծելու Արցախի հիմնախնդիրը: Եվ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին, այդ մանդատին պաշտոնական հավանություն են տվել պաշտոնական Բաքուն, Երևանը և Ստեփանակերտը: Սա ես ասում եմ որպես Ազգային ժողովի նախագահ և հանձնարարականները մեր մշտական հանձնաժողովին, և խնդրում եմ ավելի սերտ համագործակցություն: Ես էլ կմասնակցեմ այդ քննարկումներին, որովհետև մեր ժողովրդի ճակատագիրն է, մեր բոլորիս ճակատագիրն է:

Շնորհակալություն: Պարոն Հայրապետյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի Կարեն Հովհաննիսյանը:

Սեյրան Հայրապետյան - Հիսուն հազարական դրամների սոցիալական նպաստների շահառու չեն հանդիսացել «1000+» ծրագրի շահառուները: Մեզ են դիմել առաջին, երկրորդ և  երրորդ կարգի հաշմանդամություն ունեցող՝ 44-օրյա պատերազմում վիրավորված մի շարք քաղաքացիներ: Ինչպես գիտեմ, սոցիալական զարգացման նախարարությանն էլ են դիմել: Ինչպիսի՞ ընթացք է տրվելու այդ հարցին: Խնդրում եմ պատասխանել: Եվ հաջորդը՝ ի՞նչ փուլում է վնասված մեքենաների, գույքի, կորսված անասունների և այլ փոխհատուցումների հարցը: Կխնդրեի դրա մասին էլ տեղեկություններ տրամադրեիք: Եվ գյուղնախարարության նախարարի տեղակալին կխնդրեի իրազեկել գյուղատնտեսական աշխատանքների վերաբերյալ: Ակտուալ ծրագրերին ընդհանուր ծանոթ ենք, բայց քանի որ գարուն է գալիս, նաև մեր գյուղացիները ուշադիր դիտում են մեր նիստերը,  ի՞նչ կուզեիք ներկայացնել մեզ:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Հայրապետյան: Առաջին հարցին պատասխանում է Արցախի Հանրապետության աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի հարցերի նախարարի տեղակալ պարոն Առաքելյանը: Խնդրեմ: Երկրորդ հարցին կպատասխանի ֆինանսների նախարար պարոն Բաղդասարյանը:

Վահրամ Առաքելյան – Շնորհակալություն հարցի համար՝ կապված միանվագ հիսուն հազար դրամական օգնության հետ: Իրականում Արցախի Հանրապետության կառավարության որոշման համաձայն հիսուն հազարական դրամի չափով միանվագ դրամական օգնություն է հատկացվում հիմնականում երկու խմբերի անձանց: Դա հիմնականում հանրապետությունում դեկտեմբեր ամսվա դրությամբ կենսաթոշակ ստացող անձինք են և դեկտեմբերի մեկի դրությամբ տասնութ տարին չլրացած երեխաները: Կառավարության որոշման նախագծի մշակման ընթացքում փորձ է արվել ընդգրկել առավել խոցելի խմբերին՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ «1000+» հիմնադրամի շահառուները  որոշակի, չասեմ երկու անգամ, բայց ավելի մեծ գումարներ են ստանում, քան կենսաթոշակ ստացող մեր քաղաքացիները: Այդ նպատակով ընդգրկվել են միայն կենսաթոշակ և պարգևավճար ստացող անձինք: Միևնույն ժամանակ, իրոք, արցախյան վերջին պատերազմի վիրավորների հասարակական կազմակերպության կողմից ևս բարձրացվել է այդ հարցը և գտնվում է քննարկման փուլում: Կառավարության հետ մենք նորից կքննարկենք այդ հարցը: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Առաքելյան: Պարոն Բաղդասարյան, խնդրեմ:

Վահրամ Բաղդասարյան – Քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց կրած նյութական վնասների փոխհատուցման ծրագիրը մեկնարկել է 2021 թվականից, կադաստրի կոմիտեի շրջանակներում ստեղծված են համապատասխան հանձնաժողովները, որոնք զբաղվում են փաստաթղթավորմամբ: Մեր պատկերացրածից շատ ավելի դժվար և երկարատև աշխատանք է սպասվում, քանի որ խնդիր է առաջանում այդ կորսված գույքի փաստաթղթային հիմնավորվածության և այլն: 2021 թվականի վերջին արդեն մեկնարկել է նաև վճարումների գործընթացը: Համապատասխան հանձնաժողովի եզրակացությունից հետո կադաստրի պետական կոմիտեն հայտը ներկայացնում է ֆինանսների   նախարարությանը, և ֆինանսների նախարարությունը տրամադրում է և այն դրամական վնասների չափը մինչև հինգ միլիոն դրամի չափով ումը գերազանցում է, և մնացածի մասով, էլի կադաստրի կոմիտեի հայտերի համապատասխան, թողարկվում են գանձապետական մուրհակներ: 2021 թվականի ընթացքում այդ երկու աջակցությունը միասին կազմել է ավելի քան չորս միլիարդ դրամ: Այս պահի դրությամբ էլ ֆինանսների նախարարությունում կան հայտեր արդեն հանձնաժողովի դրական եզրակացություն ստացած և հինգ միլիոնների մասով, և նախապատրաստվում է նոր հայտ մուրհակների թողարկման: Ըստ ներկայացվող հայտերի և ըստ մեր ֆինանսական պլանի կատարվում են այդ ֆինանսավորումները:  Գործընթացը ընթացքի մեջ է:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Բաղդասարյան: Պարոն Մուսայելյան, խնդրեմ:

Նորայր Մուսայելյան – Շնորհակալություն հարցի համար: Ընդհանուր առմամբ յուրաքանչյուր տարին ամփոփելուց հետո նախարարությունում իրականացվում է ծրագրերի իրականացման հետ կապված որոշակի խոչընդոտների և այլ մեխանիզմների դյուրինացման գործընթաց, և այս պահի դրությամբ իրականացվում են գործող և նոր ներկայացվող ծրագրերի նախագծերի մշակման աշխատանքներ և առաջիկայում կդրվեն շրջանառության: Ինչ վերաբերում է այս պահին որոշ ծրագրերի ընթացքին, նշենք, որ իրականացվում է պատվաստումների և այլ հակահամաճարակային միջոցառումների հետ կապված պատվաստանյութերի ձեռք բերման աշխատանքներ, գնման պրոցես, բաշխման գործընթացներ: Դա է իրականացվում: Առաջիկայում գյուղատնտեսական կենդանիների արհեստական սերմնավորման ծրագիրը ևս կիրականացվի: Տոհմային կենդանիների ձեռք բերման արժեքի մասնակի սուբսիդավորման գործընթացի նախագծի փոփոխություններ են իրականացվում: Առաջիկայում դա էլ շրջանառության կդրվի: Հիմնադրամի միջոցով իրականացվում է պարարտանյութերի տրամադրման գործընթացը, որը ներքին հարթավայրային զոնաների մասում իրականացվում է: Իսկ մնացած ծրագրերի մասին կփորձեմ ներկայացնել հակիրճ. նոր ծրագրերի վերաբերյալ՝ արոտավայրերի, խոտհարքների, վարելահողերի բարելավման ծրագրերի նախագծերի քննարկումներ, նախագիծը համարյա վերջնական փուլում է, ևս կդրվի շրջանառության: Կաթի հավելավճարի հետ կապված նախագիծ ենք ևս պատրաստում, սիլոսի արտադրության ևս հավելավճար, որպեսզի կարողանանք, քանի որ կերարտադրության հետ կապված որոշակի խնդիրներ ունենք, փորձում ենք կերարտադրության խթանման տարբեր մեխանիզմներ՝ ինչպես վերջնական արտադրանքի հավելավճարի ձևով, այնպես էլ  այլ մեխանիզմների կիրառում և այլն:

Արթուր Թովմասյան - Արձագանքո՞ւմ եք:

Սեյրան Հայրապետյան – Շնորհակալություն, պարոն Մուսայելյան: Իրականում ես կխնդրեի, որ այդ ծրագրերը արդեն պատրաստ լինեն, ավելի շուտ տեղադրվեն, որպեսզի մեր գյուղացիները տեղյակ լինեն: Այն խողովակները մինչև հասնում են, արդեն ...

Նորայր Մուսայելյան – Միանշանակ տեղեկատվական դաշտի ակտիվացում կիրականացվի:

Արթուր Թովմասյան – Պարոն Հովհաննիսյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի Մետաքսե Հակոբյանը:

Կարեն Հովհաննիսյան – Հարցը հետևյալն է. սահմանամերձ բնակավայրերում ներկա պահին ինչպիսի՞ տնտեսական գործունեություն է ծավալվում, ի՞նչ ռազմավարություն է կոնկրետ յուրաքանչյուր գյուղի մասով մշակվում, որպեսզի գյուղը հնարավոր լինի պահել, հնարավոր լինի զարգացնել, մասնավորապես, կարող եմ նշել Տոնաշենի մասով: Երկրորդ հարցը. հետաքրքիր, տարօրինակ մի երևույթ է նկատվում, գոյություն ունեն պետական հիմնարկներ, որտեղ տեղեկանք տրամադրելու համար կան համապատասխան ցուցակներ այն բնակավայրերի, որոնք մնացել են օկուպացիայի տակ և այդ բնակավայրերի բռնի տեղահանված բնակիչներին տեղեկանքները տրվում են անվճար: Կան հիմնարկներ, որտեղ այդպիսի ցուցակներ չկան և այդ տեղեկանքները տրվում են պարտադիր վճարման կարգով: Եվ կան նաև հիմնարկներ, որտեղ այդ ցուցակներից դուրս են մնացել Աղավնո և Բերձոր, ինչպես նաև Թաղավարդի մի մասը: Այդ տրամաբանությունը ես չեմ կարողանում հասկանալ: Սա որոշ նախարարությունների կողմից կատարված աշխատանքի անփութությա՞ն արդյունք է, թե՞ սա  ուղղակի կառավարության քաղաքականություն է:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Հովհաննիսյան: Հարցերին պատասխանում է պարոն Խանումյանը:

Հայկ Խանումյան – Տնտեսական զարգացման ծրագրերին ավելի ճիշտ կլինի էկոնոմիկայի նախարարությունը պատասխանի, որովհետև տնտեսական զարգացման ծրագրերը իրենց բյուջեում են դրած: Մեր հերթին մենք մի քանի նախագծեր ունենք այս պահին կառավարության որոշման դառնալու, այդ թվում փոքր դրամաշնորհների ինքնաբավ տնտեսություն ստեղծելու համար, սահմանամերձ համայնքներում և ընդհանրապես գյուղական համայնքներում տեղահանվածների համար նախատեսված: Ինչ մնում է տեղեկանքներին, եթե հստակեցնեք, թե որ գերատեսչությունների մասին է խոսքը, ավելի կոնկրետ կպատասխանեմ:

Կարեն Հովհաննիսյան – Օրինակ «Հոգեթմրաբանական դիսպանսերում» Բերձոր, Աղավնո համայնքերի բնակիչները վճարում են, մնացած բոլոր համայնքների այն բնակիչները, որոնց համայնքները մնացել են օկուպացիայի տակ, չեն վճարում: Պոլիկլինիկայում անխտիր վճարը կատարվում է համապատասխան տեղեկանք ստանալու համար՝ կապ չունի Քաշաթաղից ես, Շահումյանից ես, Հադրութից ես, և միևնույն ժամանակ կան ստոմատոլոգիական ծառայություններ, որոնք որ առանց որևէ վճարի համապատասխան տեղեկանք են տալիս, եթե տեղահանված ազգաբնակչության ցանկի մեջ ես:

Հայկ Խանումյան – Հարկային մարմինները և ներդրումային հիմնադրամը մեզ դիմել են նամակով՝ հարցնելով արդյոք կարող ենք, կոպիտ ասած, միջանցքի բնակավայրերը կամ երկու հարյուր հիսուն հազարի շահառուներին դիտարկել, կոպիտ ասած, երեք հարյուր հազարի շահառուների տակ, որպեսզի արտոնություններից օգտվեն: Մենք պաշտոնապես ասել ենք այո, որ կարող եք և ցանկերը, որ տվել ենք, տվել ենք երեք հարյուր հազարի և երկու հարյուր հիսուն հազարի նմանապես: Եթե տենց խնդիր կա մյուս գերատեսչություններում, խնդիր չկա, թող դիմեն, նույն ձևի ձևակերպումները անենք: Ուղղակի ես ծանոթ չեմ այդ խնդրին և տեղյակ չեմ: Ինչքան հասկացա առողջապահական նախարարության համակարգում են այդ մարմինները, որոնք տեղեկանքը վճարովի են տալիս կամ ծառայությունները վճարովի են: Այդպիսի խնդիր չկա, տեխնիկական է երևի, որովհետև կառավարության հրապարակած ցանկում Բերձորը կամ Աղավնոն հավանաբար չկան, դրա համար:

Արտակ Բեգլարյան – Պարոն Հովհաննիսյան, ես լրացնեմ: Լրացուցիչ կուսումնասիրենք Ձեր ասած կոնկրետ դեպքերը և հիմնարկները, հասկանանք խնդիրը որտեղ է, բայց երկու հարյուր հիսուն հազարի և երեք հարյուր հազարի շահառուների միջև նույն հավասար մոտեցումն է կառավարության համար, և բոլորը շահառու են նույն ծրագրերի համար, այդ թվում՝ բնակարանային ծրագրեր կլինեն, տարբեր այլ արտոնություններ և նաև սոցիալական տիպի աջակցության ծրագրեր: Լրացուցիչ կուսումնասիրենք և Ձեզ տեղյակ կպահենք, խնդիրը հասկանանք՝ տեխնիկական է, դրվագային է, թե համակարգային խնդիր է կոնկրետ հիմնարկներում: Պատճառները կհասկանանք ու կվերացնենք:

Կարեն Հովհաննիսյան - Արձագանքի համար: Ցուցակը խնդրել եմ համապատասխան հիմնարկից: Մի կողմում ցուցակ չեն ունեցել, մյուս կողմում ցուցակը ունեցել են՝ հստակ գյուղերը, բնակավայրերը նշված, որոնց մեջ ընդգրկված չի եղել Բերձորը և ասել են քանի որ ընդգրկված չի, պիտի վճարեն համապատասխան տեղեկանքի վճարը: Ու բնակաբար հարց է առաջացել. եթե ասենք բերձորցին կամ Աղավնոյի բնակիչը ուզենա իր տունը վաճառել, կկարողանա՞: Բնականաբար, չի կարողանալու, և նոտարական որևէ վավերացում չի լինելու, ու տրամաբանության մեջ չէ, եթե պետության իրավասության սահմաններից դուրս է այդ բնակավայրը, գտնվում է ռուսական խաղաղապահների տիրույթում, նույն տրամաբանությամբ այդ մարդիկ պետք է օգտվեն նաև այն իրավունքներից, որից օգտվում է հարակից գյուղի կամ բնակավայրի բնակիչը:

Հայկ Խանումյան - Մենք պատրաստ ենք պաշտոնական պարզաբանում տանք, այդ գերատեսչությունը  նամակ գրի, տանք, դրա հիմքի վրա թող համապատասխան ծառայությունը մատուցեն, ինչպես մատուցում են, ենթադրենք, Այգեհովիտի բնակիչներին:

Արթուր Թովմասյան – Շատ լավ հարց եք բարձրացրել: Ես խնդրում եմ կառավարությանը այդ հարցերին դրական լուծում տալ:  

Արտակ Բեգլարյան – Շատ լավ: Եվ զարգացման ծրագրերի մասով, պարոն Մուսայելյան, եթե որևէ բան կա ավելացնելու, խնդրեմ, եթե չէ, լրացուցիչ պարզաբանումների կարիք եղավ, պարոն Հովհաննիսյանի հետ կկապվեք:

Արթուր Թովմասյան - Տիկին Հակոբյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի Արթուր Հարությունյանը:

Մետաքսե Հակոբյան – Տպագիր մամուլի տիպ, որն ունի լրագրողական պարզունակ միտք, ժարգոնային արտահայտություններ, տուրք է տալիս սենսացիաներին, մերկապարանոց փաստերին, իսկ մեկնաբանությունները անլուրջ, մակերեսային և միտումնավոր: Այսպես է բացատրվում դեղին մամուլ հասկացությունը: Եվ դեղին մամուլ որակեց պարոն Խանումյանը Արցախի Հանրապետության իրավական մարմինների այն հայտարարությունը, որ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունում հայտնաբերվել է խոշոր չափերի հասնող գումարների վատնում կամ հափշտակում, հայտարարության տեքստը կարող եք գտնել մամուլում: Հարցս պետնախարարին. ի՞նչ փուլում է այդ գործը, քանզի հասարակության մեջ կարծիք է ձևավորվում, որ կրկին ծածկադմփոց է տեղի ունենալու, ինչո՞ւ այդ գործի ընթացքի մասին իրավապահ մարմինները այլևս տեղեկություն չեն տալիս: Հարց երկրորդ. ցավով պետք է նշեմ, որ Արցախի Հանրապետությունը 44-օրյա կործանիչ պատերազմից հետո այլևս մի բարակ պորտալարով է կապված մայր Հայաստանի հետ, և ավելի ցավալի է, որ այն չի գտնվում մեր վերահսկողության տակ: Այս համատեքստում էլ ավելի կենսական պահանջ է դառնում մեր ապաստարանների հարցը: Պատերազմից հետո քանի՞ նոր ապաստարան է կառուցվել, կա՞ արդյոք մեզ համար նախընտրելի ապաստարանների նախագծեր և կա՞ արդյոք հաշվարկ, թե որքան ապաստարան է անհրաժեշտ ակտիվ ռազմական գործողությունների վերսկսման դեպքում: Հարց երրորդ. 44-օրյա պատերազմի ժամանակ մենք ականատես եղանք մեր քաղպաշտպանության ծրագրի անկատարությանը, որի գագաթնակետը  եղավ մեր թանգարանների նմուշների տարհանումը: Պատերազմից հետո արդյոք ունե՞նք քաղպաշտպանության նոր ծրագիր, որտեղ արտացոլված լինեն նոր իրողությունները: Ո՞վ է Արցախի Հանրապետության քաղպաշտպանության ղեկավարը, և ի՞նչ է նախատեսված մեր տիրապետության տակ մնացած թանգարանների նմուշների համար տարհանում դեպի նույն շենքի նկուղ, ինչպես Շուշիում տեղի ունեցավ, թե ասենք ավելի ապահով քաղաք, ենթադրենք՝ Գորիս:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, առաջին հարցին պատասխանում է պետնախարարը:

Արտակ Բեգլարյան – Միանգամից առաջին և երրորդ հարցին կպատասխանեմ: Երկրորդ հարցին մասնակիորեն պարոն Արզումանյանը կպատասխանի: Տիկին Հակոբյան, առաջին հարցի մասով, կարծում եմ, իրավապահները պետք է հասցեատերը լինեն հարցի, քանի որ բոլոր հանգամանքներին իրենք են տիրապետում և պարզաբանումներ տվողն էլ ու նաև հրապարակային տեղեկատվություն տվողն էլ իրենք պետք է լինեն: Ուղղակի տեղյակ եմ, որ որևէ ծածկադմփոց չկա, կառավարության դիրքորոշումն է, որ բոլոր ենթադրյալ չարաշահումների վերաբերյալ հաղորդումները հավուր պատշաճի քննվեն, և սա նախագահի դիրքորոշումն է, նրա ցուցումն է, որ կառավարուությունը առավելագույնս աջակցող պետք է լինի բոլոր իրավական գործընթացներին, և նաև հնարավորինս թափանցիկ կերպով իրավապահ մարմինները պետք է ներկայացնեն նաև ընթացքը, ոչ միայն վերջնական արդյունքը, այլ նաև ընթացքը: Գիտեմ, որ քննության ծավալներով պայմանավորված՝ որոշակի ժամկետներ են ձգվում, որոնք պայմանավորված են նաև փորձաքննության ժամկետներով և այլն, բայց եթե կոնկրետ Ձեր ասած դեպքով մանրամասն տվյալների կարիք կա, առաջարկում եմ կամ գրավոր կամ բանավոր իրավապահ մարմիններին դիմել, տվյալ դեպքում քննչական կոմիտե կամ դատախազություն: Իրենք արդեն պարզաբանումները Ձեզ կտան:

Մետաքսե Հակոբյան – Գիտե՞ք ինչն է տարակուսելի, որ ես այս հարցը բարձրացրեցի, պարոն Բեգլարյան, որովհետև պատահական չէր հարցի սկիզբը: Մենք ուշադիր հետևում էինք այդ բոլոր գործընթացներին, և երբ պարոն Խանումյանը դատախազության, իրավապահ մարմինների անունը տվեց որպես դեղին մամուլ, դրանից հետո կարծես թե լռություն սկսվեց այդ դաշտում, որովհետև մենք բոլորս ենք ականատես լինում, իրավապահ մարմինները ցանկացած դեպքի դեպքում շատ արագ արձագանք են տալիս, շատ արագ տեղեկատվություն են տալիս ընթացքի մասին, բայց այս դեպքում քար լռություն է արդեն մի քանի ամիս շարունակ այն պարագայում, երբ սկզբում կարծես թե մեծ աղմուկ հանեց, կարծես թե տպավորությունն այնպիսին էր, որ շատ շուտով մենք կլսենք մեղավորների անունները և կլինեն մարդիկ, որոնք պատասխան կտան դրա համար և ի վերջո մեր երկրում կտեսնենք առաջին օրինական դաշտ բերված գոնե մի գերատեսչություն:

Արտակ Բեգլարյան – Տիկին Հակոբյան, դրանից հետո, որքան ես հիշում եմ, ևս մեկ թե երկու անգամ դատախազության կամ քննչական կոմիտեի կողմից հրապարակային տեղեկատվություն տրվել է այդ գործի վերաբերյալ: Միգուցե Դուք չեք նկատել, միգուցե ես եմ սխալ հիշում, բայց լրացուցիչ կճշտենք: Ես մի քանի անգամ հետաքրքրվել եմ ընթացքից և դրանից եմ տեղյակ, որ ընթացքում է, հիմնականում փորձաքննությունների փուլում, կամ տեղյակ եմ, որ նաև լրացուցիչ ծավալներ են բացվել և, դրանով պայմանավորված, արդեն քննչական գործողությունները ժամկետներ են պահանջում: Ամեն դեպքում գիտեմ, որ որևէ սառած գործընթաց չկա:      

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Անմեղության կանխավարկածը պիտի պահենք և ասեմ. մեղավորներին պետք է պատժենք: Մենք գլխավոր դատախազը ընտրել ենք ընդդիմությունից և ձայն ենք տվել ընտրել: Չենք խառնվում այդ գործին: Ես՝ որպես Ազգային ժողովի նախագահ, չեմ զանգում պարոն Ներսիսյանին: Բայց ցանկացած պատգամավոր կարող է գրավոր դիմել, եթե դիմեք ինչ ընթացքում է այդ գործերը կամ ուրիշ գործեր, կարող եք գրել: Եթե չպատասխանեն, ինձ կասեք, այսինքն՝ հետաքննությունը գնում է, անունները չտանք, անմեղության կանխավարկածը պիտի պահվի:

Երկրորդ հարցին պատասխանում է պարոն Արզումանյանը:

Մեխակ Արզումանյան – Շնորհակալություն հարցի համար: Ծառայությունը, որպես լիազոր մարմին, 2021 թվականին աշխատանքը նոր փուլ անցավ, արդեն 2022 թվականին հունվար և մինչև փետրվար ամսվա կեսը մոնիթորինգ կանցկացնի բոլոր նկուղներում և նկուղների վերաբերյալ բոլոր ինֆորմացիան կտրամադրվի պետնախարարին: Նոր կառուցվող նկուղների մասով. այո, 2021 թվականին սկսեցինք այդ գործընթացը, 2022 թվականի երևի առաջին եռամսյակում այն կունենա ավարտ, քանակների և տեղերի մասին նպատակարմար չէ այստեղ բարձրաձայնել:

Արթուր Թովմասյան  - Կարող եք հանդիպում խնդրել, հանդիպել, քանի որ փակ տեղեկություն է:

Մեխակ Արզումանյան -  Փակ տեղեկություն է, մանավանդ տեղերի մասով:

Մետաքսե Հակոբյան – Լավ, մինչև հանդիպումը ինչքանով որ հնարավոր է պատասխանեք: Դուք ասում եք նկուղ, ես ասում եմ ապաստարան: Կարծում եմ, որ դրանք տարբեր հասկացություններ են: Դուք կարո՞ղ եք ասել, որ ապաստարաններ ունենք, այսինքն՝ մենք խնդիր չունենք այդ հարցում:

Մեխակ Արզումանյան – Իհարկե այո: Եվ այդ Ձեր ասած նկուղները մենք որպես ապաստարան հարմարեցված օգտագործում ենք:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Ավելացնո՞ւմ եք, պարոն Բեգլարյան:

Արտակ Բեգլարյան – Այո, իհարկե, և երրորդ հարցին էլ միանգամից կպատասխանեմ: Տիկին Հակոբյան, եթե ճիշտ հասկացա Ձեր հարց-պնդումը, իհարկե, խնդիր ունենք: Միգուցե պարոն Արզումանյանը և Դուք իրար ճիշտ չհասկացաք: Միանշանակ խնդիր ունենք, և այդ խնդիրները պետք է լուծենք ու լուծման փուլում ենք: Հիմա պարոն Արզումանյանը որ նշեց, մոնիթորինգի արդյունքներով առաջիկա ամիսներին արդեն բավականին ինտենսիվ նկուղների վերակառուցման, մաքրման, նկուղ որպես ապաստարան նկատի ունեմ, եղած ապաստարանների և վերապրոֆիլավորման խնդիրներ ենք լուծելու: Գալով շինարարությանը կամ նոր ապաստարանների կառուցմանը՝ ասեմ, որ բնականաբար, տեղյակ եք, որ նորակառույց շենքերում և տներում պլանավորվում է և նաև կառուցվել է նախորդ տարում էլ, համապատասխան ապաստարան կամ նկուղներ, իսկ առանձին ապաստարանների մասով անցած տարի որոշակի պլանավորման, ծրագրավորման աշխատանքներ են տարվել, որոնք նաև քաղպաշտպանության պլանով են պայմանավորված, և որոշակի ժամկետներ ձգվել են այդ պատճառով: Մանրամասները փակ հանդիպման ժամանակ կներկայացնենք: Հիմա ինտենսիվ փուլ ենք անցել, արդեն նորակառույց ապաստարաններ կան, առանձին ապաստարանների մասին է խոսքը, այս տարի ավելի մեծ ծավալների է հասնելու: Նշենք, որ բյուջեում էլ երկու միլիարդ է նախատեսվել քաղպաշտպանության ծրագրի համար: Բացի դրանից քաղպաշտպանության մասով լրացուցիչ աշխատանքներ կատարվել են, այդ թվում գնումներ են կատարվել: Էլի փակ հանդիպման ժամանակ կներկայացնենք: Եվ քաղպաշտպանության պետը պետական նախարարն է, որը օրենքով է նախատեսված, ու լիազոր մարմինը արտակարգ իրավիճակների պետական ծառայությունն է, և յուրաքանչյուր պետական մարմին իր լիազորությունների շրջանակներում պատասխանատու է: Քաղպաշտպանության նոր պլանի  նախագիծը արդեն մշակվել է, ներկայացվել է նախագահին: Այդ հարցը քննարկել ենք նաև անվտանգության խորհրդի նիստում, բայց էլի մեր փակ հանդիպման ժամանակ մանրամասները կներկայացնենք: Ինչու վերջերս է ներկայացվել, որովհետև քաղպաշտպանության պլանը ուղիղ կերպով առնչվում է նաև ռազմական գործողությունների կամ պաշտպանական գործողությունների համապատասխան պլանների հետ, և այդ պատճառով ներդաշնակեցման որոշակի հարցեր կային: Հիմա, կարծես թե, ընդհանուր առմամբ պատկերը հստակեցնում ենք:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Արձագանքո՞ւմ եք:

Մետաքսե Հակոբյան – Այո: Պարոն Բեգլարյան, ինչի՞ համար է այս հարցը նորից առաջանում, և արդեն բավականին ժամանակ է հստակ պատասխան չի լինում: Մենք ունեցանք խնդիր Շուշիի թանգարանների: Միգուցե այն ժամանակ էլ պետնախարարը քաղպաշտպանության ղեկավարն էր, և ունեցանք խնդիր: Ուղղակի մնացին թշնամու վերահսկողության տակ մեր թանգարանային նմուշները, որոնք ուղղակի տարհանվեցին շենքի նկուղ: Ես կարծում եմ՝ տարհանել չի նշանակում շենքի նկուղ տեղափոխել: Հիմա հարց. մենք ունե՞նք այնպիսի ծրագիր, որ աստված մի արասցե, կարիքի դեպքում մենք տարհանենք ավելի ապահով քաղաք: Կուզեի դրա պատասխանը լսել, որը չլսեցի: Ամենակարևորը՝ արդյո՞ք պատասխանատվության ենթարկվել են կամ ենթարկվելու են այն մարդիկ, որոնք պատասխանատու էին, որոնք չկատարեցին այդ գործառույթները, արդյունքում մենք ունեցանք թանգարանային նմուշների շատ մեծ կորուստ:  

Արտակ Բեգլարյան – Շատ լավ, տիկին Հակոբյան: Այո, պետական նախարարն է եղել քաղպաշտպանության պետը դրանից առաջ, մինչև սահմանադրական փոփոխությունները ուժի մեջ մտնելը վարչապետն է եղել: Նկատի ունեմ վարչապետից հետո պետական նախարարն է եղել: Թանգարանների մասով պլանը կա, այն ժամանակ էլ եղել է, ըստ իրավիճակի ամեն մարմնի համար առանձին պլան կա, որ դեպքում ինչ են անում: Այլ հարց է, թե որ պարագայում, այդ թվում թանգարանների պարագայում պլանը ինչպես է կատարվել: Այս մասով տեղյակ եմ, որ տարբեր մարմինների և տարբեր համայնքների քաղպաշտպանության պարտականությունների կատարման մասով արդեն քրեական գործեր էլ  կան հարուցված: Կոնկրետ թանգարանների մասով այս պահին ես տեղյակ չեմ, բայց իրավապահ մարմիններից կարող եք ճշտել, եթե կոնկրետ հանգամանքներ Դուք տեղյակ եք, օրինակ, նկատի ունեմ, որը կարող է իրավապահ մարմիններին հետաքրքիր լինել, միաժամանակ դա էլ կարող եք ներկայացնել: Պատասխանատվության դեպքերի մասով դեռևս ես գոնե տեղյակ չեմ նմանատիպ դեպք, որովհետև իրավական գործընթացները դեռևս ընթացքում են: Հիմա էլ գործող պլաններով, այո, կան, և առաջիկա հաստատվելիք պլաններում կան, բայց Ձեր նշած օրինակով մի բան ուղղակի ասեմ, որ ասում եք, օրինակ, տեղափոխվեն Գորիս, հաշվի առեք, որ դրանք ռազմական գործողություններով են պայմանավորված և ցավոք սրտի հիմա մեր իրավիճակն այնպիսին է, որ մենք խորը թիկունք չունենք: Ամբողջ Արցախը շատ ավելի խոցելի է, քան վերջին պատերազմի ժամանակ, բայց ըստ իրավիճակի որոշակի պլաններ մշակել ենք քիչ թե շատ ապահով դարձնելու համար, առաջին հերթին քաղաքացիներին, նոր դրանից հետո նաև նյութական արժեքներին:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Բեգլարյան: Պարոն Հարությունյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի  Արամ Հարությունյանը:

Արթուր Հարությունյան – Շնորհակալություն: Հարցս վերաբերվում է մինչև 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ը մեր հայրենակիցների կողմից ստացված վարկերին: Ինչպես գիտենք, անցած տարին կառավարության կողմից ընդունվեց որոշում, որով կառավարությունը ստանձնեց որոշ վարկատեսակների գծով մեր քաղաքացիների պարտավորությունները մարելու պարտականությունը: Ինչպես նաև գիտենք, որ այդ գործընթացը սկսված է, փուլային տարբերակով է ընթանում, և այդ ընթացքում կան քաղաքացիներ, որոնք հանդիսանում են այդ որոշմամբ շահառուներ, բայց որոշ բանկերի կողմից այդ քաղաքացիների ստացած վարկերը դասակարգվում են, այսինքն՝ «սև ցուցակներում» են ընդգրկվում այդ քաղաքացիները և հետագայում խոչընդոտ է առաջանում նոր վարկեր ստանալու կամ այլ գործողություններ իրականացնելու, այսինքն՝ որպես վարկային պարտավորություն դասակարգում են այդ վարկերը: Ես, ինչքան գիտեմ, կար պայմանավորվածություն կենտրոնական բանկի հետ, որպեսզի այդ ուշացումները չորակվեն որպես դասակարգված վարկեր, բայց կան քաղաքացիներ, որոնց մոտ այդ խնդիրները առաջանում են: Կխնդրեի այդ հարցին պատասխանել:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, հարցին պատասխանում է ֆինանսների նախարար պարոն Բաղդասարյանը:

Վահրամ Բաղդասարյան – Այո, դուք իրավացի եք: Կար նման պայմանավորվածություն պատերազմից հետո անմիջապես և կենտրոնական բանկի հետ, և բոլոր բանկերի հետ ոչ միայն Արցախի Հանրապետության տարածքում գործող: Կար պայմանավորվածություն, որպեսզի Արցախի Հանրապետության քաղաքացիներին տրամադրված վարկերի ժամկետանցման վերաբերյալ վարկային բյուրո տեղեկություններ չներկայացնեն և ընդհուպ մինչև բանկի ներսում էլ այդ դասակարգումները չէին իրականացվում: Մեր տեղեկություններով այդ պայմանավորվածությունները դեռ ուժի մեջ են, եթե կան կոնկրետ դեպքեր, կխնդրեի ներկայացնել: Մենք ունեինք նման ահազանգ հունվարին՝ բանկերից մեկում ոսկու վաճառքի վերաբերյալ, խնդրահարույց վարկի: Ճշտել ենք, վաճառքն իրականացվել է մինչև պատերազմը: Մենք նորից կհանձնարարենք, բանկերի հետ կճշտվի ինչ ընթացքում է և կտեղեկացնենք լրացուցիչ: Բայց եթե կա կոնկրետ խնդիր, կխնդրեի ներկայացնել:

Արթուր Թովմասյան – Արձագանքո՞ւմ եք:

Արթուր Հարությունյան – Շնորհակալություն, դա շատ կարևոր է, որպեսզի մենք փորձենք շատ կարճ ժամկետում, Դուք ինչպես նշեցիք, ոսկու գրավով վարկերին, այսինքն՝ կային որոշ բանկեր, չենք ասում բոլոր բանկերը, որոնք որ այդ ոսկու գրավով վարկերի մասով անընդհատ անհանգստացնում են քաղաքացիներին, այսինքն՝ այդ մարդիկ համարվում են այդ որոշմամբ շահառուներ, բայց անընդհատ անհանգստացնում են, վարկերը դասակարգում են, և անընդհատ խոչընդոտներ են առաջանում: Կխնդրեի, որպեսզի շատ կարճ ժամկետում այդ հարցը կարգավորվի: 

Վահրամ Բաղդասարյան - Շատ բարի: Այդ դասակարգումների մասով, ասացի, կճշտենք: Իրավացի եք, որ փուլային տարբերակով է այդ աջակցությունն իրականացվում, և այս պահի դրությամբ աշխատանքները տարվում են հենց սպառողական վարկերի մասով: 

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Բաղդասարյան: Պարոն Հարությունյան, խնդրեմ: Թող պատրաստվի Էլեոնորա Ավանեսյանը:

Արամ Հարությունյան – Շնորհակալություն: Հարցս վերաբերում է մեր քաղաքացիների բնակարանային պայմանների բարելավմանը: Իհարկե, բոլորս գիտենք, որ կա կառավարության կողմից դրված առաջնահերթություն, և առաջին հերթին տարհանված և զոհված քաղաքացիներն են օգտվում ծրագրից, սակայն նաև ունենք քաղաքացիներ, ովքեր ոչ տեղահանված են, ոչ այլ կարգավիճակ ունեն, բայց ունեն բնակարանի բարելավման անհրաժեշտություն: Եթե Ստեփանակերտում հարցը բավականի դժվար է դրված, ապա համայնքներում շատ ավելի հեշտ կարելի է հարցը լուծել, որովհետև առկա է ազատ բնակֆոնդ, որը բավականին մատչելի գներով կարող է գնվել: Ի՞նչ մոտեցում կա այս հարցի շուրջ, արդյո՞ք հնարավոր է նաև որոշ ծրագիր մշակել, որպեսզի հնարավորություն ստեղծեք այդ բնակարանները մարդիկ ձեռք բերեն:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, հարցին պատասխանում է պետնախարարը:

Արտակ Բեգլարյան - Շնորհակալություն, պարոն Հարությունյան: Իհարկե, Դուք էլ նշեցիք, որ առաջնահերթորեն շահառու խմբերին ենք բավարարում՝ հիմք ընդունելով կարիքը, և առաջնահերթությունը որոշում ենք ըստ բալային համակարգի, որտեղ էլի կարիքը հիմք է վերցվում: Եվ այդ շրջանակներում, նկատի ունեմ գործող շրջանակներում, շահառուներին բնակարանով ապահովելու ընթացքում նաև դիտարկում ենք և կիրառում ենք նաև գյուղերում կամ շրջաններում գտնվող ազատ բնակֆոնդը: Անցած տարի արդեն մի քանի հարյուր բնակարան, բնակելի տուն միայն վերանորոգվել է կամ վերակառուցվել է, մի մասը լրիվ ազատ բնակֆոնդ է եղել, նկատի ունեմ՝ տիրազուրկ, և տրամադրվել է գլխավորապես տեղահանված անձանց: Տեղյակ եք նաև, որ երկրորդնային շուկայից գնման դեպքեր անցած տարի եղել են, այս տարի էլ պլանավորվում են, այդ թվում՝ ոչ միայն Ստեփանակերտում, կրկին առաջնահերթորեն բավարարելու համար տեղահանված և մնացած այլ շահառու խմբերին: Կարծում եմ այդ ազատ բնակֆոնդի օգտագործումը առաջնահերթորեն պետք է լինի հենց այս խմբերի կարիքները բավարարելու համար: Դրանից հետո կանցնենք մնացած խմբերին, և տեղյակ եք նաև, նախագահը հենց այս դահլիճում հայտարարել է, որ մի քանի տարվա ընթացքում կտրուկ ընդլայնվելու են բնակարանային ծրագրերի շահառուների շրջանակները, և բոլոր կարիք ունեցող անձինք ապահովվելու են բնակարաններով: Կարծում եմ արդեն այս ծրագրերի շրջանակներում առաջիկա ընդլայնման ընթացքում դիտարկելու ենք նաև այդ բնակֆոնդը: Եվ եթե ազատ բնակֆոնդի մասով, պարոն Խանումյան, հատկապես տիրազուրկ բնակարանների մասով կա լրացում, խնդրեմ, կարող եք ավելացնել:  

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, արձագանքո՞ւմ եք:

Արամ Հարությունյան – Հա, շնորհակալություն: Պարոն Բեգլարյան, պատահական չնշեցի, որ տեղյակ ենք առաջնահերթություններից և ընդունելի են: Իհարկե, նաև Ստեփանակերտ քաղաքի բնակիչների մոտ երբեմն ոչ այնքան էլ, այսպես ասած, անհիմն հարց է առաջանում, որ «մենք տարիներով վարձով ենք ապրում, էլ ինչքան պիտի սպասենք»: Դրա համար ես առանձնացրեցի նաև համայնքները, բայց, օրինակ, Մաճկալաշենում, Սոսում, մենք օրեր առաջ այնտեղ էինք, հիմա կա նման խնդիր, որ բնակֆոնդը կա, տեղահանված բնակչությունը ցանկություն չունի այնտեղ բնակվելու, այսինքն, ովքեր ցանկություն են հայտնել, արդեն իսկ բնակվում են, բայց տեղի գյուղացիները, օրինակ, երեք եղբայր են մի տանիքի տակ, ուզում են առանձնանալ, կա հնարավորություն ձեռք բերելու, բայց չկա որևէ վարկային հնարավորություն, չկա որևէ աջակցության ծրագիր, որ այդ մարդը կարողանա այդ տունը ձեռք բերել: Հիմա փաստացի ունենք դատարկ տուն, որտեղ տեղահանված որևէ բնակիչ ցանկություն չի հայտնել գնա բնակվի և ունենք նույն համայնքում մարդիկ, ովքեր ունեն այդ տան կարիքը և որևէ հնարավորություն չկա, որպեսզի ձեռք բերեն այդ տունը:

Արտակ Բեգլարյան – Շատ լավ, բայց իրո՞ք որևէ տեղահանված ընտանիք ցանկություն չի հայտնել: Խնդիրը հիմնականում այստեղ է լինում: Եվ լինում են դեպքեր, որ տվյալներ ստանում ենք, որ այս համայնքում կա ազատ բնակֆոնդ, ինչու տեղահանված ընտանիքներ չեք տեղավորում, պարզվում է, որ պատշաճ պայմաններ ստեղծված չեն, և շինարարության, վերանորոգման կամ վերակառուցման կարիք կա, և ժամանակ է ձգվում նաև այս պատճառով: Իսկ Ձեր նշած օրինակում եթե տեղահանված որևէ ընտանիք չի ցանկանում, որ իրենք շահառու են, ապա հարց է ծագում, թե ինչ հիմքերով պետք է տրամադրենք, որպեսզի արդար սկզբունքով կարողանանք տրամադրել նրանց: Ես սկզբունքորեն դեմ չեմ: Միանշանակ, բոլորը մեր հայրենակիցներն են և իրենց հարցերը պետք է լուծեն, բայց արդարության սկզբունքը պետք է լինի գլխավոր պայմաններից մեկը և այդ արդարության հիմքում նաև կարիքի սրությունը պետք է լինի:            

 Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Բեգլարյան: Տիկին Ավանեսյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի Նելա Գրիգորյանը:

Էլեոնորա Ավանեսյան – Շնորհակալություն: Հարցս հիսուն հազար դրամ միանվագ տրամադրելու վերաբերյալ է: Ինչպես նշեց սոցապ փոխնախարարը, որոշման համաձայն շահառու են հանդիսանում թոշակառու և մինչև 18 տարին չլրացած երեխաները: Շահառուների մի մասին տրամադրվել է այդ գումարը, իսկ մյուս մասը դեռ չի ստացել: Խնդրում եմ պարզաբանել. կստանա՞ն արդյոք մյուս շահառուները այդ գումարը, եթե այո, ապա երբ:

Վահրամ Բաղդասարյան – Հունվարի ընթացքում սոցապ նախարարության կողմից ներկայացված հայտի համապատասխան շահառուներից թոշակառուների այդ կատեգորիան ստացել է հիսուն հազարը, ամսվա վերջ ստացել են: Այնտեղ բազային հաշվառման հետ խնդիրներ կար երեխաների թվաքանակը ճշտելու համար, հունվարի վերջին ստացել ենք այդ հայտը, այսօրվա դրությամբ մի մասն է մեզ մոտ: Փետրվարին արդեն սկսվելու է  տրամադրումը, միանշանակ: Բոլորը ստանալու են փետրվարին:

Էլեոնորա Ավանեսյան – Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Տիկին Գրիգորյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի Սևակ Աղաջանյանը:

Նելա Գրիգորյան – Ե՞րբ է նախատեսվում Արցախի Հանրապետությունում կառուցել քրեակատարողական հիմնարկ, քանի որ մեր ազգաբնակչությունը մեծ դժվարությունների է հանդիպում ամեն անգամ մեկնել Հայաստան և այցելել իրենց հարազատներին կալանավայրում:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Հարցին պատասխանում է ոստիկանապետ պարոն Հարությունյանը:

Արտեմ Հարությունյան – Շնորհակալություն հարցի համար: Ինչպես գիտեք, քրեակատարողական հիմնարկի և քննչական մեկուսարանի կառուցման հարցում ոստիկանությունը բավականին շահագրգռված է՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ կալնավորներին և ձերբակալվածներին Գորիսի քրեակատարողական հիմնարկ տեղափոխելու հարցերում բավականին ծախսեր ու խնդիրներ ունենք: Այսօր արդեն սկսված են նախագծման աշխատանքները՝ քննչական մեկուսարանի կառուցման հետ կապված, և կարծում եմ մոտավոր մեկուկես կամ մեկ տարի հետո կունենանք կառուցված քննչական մեկուսարան, որից հետո արդեն կհաջորդի քրեակատարողական հիմնարկի կառուցման աշխատանքները: Տեղը նախատեսված է Այգեստան գյուղում՝ ճանապարհի մոտակայքում: Նախագծային աշխատանքները արդեն սկսված են:  

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, արձագանքո՞ւմ եք: Պարոն Աղաջանյան, խնդրեմ: Թող պատրաստվի Դավիթ Գալստյանը:

Սևակ Աղաջանյան – Հարցս ուղղված է քաղաքաշինության նախարարությանը: Կատարվող շինարարական աշխատանքերի ծավալը, միանշանակ, տեսանելի է և գնահատելի, բայց ընթացքում որոշակի հարցեր են առաջանում, որոնք կարծես թե ուշադրությունից դուրս են մնում: Հարցս ես դեռևս հոկտեմբեր ամսին էի բարձրացրել, նաև գրավոր դիմել: Հարցը արցախյան առաջին պատերազմում զոհվածների ընտանիքների անդամների բնակարանների վերանորոգման մասին է: Կոնկրետ ներկայացրել էի երկու դեպք: Ձեր նախարարության մասնագետների կողմից ուսումնասիրվել է և ներկայացվել է Ձեզ: Կխնդրեի ներկայացնեիք, արդո՞ք դա կատարվելու է, թե ոչ, որովհետև այդ շահառուների քանակն այդքան էլ շատ չի, ու իրենց մոտ մի կարծիք է ձևավորվում, որ իրենց ուշադրություն դարձնող չկա: Եվ նաև այն բնակարանները, որոնց վերանորոգումը մնացել է թերի: Տարբեր շինարարական խմբերի կողմից աշխատանքներ են տարվել ու մնացել է թերի, առայսօր ոչինչ չի արվել: Շնորհակալություն:

 Արթուր Թովմասյան – Հարցին պատասխանում է քաղաքաշինության նախարար պարոն Սարգսյանը:

Արամ Սարգսյան - Կոնկրետ արցախյան առաջին պատերազմի զոհված ազատամարտիկների ընտանիքների բնակարանների վերանորոգման ծրագիրը իրականացվում է շրջվարչակազմերի և Ստեփանակերտում էլ Ստեփանակերտի  քաղաքապետարանի կողմից: Ամեն տարի պետական բյուջեի միջոցներվ կապիտալ ներդրումների ծրագրով համապատասխան գումարներ հատկացվում են այդ ծրագրին: Ինչ վերաբերում է Ձեր գրած գրությանը, այսօր մենք Ձեզ պատասխանել ենք. կատարվել է նախահաշվային փաստաթղթերի հաշվարկ, և Ձեզ գրավոր ներկայացրել ենք, երկուսը մոտավոր ութ, ութուկես միլիոնի սահմանում, ամեն մեկը: Բայց նախարարությունում նշված ծրագիրը չի գործում: Դա շրջվարչակազմերում է գործում: Ինչ վերաբերում է թերի շինարարությանը, այո, կա նման հարց, բայց նաև մենք որ ծրագիրն իրականացնում ենք հրետակոծությունից տուժած բնակելի տների վերանորոգում, բայց քաղաքացիները մի քիչ պահանջները ավելի են ընդլայնում, այսպես ասած, և ասում են այն մասերը, որոնք հրետակոծության հետ ոչ մի առնչություն չունեն, նաև նորոգեք այդ հատվածները: Տեսչական մարմինների կողմից նշված խնդիրների համար պարբերաբար ստուգումներ են իրականացվում: Որը շինարարի թերացումներն է, նախարարության կողմից հրահանգվում է, որ դրանք վերացնեն, իսկ որը որ մեր ծրագրերի շրջանակում չէ, մենք փորձում ենք բացատրել քաղաքացուն, որ դա հրետակոծության կամ մեր իրականացվող ծրագրերի հետ ոչ մի առնչություն չունի:

Արթուր Թովմասյան – Արձագանքո՞ւմ եք:

Արտակ Բեգլարյան – Ես լրացնեմ, պարոն Թովմասյան, հետո կարձագանքի: Պարոն Աղաջանյան, իրականում կարևոր հարց է, պարոն Սարգսյանն էլ նշեց, որ վարչակազմերը և Ստեփանակերտի քաղաքապետարանն են իրականացնում ծրագիրը: Մենք պլանավորում ենք այս տարվա ընթացքում նշանակալիորեն ստուգել և վերանայել այդ և նմանատիպ վերանորոգման ծրագրերը, բերել ամբողջական կարգավորման դաշտ, որովհետև բավականին սուբյեկտիվ խնդիրներ էլ եղել են միշտ, ու պետք է հնարավորինս ավելի կարգավորված լինեն: Խոսքը վերաբերում է, օրինակ, իննսունականների զոհվածների ընտանիքների տների վերանորոգմանը, և իննսունականների պատերազմի հրետակոծության հետևանքով վնասված որոշակի տներ կան, որոնք հերթացուցակում եղել են և այդպես էլ  չեն վերանորոգվել, ու նմանատիպ այլ ծրագրեր կան վերանորոգման, որոնք պետք է վերջնականորեն կարողանանք կարգավորել, միգուցե նաև հերթացուցակները կարողանանք վերանայել: Ձեզ անպայման տեղյակ կպահենք, և հակված եմ, որ Ազգային ժողովի հետ միասին պետք է նմանատիպ մեծածավալ ու լուրջ ծրագրերը իրականացնենք:    

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, արձագանքո՞ւմ եք: Շնորհակալություն, պարոն Սարգսյան և պարոն Բեգլարյան: Եվ վերջին հարցը: Պարոն Գալստյան, խնդրեմ:

Դավիթ Գալստյան – Շնորհակալություն: Նմանատիպ հարցեր հնչեցին, բայց մի քիչ այլ ձևակերպումներով, երևի թե նորից լինելով հետևողական մեր կողմից բարձրացված հարցերին: Պարոն Բաղդասարյան, ինչ վերաբերվում է նրան, որ ոսկին մինչև պատերազմն է վաճառվել, դա իմ բարձրացրած ահազանգն էր: Ոսկին վաճառվել է 2020 թվականի դեկտեմբերին, բայց բանկի սեփականությանն էր անցել մինչև 2027 թվականը, այսինքն վաճառքը ուշ է տեղի ունեցել: Դեկտեմբեր ամսին հիսուն հազար լրացուցիչ գումար են ուզել տվյալ քաղաքացուց, որը մուծել է, առայսօր գումարը հետ չեն վերադարձրել, ոսկին չվաճառելու համար են ուզել: Կառավարության այդ որոշումը, որ պետք է փոխհատուցվի  քաղաքացիներինը՝ հիմնականում բոլորինը, երեք միլիոն, տարբեր սոցիալական խմբերում  ընդգրկված այլ անձանցը մի քիչ ավելի շատ, գիտենք, որ խնդիրը կա, ֆինանսական որոշակի խնդիրներ կան: Բայց քաղաքացիների մոտ հարց է առաջանում արդեն, քանի որ տարուց ավել է անցել, լինելո՞ւ է արդյոք, և եթե լինելու է, ապա մոտավոր ժամկետներ կարո՞ղ եք նշել, թե երբ կսկսվի քաղաքացիների այդ գումարների փոխհատուցումը: Երկրորդ հարցս. հաշվի առնելով վերջերս կառավարության նիստերի դահլիճում կայացրած, ընդհանուր համաձայնության եկած, որ պետք է թափանցիկ աշխատվի և վերահսկողական աշխատանքները շատ ավելի լայն պետք է լինեն, այսօր մենք ունենք խնդիր նաև այդ փոխհատուցման ծրագրերում՝ անասունների, գյուղտեխնիկայի, այգիների և այլն, և այլն: Առաջարկում եմ աջակցություն ստացող անձանց ցուցակները հրապարակվեն, քանի որ դա մենակ գյուղապետի և քաղաքացու պատասխանատվության մակարդակի չափով է հիմնավորված, իսկ հարևանները կբարձրաձայնեն, որ տվյալ անձը ուներ 20 գլուխ անասուն, բայց հիսուն է ներկայացրած: Վերահսկողության մեխանիզմը շատ ավելի բարձր մակարդակի կլինի:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Պարոն Բաղդասարյան, խնդրեմ: Հաջորդ հարցին կպատասխանի պետնախարարը:

Վահրամ Բաղդասարյան – Միանշանակ հայտարարվել է այդ աջակցության ծրագիրը և իրականացվելու է: Խոսքը վերաբերում է սպառողական վարկերի մասին այդ աջակցության ծրագրին: Մի անգամ էլ ես այս ամբիոնից նշել էի, Դուք տեղյակ եք, որ իրականացվում է թողարկվող պարտատոմսերից գոյացող գումարների շրջանակներում: Այդ գործընթացի վերաբերյալ ունենք երկու համաձայնագիր Հայաստանի Հանրապետության հետ և համապատասխան փոփոխություններն են այս պահի դրությամբ քննարկվում, որպեսզի սպառողական վարկերն էլ ներառվեն դրա մեջ ու տրամադրվեն: Մեր վերջին այցելության ընթացքում էլ, հունվարին էլ կրկին կառավարությունում և ֆինանսների նախարարությունում Հայաստանի Հանրապետության այդ հարցը քննարկվել է և միանշանակ լինելու է: Ժամկետի առումով կդժվարանամ կոնկրետ հստակ ժամկետ նշել, հնարավորինս շուտ: Հույս ունեմ, որ առաջին եռամսյակում մենք վերջնական արդեն համաձայնության ենք գալու և այդ թողարկումը իրականացնելու ենք: Այդ ոսկու մասով, այո, իրավացի եք: Խոսքը վերաբերվում էր, որ բանկի սեփականությունն էր դարձել մինչև պատերազմը և արդեն վաճառվել է բանկի կողմից որպես բանկի սեփականության ոսկի: Ինչ վերաբերվում է այդ լրացուցիչ վճարած գումարին, ապա այդ լրացուցիչ վճարը մտնում է այդ աջակցության մեջ և միասին այդ ծրագրի շրջանակներում կտրամադրվի:   

Արթուր Թովմասյան –Արձագանքո՞ւմ եք:

Դավիթ Գալստյան – Կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ այս տարի գոնե լինելու է, քաղաքացիների մտահոգությունը փարատելու համար:

Վահրամ Բաղդասարյան – Այո:

Դավիթ Գալստյան – Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, երկրորդ հարցին պատասխանում է պետնախարարը:

Արտակ Բեգլարյան – Պարոն Գալստյան, շնորհակալություն: Կարևոր հարց եք բարձրացրել: Քանիցս այդ հարցին նաև հանրային տարբեր հարթակներում անդրադարձ եղել է: Կա հանձնարարական, որ ուսումնասիրենք և Ձեր ասած մեխանիզմը հասկանանք ինչպես ենք դնում: Որոշակի մտահոգություններ և վերապահումներ կոնկրետ փորձագետների և իրավաբանների կողմից բարձրացվել են անձնական տվյալների պաշտպանության տեսանկյունից: Պետք է հասկանանք այդ հավասարակշռությունը ինչպես ենք պահում՝ հանրային շահի կամ հանրային վերահսկողության և անձնական տվյալների պաշտպանության: Իմ կարծիքով էլ դա կարևոր է թափանցիկության, հանրային վերահսկողության համար, որպեսզի ավելի հստակ մենք կարողանանք նաև ժողովրդին, հասարակությանը ներկայացնել, թե ով ինչ գումարներ է ստացել: Պարոն Բաղդասարյանը հակիրճ ներկայացրել է, որ արդեն շուրջ 4 միլիարդի աջակցություն տրամադրվել է, որից 1,5 միլիարդը կանխիկ գումար, մինչև 5 միլիոն աջակցություն էր, 2,495 միլիարդը մուրհակի տեսքով է տրամադրվել, բայց առաջիկայում էլի ավելանալու է: Ընդ որում, եթե չեմ սխալվում, 9300 հայտից դեռևս 1349 հայտն է բավարարվել, այսինքն՝ դեռևս մոտ 85 տոկոս հայտ կա քննարկելու, բավարարելու և այլն: Բայց այս հարցը լրացուցիչ երբ քննարկենք, ուսումնասիրության փուլում է, վերջնական նորից ամփոփելով Ձեր հարցի պատասխանը, վերջնական կասենք Ձեզ, թե ինչ լուծում կարող ենք  տալ:  Իհարկե, դա չի նշանակում, որ օրինակ պատգամավորները չեն կարող ծանոթանալ: Իսկ բուն անասունների մասով տեղյակ եմ, որ գործընթացը կանգնեցրած է, որովհետև չարաշահումների կասկածը բավականին մեծ է, և լրացուցիչ ստուգումներ են հիմա կատարվում մեղվափեթակների և անասունների ցուցակների մասով, որպեսզի թույլ չտանք չարաշահումներ:

Արթուր Թովմասյան – Արձագանքեք:

Դավիթ Գալստյան – Օգտվելով արձագանքելու իրավունքից՝ ուզում եմ, պարոն պետնախարար, մի հարց էլ Ձեզ տալ. համայնքներ, որոնք որ այսօր նոր համայնքներ են կառուցվում, այդ համայնքների բնակիչները մտահոգություն էին հայտնել, որ առևտրային և հասարակական նշանակության տարածքները ինչ մեխանիզմով են տրամադրվելու՝ աճուրդի են հանվելու, թե շինարարի հայեցողության ներքո է, թե համայնքի ղեկավարի, ու ինչ մեխանիզմով են այդ առևտրային և հասարակական նշանակության շինությունները տրամադրվելու մարդկանց:

Արտակ Բեգլարյան – Պատրաստ չեմ այդ հարցին պատասխանել, բայց լավ հարց եք տալիս, որովհետև իմ մասնակցությամբ նմանատիպ հարց չի էլ քննարկվել, և նաև նախագծերի մշակման ընթացքին ես չեմ էլ մասնակցում, այսինքն, լիազորված չեմ, բայց լիազոր մարմիններին և պաշտոնատար անձանց այդ հարցը կներկայացնեմ, հասկանամ՝ պլանավորե՞լ են  լուծումներ, թե այդ հարցին անդրադարձ չի եղել: Եթե չի եղել, բնականաբար, ինչ որ մի արդարացի սկզբունքով պետք է պլանավորվի, միգուցե աճուրդով, միգուցե այլ սկզբունքով, բայց արդեն ժամանակն է, որպեսզի այս հարցի պատասխանն էլ լինի:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, հարգելի կառավարություն, հարգելի գործընկերներ, սրանով ավարտում ենք այսօրվա մեր նիստի աշխատանքները: