ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ

                               7- ՐԴ ԳՈԻՄԱՐՄԱՆ 4- ՐԴ ՆՍՏԱՇՐՋԱՆ

                                    2021Թ. ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ 29 - Ի ՀԵՐԹԱԿԱՆ ՆԻՍՏԻ

                                                                               ՍՂԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

                ժԱՄԸ   11:00

         Նիստին մասնակցում են ԱԺ պատգամավորները, ԱՀ կառավարության  անդամները,  ԶԼՄ  ներկայացուցիչներ,  հրավիրվածներ:

       Նիստին  ներկա են  31  պատգամավորներ, բացակա՝ 2 - ը: Նիստը  վարում է  ԱԺ  նախագահ  Արթուր Թովմասյանը:

Արթուր Թովմասյան - Բարի առավոտ բոլորին, հարգելի գործընկերներ, Կառավարության անդամներ, հրավիրվածներ:

Սկսում ենք սեպտեմբերի 29-ի հերթական նիստի աշխատանքները, որի համար առաջարկում եմ պատգամավորներին նախապատրաստվել գրանցման:

Գրանցում:

Կողմ` 33, բացակա չկա, քվորում ունենք, կարող ենք սկսել մեր աշխատանքները:

Հարգելի գործընկերներ, Ազգային ժողովի յոթերորդ գումարման չորրորդ նստաշրջանը հայտարարում եմ բացված:

Հնչում է ԱՀ օրհներգը:

2020թ. Սեպտեմբերի 27-ին, առավոտյան ժամը 7:10 րոպեին Ադրբեջանը հերթական լայնածավալ պատերազմ սանձազերծեց Արցախի Հանրապետության սահմանների և խաղաղ բնակչության նկատմամբ:

Առաջին հայացքից թվաց, թե պատերազմը Ադրբեջանի վայրագ ու նենգ իշխանությունների հրահրած ու հեղինակած պատերազմն էր, սակայն 44-օրյա ռազմագործողությունները բացահայտ փաստեցին Թուրքիայի և վարձկան ահաբեկչական խմբավորումների անմիջական ներգրավվածությունն ու մասնակցությունը:

Այսօր էլ Թուրքիան ոչ միայն աջակցում է Ադրբեջանին, այլև հրապարակայնորեն հակադարձում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների՝ Ֆրանսիայի, Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների միջնորդական ջանքերը։

Կոպտորեն խախտելով միջազգային մարդասիրական իրավունքը՝ Ադրբեջանը  Արցախի քաղաքներն ու գյուղերը, ներառյալ մայրաքաղաք Ստեփանակերտը, Շուշի, Հադրութ, Մարտունի ու Մարտակերտ քաղաքները, հարվածեց խոշոր տրամաչափի հրետանային, հրթիռային զինտեխնիկայով, անօդաչու թռչող սարքերով և միջազգայնորեն արգելված կասետային, քիմիական տարրեր պարունակող ֆոսֆորային զինամթերքով։ Բնակավայրերին հասցվեցին մեծ ավերածություններ, քաղաքացիական զոհեր ու վիրավորներ: Բնակչության ավելի քան 60%-ը՝ տասնյակ հազարավոր մարդիկ, տարհանվեցին իրենց տներից։

2020թ. նոյեմբերի 9-ին ստորագրված եռակողմ  հայտարարությամբ հակամարտող գոտում  ռազմական գործողությունները դադարեցվեցին։ Հայտարարությամբ նախատեսվեց Լեռնային Ղարաբաղի շփման գծի երկայնքով և Քաշաթաղի միջանցքի երկայնքով Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորքերի տեղակայում:

         Սակայն պատերազմն Արցախում ցայսօր չի ավարտվել, քանզի ունենք հարյուրավոր ռազմագերիներ, պատանդներ, անհետ կորած և տնազուրկ հայրենակիցներ, բռնի տեղահանվածներ, օկուպացված տարածքներ:

44-օրյա պատերազմն իր ծանր հետևանքներով լրջագույն մարտահրավեր հանդիսացավ մեր ինքնության ու լինելիության համար:

Թշնամին, սակայն, չկարողացավ հասնել իր վերջնական նպատակին՝ հայաթափել Արցախը, լրիվությամբ բռնազավթել մեր հինավուրց պապենական օջախը:

Մեկ տարի է անցել արյունոտ աշնան մեկնարկից: Սակայն պատերազմի պատճառած վերքերն ու կորուստների  մորմոքող  ցավերը դեռևս թաց են ու թարմ: Չնայած անդառնալի մարդկային և տարածքային կորուստներին՝ Արցախն այսօր ապրում է: Ապրում է մեր հազարավոր քաջարի զինվորների կյանքի գնով: Գլուխ խոնարհելով նրանց շիրիմների առջև՝ խնդրում եմ մեկ րոպե լռությամբ հարգել մեր նահատակների վառ հիշատակը:

(Մեկ րոպե լռություն):

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն:

Հերթական՝ 4-րդ նստաշրջանը բացված է, և մենք սկսում ենք մեր աշխատանքները:

Գագիկ Բաղունց - Հարգելի գործընկերներ, Ազգային ժողովի 7-րդ գումարման         4-րդ  նստաշրջանի օրակարգի ներկայացման համար խոսքը տրվում է Ազգային ժողովի նախագահ պարոն Թովմասյանին: Խնդրեմ:

Արթուր Թովմասյան - ԱԺ Կանոնակարգ օրենքի 34-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 1-ին կետի համաձայն` ԱԺ 7-րդ գումարման 4-րդ նստաշրջանի օրակարգում ներառել նախորդ հերթական նստաշրջանի օրակարգում ընդգրկված, ինչպես նաև պարտադիր քննարկման ենթակա հետևյալ հարցերը.

1.  «Մտքի, խղճի, դավանանքի ազատության և կրոնական կազմակերպությունների մասին»,

2. «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության  քրեական  օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» նախագծերի փաթեթ, Ազգային ժողովի պատգամավոր Գագիկ Բաղունց,  երկրորդ` «Հաշվեքննիչ պալատի 2020 թվականի գործունեության վերաբերյալ տարեկան հաղորդում»: 

         Երկրորդ մաս` օրենքի նախագծեր: ԱԺ Կանոնակարգ օրենքի 34-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 2-ին կետի համաձայն` ԱԺ 7-րդ գումարման 4-րդ նստաշրջանի օրակարգում ընդգրկել գլխադասային հանձնաժողովի կողմից դրական եզրակացություն ունեցած հետևյալ հարցերը.

1. «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին»,

2. «Քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին»,

3. «Զենքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին»,

4. «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին»,

5. «Ազգային անվտանգության մարմինների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին»,

6. «Նոտարիատի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին»

7. «Կոնվենցիան վավերացնելու մասին»:

 Ի՞նչ հարցեր կան նստաշրջանի օրակարգի վերաբերյալ: Չկա: Խնդրում եմ քվեարկենք:    

Այժմ քվեարկության է դրվում «ԱՀ Ազգային ժողովի 7-րդ գումարման 4-րդ նստաշրջանի օրակարգը հաստատելու  մասին» Ազգային ժողովի որոշումը: 

Քվեարկություն:

Կողմ՝  33, դեմ՝  չկա, ձեռնպահ՝  չկա:

Որոշումն ընդունված է:

Գագիկ Բաղունց - Հարգելի պատգամավորներ, Ազգային ժողովի 2021 թվականի սեպտեմբերի 29-ի նիստի օրակարգի նախագիծը ներկայացնելու համար խոսքը տրվում է Ազգային ժողովի նախագահ պարոն Թովմասյանին:

Դավիթ Իշխանյան - Պարոն Թովմասյան, կարելի՞ է մինչև նիստի օրակարգին անցնելը, որոշակի տեղեկատվություն փոխանցվի այս ժամանակահատվածում Հայաստանում ձևավորված խորհրդարանի այն հարցին, որ ես անցած նստաշրջանի ժամանակ բարձրաձայնեցի միջխորհրդարանական կապերի, փետրվարին այդ մասին այստեղ բարձրաձայնեցինք: Փետրվարին չստացանք պատասխանը այն պայմանավորվածությամբ, որ պիտի առաջիկայում ստանանք: Ապրիլին նորից այդ հարցադրումը եղավ, և հարցի պատասխանը հետևյալն է, որ Հայաստանում պիտի ձևավորվի նոր խորհրդարան, այդպես է նախկին խորհրդարանի նախագահ Արարատ Միրզոյանի պատասխանը, ինչպես մեզ փոխանցվեց: Եվ մինչև հիմա էլ մեր համար անհասկանալի է: Վերջերս էլ Հայաստանում քննարկումների ընթացքում խորհրդարանի ձևավորման գործընթացում Արցախի հանձնաժողով ստեղծելու և, նաև, միջխորհրդարանական կապեր ունենալու հարցը: Նախ, լավ կլինի որոշակի տեղեկատվություն տա խորհրդարանի նախագահը վերջին շրջանում, ամառվա ամիսներին ունեցած մի շարք հանդիպումների, նաև խորհրդարանական այդ պատվիրակության, որ այստեղ էին: Մի հատ հասկանանք` ինչ ընթացքում է, վերջապես, մեր Կանոնակարգ օրենքի բաժին 8-ի գլուխ 31-ի 141-րդ հոդվածի «Միջխորհրդարանական համաձայնագրեր և բարեկամական խմբեր»: Երբ որ ձևավորվեց մեր խորհրդարանը 2020թ., մենք ձևավորեցինք միջխորհրդարանական հանձնաժողով ՀՀ հետ հարաբերություններ ունենալու: Կա՞ այդ հարաբերությունները, կա՞ այդ հանձնաժողովը Հայաստանում, ի՞նչ ընթացքի մեջ է,  ի՞նչ ենք ունենալու: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն հարցի համար: Պարոն Իշխանյան, ուրեմն դեռևս օգոստոս ամսին ես, խորհրդակցելով խմբակցության ղեկավարների հետ, մշտական հանձնաժողովի նախագահների հետ, կարծում եմ, նաև՝ ձեր խմբակցության ղեկավարը նաև տեղեկացրել է ձեզ, շատ լավ հարց եք տվել, և ես էլ եմ անհանգստացած, ասեմ: Ինձ լիազորել են, ես խորհուրդ եմ հարցրել, որ մեր անկախության` սեպտեմբերի 2-ին համեստ պետք է անկախության օրը նշենք: Ասել են, որ պետական հանձնաժողով կա ստեղծված` անվտանգության քարտուղարի գլխավորությամբ, ասել եմ, որ նաև ընդգրկել այդ հատուկ նիստը: Օգոստոսի 30-ից, դուք գիտեք, որ մինչև սեպտեմբերի 27-ը մենք նշել էինք մեր անկախության 30-ամյակը տարբեր, համեստ միջոցառումներով, այդ թվում նաև՝ գիտաժողով ու ամեն սպորտային խաղեր, հատուկ նիստ: Եվ իրենց լիազորությունը ստանալով` ես ասացի, որ ցանկություն ունեմ հրավիրելու ՀՀ ԱԺ նախագահին և բոլոր խմբակցություններից պատգամավորներ: Այդ առումով ես եղա ՀՀ-ում: Հանդիպեցի բոլոր խմբակցության ղեկավարների հետ, բոլորի: Եվ ընդ որում, ես խմբակցության ղեկավարներին, քանի որ ուղիղ եթեր է, մեր ժողովուրդը մի անգամ պետք է սա լսեն, ես ասել եմ, որ ինձ համար ՀՀ խորհրդարանում չկա իշխանամետ, ընդդիմադիր պատգամավոր: Ինձ համար կա 107 պատգամավոր: Դա եղել է և 2-րդ գումարման ժամանակ, երբ որ ես պատգամավոր էի կամ հանձնաժողովի նախագահ կամ Ազգային ժողովի,  և 4-րդ, և 5-րդ, և 6-րդ, և 7-րդ: Եվ իրականում ես ցանկանում եմ նաև ՀՀ ԱԺ-ի բոլոր 107 պատգամավորների համար Արցախում չլինեն իշխանամետ, ընդդիմադիր պատգամավոր: Այս առաքելությունը ես վերցրել եմ ինձ վրա և ասել եմ` որտեղ ցանկանում եք, այնտեղ ես պատրաստ եմ հանդիպելու խմբակցության ղեկավարներին` բոլոր և խմբակցության ղեկավարների, պատգամավորների հետ: Բոլորն էլ սիրով ընդունել են հրավերը: Եվ դուք գիտեք, որ կար նաև, վերջին օրը ինձ ասացին, վերջին օրը, այսինքն` թե 31-ին, որ կա պետական պատվիրակություն 11 հոգուց բաղկացած: Ես ասացի, որ ես վերջում հրավիրել եմ 107 պատգամավորների, և եթե այդ 107-ն էլ գան, դա արդեն  իմ խնդիրն է, ոնց կտեղավորենք, ոնց կնստացնենք դահլիճում: Եվ ի պատիվ պատգամավորների, նաև իրենք իրենց տեղերը զիջել են, ասենք, որ ես հրավիրել էի այդ կարգավիճակով, որտեղ նաև տեղեր են զբաղեցրել և մեր պատգամավորների մի մասը, քանի որ քվեարկություն չկա, դա նորմալ հյուրասիրական,   արցախցին միշտ եղել է այդ, և զբաղեցրել են աթոռները: Այսպիսի խնդիր չկա: Այսինքն, ես մի բանում համոզված եմ. որ կարգավորման գործընթացով պետք է զբաղվի գործադիրը, իսկ ճանաչման գործընթացով խորհրդարանը` այդ թվում նաև ունենալով սփյուռքում ունեցած մեր կապերը, լավ հարաբերությունները Հայ դատի գրասենյակի հետ, Հայ հեղափոխական դաշնակցության հետ: Գիտեք, որ Սփյուռքում ամենամեծ, ամենահզորը դա Հայ հեղափոխական դաշնակցության գրասենյակներն են: Եվ ես ասեմ, այս օրենսդրական դաշտում աշխատելու երկար տարիներին չկա մի երկիր, որ ես այցելել եմ և այնտեղ այդ մարդկանց հետ եմ շփվել և տեսել եմ այդ մարդկանց նվիրվածությունը: Օրինակ, Գասպարը այդպես էլ չամուսնացավ: 88թ. 30 տարեկան տղան, մարդ, որը ամբողջ արցախյան հիմնախնդրին է իրեն նվիրել, հիմա մոտ 70-ի մոտ է, այդպես էլ այդ մարդը չի ամուսնացել, որովհետև այդ մարդը, ես տեսել եմ, ոտից գլուխ նվիրված է Արցախին, Արցախով է ապրում: Դրանք քիչ չեն: Եվ այդ կապերը շատ լավ արդյունքներ է տվել: Դա կլինի 2-րդ գումարման ժամանակ, 4-րդ գումարման, 5-րդ, 6-րդ: Այն, որ ԱՄՆ-ում մի շարք նահանգներ ճանաչել են Արցախի անկախությունը, Հարավային Ավստրալիայի նահանգը, որ ճանաչել է,  ինչու չէ, նաև Ֆրանսիայի Վերին պալատը, Ստորին պալատը: Այդ մեր Սփյուռքի, մեր հայրենակիցների կատարած գործն է, նաև  արտգործնախարար պարոն Բաբայանն է, նաև արտգործնախարարության ակտիվ գործունեության աշխատանքներն են, նաև ՀՀ տարբեր առաջնորդների տարիներին: Այս աշխատանքները մի օրում չի կատարվել: Ինչու չէ նաև խորհրդարանը 4-րդ, 5-րդ, 6-րդ գումարման կլինի, տարբեր խմբակցություններ այս աշխատանքները կատարում են: Երեկ ես խորհրդակցություն եմ ունեցել, որից հետո ես ասել եմ եկեք անկեղծ իրար հետ զրուցենք: Իհարկե, հաջորդ նիստը պետք է տեղի ունենա Ստեփանակերտ քաղաքում, քանի որ սկսվեց պատերազմը և պատերազմից հետո միջխորհրդարանականը չի գործել` Արցախ-Հայաստան: Հիմա այս պահին 3 խմբակցություններին պետք է սա մտահոգի, և ստեղծեն այդ բարեկամական խումբը: Հավաստիացնում եմ ձեզ, որ կասեմ հրավիրում եմ միջխորհրդարանականի նիստ, որովհետև դուք գիտեք, ես չեմ բարձրաձայնում, կան օրենքի նախագծեր, որոնք առանց միջխորհրդարանականի թեմա սարքելու, ոնց է աշխատելու այդ օրենքը: Ես չեմ բարձրաձայնում: Դուք բոլորդ ինձանից լավ գիտեք` որ օրենքի նախագծի մասին է խոսքը: Սա նաև պետք է հրավիրվեն այս օրենքի նախագիծը, որ մենք ընդունում ենք ՀՀ համապատասխան կառույցի ղեկավարը այդ գործադիրը, որն ասենք ինչպես աշխատացնենք, ոնց անենք, որ հետագա այդ ստաժերի հետ կապված, որ մեր հայրենակիցները դուրս չմնան: Կան հարցեր: Ոչ միայն դա: Ինչու չէ, նաև՝ խորհրդարանական դիվանագիտությունը ներկա իրողություններում Արցախի հիմնախնդրի մասով: Այսինքն, ես կարող եմ հիմա էլ զանգել, բայց չկա այդ խումբը, որը, կարծում եմ, առաջինը պետք է ստեղծվի: Եթե իմ կարծիքս ես հարցնում, առաջինը պետք է ստեղծվեր: Եթե չեմ բավարարել, հա,արձագանքեք:

Դավիթ Իշխանյան - Գիտե՞ք ինչն է հարցը, ես տեսնում եմ, խմբակցության ղեկավարը թե երեկվա ունեցած խորհրդակցության ընթացքում ընդհանուր բովանդակություն է փոխանցել այսօր մեզ խմբակցության նիստում, և թե նախորդ ժամանակաշրջանում տեղի ունեցած այդ քննարկումների, ինչ որ եղել է այստեղ, ոչ հրապարակային, Ձեր գլխավորությամբ տեղի ունեցած խորհրդակցությունների ժամանակ: Բայց հետաքրքիրն այն է, որ սեպտեմբերի 2-ին Հայաստանի խորհրդարանական պատվիրակության այստեղ գտնվելու ժամանակ մենք առիթ ենք ունեցել նաև «Հայաստան» դաշինքի հետ հանդիպման ժամանակ մի քիչ փակագծերը բաց խոսելու և այդ հիմք ընդունելով` Արմեն Ռոստոմյանը ՀՀ ԱԺ ամբիոնից բարձրաձայնեց, որ, այսինքն իր խոսքն ուղղված էր ՀՀ խորհրդարանականներին և, հատկապես՝ իշխող կուսակցությանը: Պարզվում է, որ Հայաստանում չի ձևավորվել թե նախորդ շրջանում և թե նոր ձևավորված խորհրդարանում միջխորհրդարանական հանձնաժողով Արցախի Հանրապետության հետ: Եվ ի պատասխան դրան` իշխող կուսակցության պատգամավոր Վլադիմիր Վարդանյանը շատ հրապարակային, նաև դրան նախորդած շրջանում Ալեն Սիմոնյանը` խորհրդարանի նախագահը, ասում է. «Մենք մեր գործընկերների, Արցախի գործընկերների հետ  քննարկել ենք այդ հարցերը, որևէ խնդիր չկա»: Ես ենթադրում եմ, որ այդ քննարկումը կամ գոնե սլաքը ուղղում են Ձեզ, ես համոզված եմ, որ Դուք անկեղծ եք` որպես խորհրդարանի նախագահ, գուցե մեզ նաև: Կարող է: Բայց իրենց սլաքը, որ մենք մեր գործընկերների հետ քննարկել ենք:

Արթուր Թովմասյան - Ինձ հետ չկա, դե հիմա ես երկուսի տեղ պիտի պատասխան տա՞մ: Դուք ի՞նչ եք մտածում:

Դավիթ Իշխանյան - Չէ, չէ, չեմ նախատում,  ես առաջարկում եմ:

Արթուր Թովմասյան - Ես կարող եմ ցավեցնել, թող լսեն ՀՀ իմ գործընկերները և ԱՀ իմ գործընկերները: Արցախի հարցով ես կարող եմ ցավացնեմ: Ես 25 տարի պատգամավոր եմ եղել և հիմնական: Դուք գիտեք...

Դավիթ Իշխանյան – Պարոն Թովմասյան, ես չեմ կասկածում, ես ասում եմ հրապարակային, Ձեր անկեղծության վրա չեմ կասկածում:

Արթուր Թովմասյան - ... 4-րդ, 5-րդ գումարումից: Ճի՞շտ եմ ասում:

Դավիթ Իշխանյան – Միանշանակ, դրա համար ասում եմ` իրենք ասում են` «մեր գործընկերների հետ»: Համենայնդեպս, մեր հետ քննարկում չի եղել: Եթե Ձեր հետ էլ չէ, ավելի լավ: Ուրեմն առաջարկ. բոլոր խմբակցություններից, եթե ոչ միջխորհրդարանական մեր հանձնաժողովի ամբողջական կազմով, խմբակցություններից մեկական ներկայացուցիչների հետ առաջիկայում պայմանավորվեք, հարցը փակ ռեժիմով այնտեղ քննարկեք: Ցանկալի է բոլոր խմբակցություններն էլ այնտեղ ներկա լինեն, և այդ հարցը մենք հասկանանք:

Արթուր Թովմասյան – Պարոն Իշխանյան, շնորհակալություն հարցի համար: Ես ասել եմ` գնանք, պարոն Մոսիյանը ասաց` չէ: Եթե հիմա դաշնակցությունը գտնում է, խնդիր չկա, նիստի ավարտից հետո կգնանք կամ ամեն խմբակցությունից մի հոգի փակ ռեժիմով քննարկենք: Խմբակցության ղեկավարներ, դե խոսացեք: Ես այդ առաջարկը արե՞լ եմ:

Դավիթ Իշխանյան - Ֆրանսիայի բարեկամական շրջանակը վերջերս այցելել է ՀՀ: Մենք ապագայում լուրջ խնդիրներ ենք ունենալու: Արտգործնախարարը այստեղ նստած է: Այսինքն` սա քաղաքական հարթակ է, մենք քաղաքական հարաբերություններ պիտի ունենանք, էն սոցիալական, տնտեսական, այդ ամենը մի կողմ: Հնչում են քաղաքական հայտարարություններ Ալիևի կողմից: Արդեն Դուք Ձեր խոսքի մեջ ասացիք ադրբեջանա-թուրքական, այսինքն հենարանը և հիմնական հիմքը Թուրքիան է: Հիմա հարցեր կան, որոնց մասին` հրապարակային, ոչ հրապարակային, պիտի քննարկենք, համապատասխան քայլեր ձեռնարկենք, եթե` ոչ, այլապես...

Արթուր Թովմասյան - Ինչպե՞ս պիտի խոսեի, սեպտեմբերի 29-ի իմ ելույթը որևէ բան կա՞ ավելացնելու կամ պակասեցնելու:

Արթուր Մոսիյան - Պարոն Թովմասյան, թող թյուրիմացություն չլինի, ոչ թե խմբակցության ղեկավարն ասել է, մենք պայմանավորվել ենք, որ միջխորհրդարանական հանձնաժողովի հաջորդ նիստը, ոչ թե պայմանավորվել ենք, այլ կարգն է տենց, պետք է տեղի ունենա Ստեփանակերտում,  և ասել ենք` ցանկալի է: Տեսեք, երևի պարոն Իշխանյանի ասածի մի մասն եք մեկնաբանում, խնդիրը հետևյալն է. խնդիրը նրանումն է, որ Արցախի հանձնաժողով ստեղծելու կապակցությամբ Հայաստանի մեր գործընկերների առաջարկին իշխող կուսակցությունն խորհրդարանի նախագահի գլխավորությամբ Ձեզ է մեջբերել և ասել է, որ այստեղ է գտնվել ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասյանը, մենք քննարկել ենք և Արցախի հանձնաժողով ստեղծելու անհրաժեշտություն չկա: Մենք ունենք միջխորհրդարանական հանձնաժողով այդ ձևաչափով, մենք մեր հարցերը լուծելու ենք: Իհարկե, դուք հետո խմբակցության ղեկավարների հետ խորհրդակցել եք և խորհրդակցության ժամանակ ասել եք, որ Ձեր խոսքերը աղավաղվել է առնվազն, ուրիշ բառ չեմ ուզում օգտագործեմ, և Ձեր համար 107 էլ Արցախի հարցերով հանձնաժողովի անդամներ պետք է լինեն: Եվ այն հարցերը, գոնե 3 հատ օրենքի նախագիծ Դուք եք ասել, որ անհրաժեշտ է նաև բոլոր խմբակցություններից կան օրենքներ և միջխորհրդարանական հանձնաժողովի հարթակը պիտի օգտագործի` ա). օրենսդրական գործունեությամբ, բ). խորհրդարանական դիվանագիտության համար:

Փաստորեն` այսօր ՀՀ չի ձևավորվել միջխորհրդարանական հանձնաժողով, և այս հարթակը, բացթողնված հնարավորությունը թե օրենսդրական դաշտում, թե խորհրդարանական դիվանագիտության դաշտում շարունակում է բաց մնալ: Պարոն Իշխանյանի մտահոգությունը, քանի որ փետրվարից է այդ հարցը բարձրացվում, հերթական անգամ մեր բոլորիս ուշադրությունը հրավիրելն է, ոչ թե, որ մեկը կողմ է, մեկը` դեմ: Եթե կան խնդիրներ, այդ խնդիրները պետք է բարձրաձայնվեն: Հերիք է թաքուն խոսենք միջխորհրդարանական, ասենք, այսպես է: Այդ խնդիրները պետք է բարձրաձայնվի և Հայաստանի մեր գործընկերներին հասցվի, որ այստեղ որևէ մեկի բանը չի: Սա վերաբերվում է ԱՀ ապագային, քաղաքական կարգավիճակին: Այդ առումով բարի լինենք մենք և մեր խորհրդարանի պատգամավորների և, իհարկե, միջխորհրդարանական հանձնաժողովի մակարդակում այս երկու խնդրին լուծում տանք` ա) օրենսդրական, բ) քաղաքական, խորհրդարանական դիվանագիտություն, և այլն: Այս հնարավորությունը մենք չունենք և ամեն անգամ խորհրդակցությունների ընթացքում պարզապես ֆիքսում ենք վատ վիճակը և անցնում ենք առաջ:

Արթուր Թովմասյան - Ես մի հատ բան եմ ասում, ես նորից եմ ասում, ես գիտեմ ինչ հարց եմ տվել խմբակցության ղեկավարներին և ինչ եք պատասխանել: Մոսիյան, ժողովուրդը մեզ լսում է: Խոսքը միջխորհրդարանականի մասին չի եղել: Խոսքը եղել է ճանաչողականի մասին: Հիմա 3 ընդդիմադիր խմբակցություններ կան, Հարությունյանին չեմ ասում, ես ասել եմ` պե՞տք է մի հատ ճանաչողական այց, հիշո՞ւմ եք, ոնց որ մինչև պատերազմը գնացինք, եկանք ու դեռ հումորի կարգով ասացինք. «գնանք-գանք, նորից պատերազմ կսկսվի», որովհետև 26-ին այստեղ էինք, 27-ին 2020թ. 7:15 սկսվեց այդ պատերազմը: Դուք գիտեք ինչ հանդիպում: Իշխանյանը քանի անգամ հարց է բարձրացրել, ես անմիջապես, Դուք էլ, որ հարց եք տալիս, ես հեռախոսով անմիջապես կապվում եմ: Այն ինչ վերաբերվում է Արցախին, ես պատրաստ եմ անձնազոհության: Այն, ինչ վերաբերվում է Արցախին, ես պատրաստ եմ ցավացնելու յուրաքանչյուրին: Նույնը ես սպասում եմ իրենք ինձ ցավացնեն, այսինքն, եթե ես թուլանում եմ այդ հարցում: Ասենք, եթե գտնում եք որևէ բան, անվստահության հարցը միշտ էլ՝ նախագահի, կարելի է դնել: Կարևոր չէ՝ կանցնի, թե`չէ: Ես դրանից ոչ կնեղանամ, ոչ  կլայնանամ: Ես ձեզ ասում եմ` պե՞տք է այդ ճանաչողական այցը, պե՞տք է այդ փակ ռեժիմը: Ես զգացի, որ հիմա ասում եք, որ դա ուղղակի պետք է: Ես դա կփոխանցեմ ՀՀ խորհրդարանի ղեկավարությանը: Գնանք փակ ռեժիմով զրուցենք: Հետո դուք կտեսնեք ձեր նախագահը ինչ ա ասել: Եթե ուզում եք ասել ես... մեր հանդիպումն հետևյալն է. ես շնորհավորել եմ ոչ միայն ԱԺ նախագահին, այլև փոխնախագահներին, հանձնաժողովի նախագահներին և խմբակցության ղեկավարներին և իմ անունից, և ձեր բոլորի անունից: Ես ասել եմ, եթե չի ստեղծվել, հիմա, հարցազրույցի այդ մասով տվել եմ, հիմա ես ասում եմ, հիմա բոլորն են լսում, ես ԱԺ նախագահին ասել եմ հետևյալը. «Եթե ստեղծվեր այդ հանձնաժողովը, ես առաջինն էի շնորհավորելու: Այդ հանձնաժողովի իմաստը ես տեսնում եմ հետևյալում, որ Արցախի հիմնախնդիրը տաք է պահվելու, թեկուզ այս առումով, տաք պահելու առումով: Հետո ինչ հարցեր կլինի, դա հետագայում: Բայց եթե չեք ստեղծել, 107-ով պատասխանատու եք, 107-ն եք Արցախի գծով հանձնաժողովի»: Հետո գրում են` ինձ բերման են ենթարկել իբրև Երևանում: Համոզված եղեք, որ ինձ ոչ մեկը չի կարող բերման ենթարկել: Այն, ինչ ասում եմ ես այստեղ, ասել եմ այնտեղ, թող հիմա ասեն, որ ես թքեմ այդ Թովմասյան Արթուրի ճակատին, որ ասել էր այդ հանձնաժողովը պետք չի: Ուրեմն մի 27 տարեկան աղջիկ, որը գրել է, դուք ինձ ճանաչելով այսքան տարիներին, կռվի 44 օրը միասին, կարողա՞ Թովմասյան Արթուրի սալնիկները թափալա: Արցախի համար չե՞նք այստեղ եղել: Այդպես էլ լինելու է, տղերք: Այդպես էլ լինելու է: Պարոն Իշխանյան, շնորհակալություն, ես այսօրվա նիստը ավարտելուց հետո կկապվեմ, որ ոչ թե 5 խմբակցության, այլ նաև հանձնաժողովի նախագահները, գուցե այնտեղ հանձնաժողովի նախագահներն էլ ասելիք ունեն, որովհետև այն օրենքի նախագծերը, որ փակ ռեժիմով իրականում փակ ռեժիմով կա: Ես հո բոլոր հանձնաժողովի տեսակետները չեմ կարող իմանալ: Ես ուշադիր կլսեմ փակ ռեժիմով և ինչպես ենք մենք տեսնում մեր հետագա հարաբերությունները Հայաստանի Հանրապետության, եղբայրական հանրապետության ԱԺ հետ, որովհետև դա միակ հարթակն է, որտեղ մեր պատգամավորները կարող են բացվել եղբայրների հետ: Երբ որ ասում եմ ինձ համար չկա ընդդիմադիր և իշխանամետ, դա ինձ համար սեպտեմբերի 27-ից չի սկսվել: Գուցե Արցախում սեպտեմբերի 27-ին էր, բայց այնտեղ միշտ այդպես է եղել:

Շնորհակալություն, անցնենք մեր աշխատանքներին, այդ առաջարկը բան կանենք:

Հարգելի գործընկերներ, դա էլ է պետք, ասեմ ձեզ, խորհրդարանը, պառլամենտը զրուցարան է: Այստեղ, նորից եմ ասում, ամենագետ մարդ չկա: Միայն այսպիսի զրույցներով, ոչ թե վիճելով, այլ վիճաբանություն է սա: Ես հեռու եմ այն մտքից, որ այն կշեռքը կա, որ դնենք կշռենք` ով է ավելի շատ հայրենապաշտ կամ ով է ավելի քիչ: Այ, ինձ համար դուք բոլորդ հայրենապաշտներ եք, ես դա ասել եմ: Ովքեր այստեղ ապրում են, սա  հայրենապաշտ է: Միայն հայրենիքը պաշտողներն են մնացել: Դա արցախցիներն են, մնացածներին ղարաբաղցիներ են ասում:

Նստաշրջանի օրակարգի նախագծի առաջին բաժնում որպես պարտադիր քննարկման ենթակա հարց ներառված էր «Հաշվեքննիչ պալատի 2020 թվականի գործունեության վերաբերյալ տարեկան հաղորդումը»,  այնուհետև՝ գլխադասային հանձնաժողովների կողմից դրական եզրակացություն ստացած  օրենքների նախագծերը, որոնք քիչ առաջ ներառվել էին նստաշրջանի օրակարգում: Ունենք հարցեր «Հանրապետության նախագահին և Կառավարության անդամներին» և, ինչպես միշտ, «Պատգամավորական հայտարարությունները»:

Կա՞ն հարցեր այսօրվա նիստի օրակարգի  վերաբերյալ:

Եթե չկան, քվեարկության է ներկայացվում «Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի 2021 թվականի սեպտեմբերի 29-ի նիստի  օրակարգի մասին» Ազգային ժողովի որոշումը: 

Քվեարկություն: Դեմ մարդ կա՞, ուրեմն որևէ մեկի կոճակը: Դե՞մ է: Հա, կողմ: Դե հիմա ասենք, ուրեմն որոշումն ընդունված է, քանի որ օրենքի նախագծեր ենք հիմա քվեարկելու, հարգելի պատգամավորներ, քանի որ դահլիճ նոր մարդիկ են մտել, խնդրում եմ մեկ անգամ ևս գրանցվեք: Դե լավ, կգնանք, կգումարենք հետո:

Կողմ՝  33, դեմ՝  չկա, ձեռնպահ՝   չկա:

Որոշումն ընդունված է:

Հարգելի գործընկերներ, այժմ սկսենք քննարկել  «Հաշվեքննիչ պալատի 2020 թվականի գործունեության վերաբերյալ տարեկան հաղորդումը»: Հրավիրում եմ Արցախի Հանրապետության  Հաշվեքննիչ պալատի նախագահ Տիգրան Ծատրյանին:  Խնդրեմ, պարոն Ծատրյան:

Տիգրան Ծատրյան – ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգարժան պատգամավորներ և ներկաներ, ԱՀ հաշվեքննիչ պալատի 2020թ. գործունեության վերաբերյալ տարեկան հաղորդումը ներկայացվում է` ի կատարումն ԱՀ Սահմանադրության և «Հաշվեքննիչ պալատի մասին» օրենքի պահանջների: Այն ներկայացնում է հանրային ֆինանսների և սեփականության ոլորտում 2020թ. ընթացքում Հաշվեքննիչ պալատի կողմից իրականացված հաշվեքննության վերաբերյալ աշխատանքները:

Տարեկան հաղորդումը բաղկացած է երեք մասից: Առաջին և երկրորդ մասերում ներառվել են ամփոփ տեղեկատվություն Հաշվեքննիչ պալատի կողմից բյուջեի կատարման վերաբերյալ տրամադրված եզրակացության և ԱՀ Հաշվեքննիչ պալատի 2020թ. գործունեության ծրագրի 2-րդ մասում ընդգրկված ծրագրային կետերի կատարման վերաբերյալ: Երրորդ մասում արտացոլվել են 2020թ. իրականացված հաշվեքննության արդյունքների վերլուծությունը, Հաշվեքննիչ պալատի 2019թ. տարեկան ֆինանսական հաշվետվությունների արտաքին աուդիտի արդյունքները և այլ տեղեկություններ:

ԱՀ ողջ տարածքում 2020թ. սեպտեմբերի 27-ից մինչև նոյեմբերի 10-ը ծավալված ակտիվ պատերազմական գործողություններով պայմանավորված` Հաշվեքննիչ պալատը հնարավորություն չի ունեցել ամբողջ ծավալով իրականացնելու առաջադրված խնդիրները: Արդյունքում հաշվեքննության գործընթացի շրջանակներում, ծրագրի 1-ին մասով նախատեսված 4 ծրագրային կետից ավարտվել է երեքը, մեկը` կասեցվել, 2-րդ մասով նախատեսված 6 հաշվեքննությունից ավարտվել է երկուսը, երեքը` կասեցվել, մեկ ծրագրային կետ հանվել է:

Ծրագրային կետերի շրջանակներում իրականացված հաշվեքննության արդյունքներով կազմվել և հաստատվել են ԱՀ 2019թ. պետական բյուջեի կատարման վերաբերյալ եզրակացությունը, ԱՀ 2020թ. պետական բյուջեի երեք և վեց ամիսների կատարման վերաբերյալ ընթացիկ եզրակացությունները և երկու ընթացիկ եզրակացություն: Բոլոր եզրակացությունները «Հաշվեքննիչ պալատի մասին» օրենքով սահմանված կարգով և ժամկետներում ներկայացվել են Ազգային ժողով, Հանրապետության նախագահին, հաշվեքննության համապատասխան օբյեկտների ղեկավարներին և տեղադրվել Հաշվեքննիչ պալատի ինտերնետային կայքում:

Հաշվեքննիչ պալատն իր գործունեության ընթացքում ամբողջությամբ հետևել է «Հաշվեքննիչ պալատի մասին» օրենքով սահմանված սկզբունքներին: Տարեկան հաղորդումը, ինչպես նաև բոլոր ընթացիկ եզրակացությունները զերծ են բացահայտված անհամապատասխանությունների և խեղաթյուրումների վերաբերյալ իրավական գնահատականներից և դրանց հետևանքներին առնչվող կանխատեսումներից:

Տարեկան հաղորդման մեջ ներկայացված հաշվեքննությունների եզրակացությունները կազմվել են` հիմք ընդունելով հաշվեքննության ընթացքում հաշվեքննողների կողմից կազմված հաշվեքննության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունները: Բոլոր ուղղություններով կազմվել է հաշվեքննության 22 արձանագրություն: Կասեցված հաշվեքննությունների մասով կազմվել են 3 հաշվետվություն: Դրանք ամբողջությամբ, համաձայն «Հաշվեքննիչ պալատի մասին» օրենքի և Հաշվեքննիչ պալատի կանոնակարգի պահանջների, ներկայացվել են հաշվեքննության և ստուգման օբյեկտների ղեկավարներին: Վերջիններիս կողմից հաշվեքննության արդյունքների վերաբերյալ առարկություններ չեն ներկայացվել: Հաշվեքննություն իրականացնող աշխատակիցների գործողությունները հաշվեքննության օբյեկտների կողմից չեն բողոքարկվել: Հաշվեքննության  ողջ գործընթացը հաշվեքննողների կողմից փաստաթղթավորվել է: Հաշվեքննության արդյունքների հիմքում դրվել են անաչառ և համակողմանի տեղեկատվություն ու փաստեր:

Ծրագիրը կատարվել է բացառապես Հաշվեքննիչ պալատի կառուցվածքային ստորաբաժանումների միջոցով` առանց հաշվեքննության գործընթացում համապատասխան բնագավառի, ինչպես նաև հաշվեքննության վերաբերյալ հատուկ մասնագիտական գիտելիքներ ունեցող մասնագետների և փորձագետների ներգրավմամբ: Հաշվեքննության ընթացքում հաշվեքննողները ղեկավարվել են հաշվեքննության իրականացման համար «Հաշվեքննիչ պալատի մասին» օրենքով և Հաշվեքննիչ պալատի կանոնակարգով սահմանված կարգով:

Հաշվեքննիչ պալատը, առանձին դեպքերում, հաշվեքննության օբյեկտներին ներկայացրել է առաջարկություն` բացահայտված խնդիրների, անհամապատասխանությունների և խեղաթյուրումների վերացման ու բացառման, ինչպես նաև աշխատանքների արդյունավետության բարձրացման համար:

2020թ. Հաշվեքննիչ պալատի հաշվեքննության շրջանակը, պետական բյուջեի կատարման և  թեմատիկ հաշվեքննությունների առումով, ներառել են առողջապահության, սոցիալական, էկոնոմիկայի, շինարարության, կրթության, գյուղատնտեսության, բնապահպանության ոլորտները:

Ստորև ներկայացնում ենք ֆինանսական հետևանքներ առաջացրած այն անհամապատասխանությունները և խեղաթյուրումները, որոնք հայտնաբերվել են ավարտված հաշվեքննություններով:

       1) Հաշվեքննիչ պալատի կողմից 2020թ. իրականացված ֆինանսական հաշվեքննությամբ բյուջետային միջոցների օգտագործման ընթացքում`    

     -    ֆինանսական փաստաթղթերի վարման գործընթացում հայտնաբերվել են 50,087,7 հազար դրամ գումարի անհամապատասխանություններ և խեղաթյուրումներ, որոնց գերակշիռ մասը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ առանձին բյուջետային գլխավոր կարգադրիչների կողմից պատշաճ մակարդակով չի ապահովվել ֆինանսավորման հայտերի հիմնավորող փաստաթղթերի առկայությունը,

      -  հաշվետվությունների ձևավորման գործընթացում հայտնաբերվել են 23,065,3 հազար դրամ գումարի անհամապատասխանություններ և խեղաթյուրումներ, որոնց գերակշիռ մասն արձանագրվել է ԱՀ քաղաքաշինության նախարարությունում` կապված հաշվապահությամբ կրեդիտորական պարտքի չարտացոլման հետ:

      Համապատասխանության հաշվեքննությամբ բյուջետային միջոցների օգտագործման ընթացքում`

      -  հայտնաբերվել է 122,152,4 հազար դրամի իրավական ակտերին անհամապատասխանություն, որից 80 տոկոսը «Կապիտալ ներդրումներ» ծրագրերով` կապված նախագծա-նախահաշվային փաստաթղթերում և կատարողական ակտերում նորմաների և գործակիցների սխալ կիրառման հետ,

      - հայտնաբերվել է 281,468,9 հազար դրամի անհամապատասխանություն քաղաքացիաիրավական հարաբերությունների շրջանակներում կնքված գործարքներով սահմանված պահանջներին, որի 64 տոկոսը  կամ 180 միլիոն դրամ պայմանավորված էր «Տնտեսական զարգացման ծրագրեր» բյուջետային ծրագրի շրջանակներում աջակցություն ստացող ընկերության կողմից համապատասխան փաստաթղթեր չներկայացնելու, իսկ 32,7 տոկոսը «Կապիտալ ներդրումներ» ծրագրերով` կապված պայմանագրերով նախատեսված 5 տոկոս նվազեցումները ԱՀ քաղաքաշինության նախարարության կողմից չկատարելու հետ:

Արձանագրվել են նաև անհամապատասխանություններ, որոնք, չնայած չեն առաջացրել ֆինանսական հետևանքներ, սակայն կրել են պարբերական բնույթ: Մասնավորապես`

    - պետական բյուջեի կատարման վերաբերյալ տարեկան հաշվետվություններում և եռամսյակային տեղեկանքներում ներկայացված տեղեկություններն ամբողջական չեն, բացակայում են օրենսդրությամբ նախատեսված մի շարք տեղեկություններ` կապված տարեկան հաշվետվության վերլուծական մասում հավելուրդի, իսկ եռամսյակային հաշվետվություններում` բյուջետային դասակարգման տարր համարվող բյուջեի պարտքի, ինչպես նաև բյուջեի ծախսերի` ըստ ֆինանսավորվող ծրագրերի և դրանք  իրականացնող մարմինների արտաբյուջետային միջոցների վերաբերյալ տեղեկատվության լիարժեք ներկայացման հետ,

      - առանձին դեպքերում օբյեկտների շինարարական աշխատանքներն իրականացվել են առանց շինարարության թույլտվության, ինչպես նաև՝ առանց նախագծա-նախահաշվային փաստաթղթերի: Չեն պահպանվել աշխատանքների կատարման վերջնաժամկետները:

Նշված անհամապատասխանություններն արձանագրվել են նաև նախորդ հաշվեքննությունների ընթացքում:

Բյուջետային ծրագրերը կարգավորող իրավական ակտերի առկայության և դրանցում պարունակվող դրույթների ուսումնասիրությունից պարզվել է, որ`

- ԱՀ պետական բյուջեի «Բուհերում սովորող ուսանողներին տրվող փոխհատուցում» ծրագրի «ԱՀ-ից ՀՀ պետական և հավատարմագրված ոչ պետական բուհեր ընդունված և վճարովի ուսուցման համակարգում ընդգրկված ուսանողների ուսման վճարների փոխհատուցում» ուղղությունն իրավական կարգավորում չի ստացել, այսինքն` սահմանված չեն փոխհատուցման տրամադրման, ուսանողների շրջանակի ընտրության պայմաններն ու չափորոշիչները և այլն,

- ԱՀ առողջապահության նախարարության կողմից չեն հաստատվել պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության և սպասարկման շրջանակներում հեմոդիալիզի, օրթեզավորման և կորսետավորման ծառայությունների մատուցման համար անհրաժեշտ ծախսերը որոշելու համար անհրաժեշտ տնտեսագիտական ցուցանիշները սահմանող որակի չափորոշիչները: Արտահիվանդանոցային բժշկական օգնության և սպասարկման տրամադրման չափորոշիչով չեն նախատեսված «Մինչև 24 ժամ պահանջվող անվճար ամբուլատոր բժշկական ծառայություն» տրամադրելու և շրջանային բնակչությանը սպասարկող մասնագետի ծառայություն տրամադրելու դեպքեր,

- ԼՂՀ կառավարության 2008թ. փետրվարի 14-ի թիվ 61 որոշմամբ հաստատված «Սոցիալապես անապահով քաղաքացիներին նյութական օգնություն տրամադրելու կարգը հաստատելու մասին» կարգով քաղաքացու անհետաձգելի լուծում պահանջող կյանքի դժվարին իրավիճակներում հայտնվելու դեպքում նախատեսվում է տարվա ընթացքում մեկ անգամից ավելի օգնության տրամադրում, սակայն չի սահմանված «անհետաձգելի լուծում պահանջող կյանքի դժվարին իրավիճակ» հասկացությունը:

ԱՀ 2020թ. պետական բյուջեի կատարման նկատմամբ 2021թ. իրականացված հաշվեքննությամբ մանրամասն անդրադարձվել է այս խնդրին:

Ինչպես հայտնել էինք, Հաշվեքննիչ պալատի 2020թ. գործունեության վերաբերյալ տարեկան հաղորդմամբ «Նյութական ռեսուրսների ԱՀ պետական պահուստի ձևավորում և պահմանում» ծրագրով պետական բյուջեից հատկացված միջոցների օգտագործման օրինականությանը և նպատակային արդյունավետությանը իրավական գնահատական տալու և համապարփակ ուսումնասիրության համար համապատասխան նյութերը Հաշվեքննիչ պալատի 2020թ. հունվարի 22-ի թիվ 8 որոշմամբ ուղարկվել են ԱՀ գլխավոր դատախազություն:

ԱՀ գլխավոր դատախազի 2021թ. մարտի 8-ի գրությամբ տեղեկացվել ենք, որ Հաշվեքննիչ պալատի կողմից ԱՀ արտակարգ իրավիճակների պետական ծառայությունում «Նյութական ռեսուրսների ԱՀ պահուստի ձևավորում և պահպանում» ծրագրի շրջանակում կնքված «դրամաշնորհի տրամադրման պայմանագրով» հատկացված բյուջետային միջոցների օգտագործման նկատմամբ իրականացված հաշվեքննության արդյունքներով հավաքագրված նյութերի հիման վրա հարուցվել է քրեական գործ` ԱՀ քրեական օրենսգրքի 323-րդ հոդվածի 3-րդ մասով և 345-րդ հոդվածի 2-րդ մասով` նախատեսված հանցագործությունների հատկանիշներով և նախաքննություն կատարելու համար ուղարկվել ԱՀ գլխավոր դատախազության հատուկ քննչական բաժին:

Հաշվեքննիչ պալատի կողմից 2020թ. անց է կացվել 24 նիստ, ընդունվել է 59 որոշում, որոնց գերակշիռ մասն առնչվել է հաշվեքննության գործընթացին:

Թափանցիկության և հրապարակայնության սկզբունքի պահպանման նպատակով նիստերի օրակարգերը, նիստերում կայացված որոշումները «Հաշվեքննիչ պալատի մասին» օրենքով նախատեսված ժամկետներում հրապարակվել են Հաշվեքննիչ պալատի պաշտոնական ինտերնետային կայքում:

Հաշվեքննիչ պալատի պահպանման նպատակով  ԱՀ 2020թ. պետական բյուջեից տրամադրվել է 132,9 մլն. դրամ` կազմելով ծրագրային ցուցանիշի 85 տոկոսը: Պալատի պահպանման ծախսերը նախորդ տարվա համեմատ նվազել են 5 մլն 210 հազար դրամով: 2020թ. ԱՀ ԱԺ աշխատակազմի կողմից ընտրված անկախ աուդիտորական կազմակերպության` «Աուդիտ Պրո» փակ բաժնետիրական ընկերության կողմից աուդիտի են ենթարկվել Հաշվեքննիչ պալատի 2019թ. ֆինանսական հաշվետվությունները: Համաձայն աուդիտորական կազմակերպության եզրակացության` Հաշվեքննիչ պալատի ֆինանսական հաշվետվությունները բոլոր էական առումներով ճշմարիտ են ներկայացնում Հաշվեքննիչ պալատի ֆինանսական վիճակը  2019թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ, ինչպես նաև այդ ամսաթվին ավարտված տարվա ֆինանսական արդյունքները, զուտ ակտիվներում փոփոխությունները և դրամական միջոցների հոսքերը: 2019թ. ֆինանսական հաշվետվությունների վերաբերյալ աուդիտորական եզրակացությունը ևս հրապարակված է Հաշվեքննիչ պալատի պաշտոնական կայքում: Շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Ծատրյան: Հարգելի պատգամավորներ, հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Տիկին Հակոբյան, պարոն Գալստյան: Հարցերի համար գրանցվել են տիկին Հակոբյանը և պարոն Գալստյանը: Խնդրեմ, տիկին Հակոբյան: Կներեք,պարոն Մոսիյան:

Մետաքսե Հակոբյան - Պարոն Ծատրյան, երեկվա մեր հանդիպման ժամանակ` համապատասխան հանձնաժողովի նիստի ժամանակ, ես հարցեր տվեցի, որոնք այդպես էլ ինձ համար դեռևս մութ են: Կխնդրեի ավելի պարզաբանում: Ձեր հաղորդման սկզբում փաստորեն հնչեցվեց արտահայտություն, որ դուք կարող եք ստուգել, կարող եք հայտնաբերել, սակայն չեք կարող այնուհետև դրանց հետևանքները լինել վերացնող կամ պատասխանատվության ենթարկող: Դա մտահոգիչ է, իհարկե, որովհետև, ըստ էության, 500 մլն.դրամի մասին է՝ խախտումների, խոսքը գնում, որի գերակշիռ մասը ինչ որ ծրագրեր իրականացնելու, շինարարություն կատարելու և կրթական ծրագրերին է վերաբերվում: Ուզում եմ հիմա մանրամասնեմ: Կրթության համակարգում ասում եք, որ վարձավճարները կանոնակարգված չեն տվել ուսանողներին: Այսինքն, կարող ենք փաստել, երեկ էլ եք ասել, որ դա տրվել է ըստ ցանկության: Ում ուզում տալիս են, ում ոչ` ոչ: Բայց կա Կառավարության որոշում, միանշանակ, որով կարգավորվում է ուսանողներին տրվող վարձավճարների ձևը` վճարովի համակարգ ընդունված,  պետության կողմից: Հաջորդը, որ ինձ անհանգստացրեց, դա հենց կոնկրետ տնտեսական զարգացման, հա, օրինակ, նմանատիպ ծրագրերում: Փաստորեն, սրանք դառնում են պետական միջոցների ոչ նպատակային ծախսում: Եթե այստեղ փաստաթղթային կամ այլ խեղաթյուրումների  արդյունքում գումարային այդ ..., այսինքն` մի քաղաքացու տալու փոխարեն տրվել է մեկ ուրիշին, օրինակ, որից էլ միգուցե հետո իրենց դրա համար շնորհակալություն են հայտնել: Կարելի է փաստել այսպես: Ուղղակի կխնդրեի մի փոքր պարզաբանում` արդյոք նմանատիպ հայտնաբերումներից հետո Դուք գոնե Ձեր հետաքրքրության համար հետևողական եղել եք և տեսել եք, որ այդ խախտումները վերացվել են կամ մարդիկ կրել են պատասխանատվություն դրա համար: Եվ նաև բազմիցս հայտարարվեց կրթության համակարգում Ամերիկյան համալսարանի խնդիրը, սակայն հայտարարվեց, որ ...

Գագիկ Բաղունց - Տիկին Հակոբյան, խնդրում եմ տեղավորվել ժամանակի մեջ:

 Մետաքսե Հակոբյան - Լավ:Կարձագանքեմ:

Տիգրան Ծատրյան - Շնորհակալություն, նախ ձեր հնչեցրած առաջին հարցին պատասխանեմ: Ինչ կապված է ՀՀ-ում ուսանողների վարձավճարների հարցին, որևէ չափորոշիչով ինքը սահմանված չէ այն առումով, որ չկա հստակ կրիտերիաներ, որ ինչ դեպքերում և ոնց, որ ուսանողներին ֆինանսավորեն կամ  չֆինանսավորեն: Իսկ ինչ վերաբերվում է տնտեսական զարգացման ձեր հնչեցրած հարցին, հիմա մանրամասն ներկայացնեմ: Ուրեմն ԱՀ էկոնոմիկայի և արտադրական ենթակառուցվածքների նախարարության և «Կառավարում» ՓԲԸ-ի միջև կնքված պետության կողմից դրամաշնորհի ձևով տրամադրվող ֆինանսական աջակցության գումարների օգտագործման մասին պայմանագրի 4.1 կետի համաձայն` վճարումները կատարվում են միջոցառումների իրավական մասին հաշվետվություն ընդունելու հաջորդող 20 աշխատանքային օրվա ընթացքում: Եվ այդ ծրագրով «Կառավարում»  պետական ՓԲԸ-ին փոխանցվել է 180 մլն դրամ, սակայն նշված հաշվետվությունները չեն ներկայացվել: Այս էր զարգացման ծրագրերում նախատեսված այդ մասին:

Գագիկ Բաղունց - Արձագանքո՞ւմ եք, տիկին Հակոբյան: Խնդրեմ:

Մետաքսե Հակոբյան - Պարոն Ծատրյան, ասեմ Ձեզ, որ հստակ կարող եք գտնել, եթե չէ, ես կարող եմ ձեզ փոխանցել կառավարության որոշման մեջ` կրթության մասին է խոսքը, Հայաստանում այդ պատվերի շրջանակներում ընդունված մեր ուսանողների, շատ հստակ, կոնկրետ կա, թե ինչ պարագայում պետք է ֆինանսավորվի տվյալ ուսանողի կրթությունը: Շատ հստակ է և շեղվելը ուղղակի անհնար է: Շեղվել կարելի է ուղղակի կոնկրետ նպատակի համար:

Տիգրան Ծատրյան - Նշված է նաև այդ գումարնե՞րը այդ որոշման մեջ, թե` ոչ:

Մետաքսե Հակոբյան – Գումարները, որովհետև վարձավճարները փոխվում են, գումարները` ոչ: Այնտեղ հստակ նշված է` որ դեպքում պետք է ֆինանսավորումը կատարվի տվյալ մասնագիտության: Եթե կա շեղում, ուրեմն դա դիտավորյալ շեղում է. դա միանշանակ: Վերջ, շնորհակալություն:

Տիգրան Ծատրյան - Պատասխանս, իհարկե կայանում է նրանում, որ այդ չափորոշիչները հստակ չեն սահմանված:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն: Խնդրեմ, պարոն Գալստյան, թող պատրաստվի պարոն Մոսիյանը:

Դավիթ Գալստյան - Շնորհակալություն: Պարոն Ծատրյան, տեսեք, նոր Դուք շեշտեցիք այս 180 միլիոնի էկոնոմիկայի և «Կառավարում»  ՓԲ-ի միջև կնքված պայմանագիրը, և չեն ներկայացրել համապատասխան փաստաթղթերը, ըստ որի նախարարությունը պետք է փոխանցեր այդ գումարը: Սակայն փոխանցվել է: Ինչպես նաև նշեցիք հաշվետվության մեջ, որոշակի դեպքերում նման խախտումները ներկայացվում է դատախազություն: Արդյոք 180 մլն անհիմն փոխանցումը, այստեղ չկա՞ որևէ խախտում, որ գործը չի ուղարկվել դատախազություն:

Տիգրան Ծատրյան – Պարոն Գալստյան, խախտումը կայանում է նրանում, որ հաշվետվությունները չեն ներկայացվել, սակայն, ինչպես ցույց է տալիս պրակտիկան, մինչ այդ դեպքերը, նույնպես կատարվել է նման գործառույթներ, ներկայացվել են անհամապատասխան պահանջվող փաստաթղթերի հիմնավորումները: Չեն ներկայացվել 180 մլն դրամի ֆինանսավորումը, և դատախազություն ներկայացնելու համար անհրաժեշտ է նաև մեկ անգամ իրականացնել հաշվեքննություն նշված օբյեկտում, որից հետո արդեն հասկանալի կդառնա` անհրաժեշտություն կա՞ ներկայացնելու դատախազությանը, թե` ոչ:

Գագիկ Բաղունց - Արձագանքու՞մ եք, պարոն Գալստյան, խնդրեմ:

Դավիթ Գալստյան - Կա՞ կայացված այդ դեպքում որոշում «Կառավարում» ՓԲԸ-ում որոշակի ստուգումներ իրականացնելու մասով:

Տիգրան Ծատրյան - 2021թ. ծրագրում Պալատի մասին չկա նմանատիպ որոշում, սակայն կարելի է նախատեսել 2022թ. ծրագրերում:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Ծատրյան: Պարոն Մոսիյան, խնդրեմ:

Արթուր Մոսիյան - Շնորհակալություն: Պարոն Ծատրյան: Դուք ներկայացնում եք 2020թ. Հաշվեքննիչ պալատի տարեկան հաշվետվությունը: Այդ առումով ձեր շրջանը չի: Շատ հարցեր ես չեմ տա, պարզապես տեղեկատվության համար պետական պահուստի հետ կապված մոտ 200 մլն դրամի մասին է խոսքը, որ մոտ 400 հազար դոլար է: Քրեական գործ է հարուցված և վնասը վերականգնվե՞լ է, թե` չէ: Դատախազությունը ձեզ պարտավոր է տեղեկատվություն ներկայացնել, որ հարուցվել է տվյալ հոդվածներով քրեական գործ և, եթե վնասը վերականգնվում է տարվա ընթացքում, որպես կանոն նաև տեղեկատվության է ներկայացնում, որ վնասը վերականգնված է: Այդ ձևի տեղեկատվություն ունե՞ք, որովհետև բանավոր, ինչքան գիտեմ, 200 մլն դրամը վերականգնված է, բայց գրավոր Դուք տեղեկատվություն ունե՞ք, որ այդ 200 մլն դրամը, մոտ 400 հազար դոլար վերականգնված է, թե` չէ:

Տիգրան Ծատրյան – Շնորհակալություն, պարոն Մոսիյան: է, մենք չունենք նման տեղեկատվություն դատախազությունից ստացված, որ այդ վնասը վերականգնվել է:

Գագիկ Բաղունց – Արձագանքու՞մ եք, պարոն Մոսիյան:

Արթուր Մոսիյան – Ոչ, ես կճշտեմ դատախազությունից:

Գագիկ Բաղունց – Շնորհակալություն, պարոն Ծատրյան: Կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը:

Մտքերի փոխանակության համար խնդրում եմ գրանցվել: Պարոն Գալստյան, խնդրեմ:

Դավիթ Գալստյան – Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, այսօր Հաշվեքննիչ պալատի հաշվետվությամբ պարզվեց, որ 180 մլն դրամ անհիմն, առանց սկզբնական փաստաթղթերի փոխանցվել է ոմն ինչ որ ՓԲԸ-ի, և պետք է լրացուցիչ ստուգումներ կատարվեն, որ հասկանանք, թե կա՞ արդյոք քրեական խախտում այդ գործարքի մեջ, թե` չէ, և ցավոք սրտի, տեսնում ենք, որ 2021թ. հաշվեքննության մեջ ներառված չեն այդ ստուգումը, և սա կներառվի 2020թ. այսինքն` պետական բյուջեից 19-20թթ. 180 մլն անհիմն փոխանցումը պետք է ստուգվի, և հետո կորոշվի` 22թ. այս գործարքի մեջ կա՞ քրեական խախտում, թե` չէ: Պահանջում եմ պետկան մարմիններին չսպասեն մինչև 22թ. Հաշվեքննիչ պալատի ստուգումը: Հիմք ընդունելով այս հայտարարությունը, «Կառավարում»   ՓԲԸ-ում ստուգել 180 մլն գումարի այս շարժը, ինչի՞ հիման վրա է փոխանցվել և տալ հանրային հաշվետվություն այս գումարների ծախսման և հիմքերի մասին: Շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց – Շնորհակալություն, պարոն Գալստյան: Պարոն Ծատրյան, եզրափակիչ ելույթի ցանկություն կա՞:

Սրանով ավարտում ենք «Հաշվեքննիչ պալատի 2020 թվականի գործունեության վերաբերյալ տարեկան հաղորդման մասին» հարցի քննարկումը:

         Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք մեր աշխատանքները: «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը ներկայացնելու համար որպես հիմնական զեկուցող հրավիրվում է  Արցախի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների պետական ծառայության տնօրեն պարոն Արզումանյանը: Խնդրեմ, պարոն Արզումանյան:

Մեխակ Արզումանյան -  Շնորհակալություն: Հարգելի ներկաներ, ձեզ եմ ներկայացնում հիմնավորում «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը:

 Կառավարման ենթակա ոլորտի կամ խնդրի սահմանում:

ԱՀ քաղաքացիական պաշտպանության բնագավառի գործունեությունը իրականացվում է ԱՀ օրենսդրության համաձայն, որի նպատակն է ապահովել քաղաքացիական պաշտպանության սկզբունքների, ձևերի և միջոցառումների անշեղ ու նպատակային իրականացումը:

Ընթացիկ իրավիճակը:

       «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին» օրենքում սահմանված չէ պահեստային կառավարման կետերի բացազատման վայրերի (բացառությամբ ԱՀ զինված ուժերի պահեստային կառավարման կետերի) և  դրանց ներկայացվող պահանջների սահմանումը և աշխատանքների կազմակերպումը, առանց որի հնարավոր չէ իրականացնել քաղաքացիական պաշտպանության նախապատրաստական միջոցառումները:

      «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին» օրենքի 9-րդ հոդվածի համաձայն` քաղաքացիական պաշտպանության բնագավառում ԱՀ կառավարության լիազոր մարմնի ղեկավարը հանդիսանում է ԱՀ քաղաքացիական պաշտպանության պետի տեղակալ: ԱՀ նախագահի 2020թ. դեկտեմբերի 17-ի N 884 հրամանագրով ստեղծվել է ԱՀ ՆԳՆ, իսկ  ԱՀ արտակարգ իրավիճակների պետական ծառայությունը համարվում է ԱՀ ՆԳՆ համակարգում գործող մարմին:

Կարգավորման նպատակը:

Հետևաբար անհրաժեշտություն է առաջանում «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին» օրենքում կատարել լրացումներ և փոփոխություններ` ներկա կարգավորումները համապատասխանեցնելու ԱՀ Սահմանադրության և ԱՀ  օրենսդրության պահանջներին:

Արդյունքում ունենալ  ենք «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին» օրենք, որը համապատասխանում է ԱՀ Սահմանադրությանը և օրենքներին:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Արզումանյան: Հարգելի պատգամավորներ, հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Պարոն Գալստյան, խնդրեմ:

Դավիթ Գալստյան – Օգտվելով առիթից, քանի որ խոսքը գնում է «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին», 2021թ. բյուջեով նախատեսված է 1մլրդ դրամի ապաստարանների կառուցում: 1 մլրդ դրամից ի՞նչ գումար է ծախսվել և ինչ ուղղությամբ, եթե սա ընթացիկ է և օրենքի հետ կապ չունեցող, պարզապես հետաքրքիր է:

Մեխակ Արզումանյան - Նախորդ անգամ էլ է այդ հարցը հնչեցվել, փակ քննարկումների շրջանակներում քաղաքացիական պաշտպանության պետի, այսինքն` պետնախարարի մակարդակով քննարկումների արդյունքում այդ գումարի հետ կապված կան քննարկումներ ինչպես ապաստարանների, այնպես էլ տարբեր քննարկումներ ԱԺ էլ ներկայացուցիչ, համապատասխան շահագրգիռ մարմիններն էլ ներկա էին, փակ խորհրդակցություն է: Կան պայմանավորվածություններ այդ գումարի մասով նույն ձեր նշած ապաստարանների վերաբերյալ:

Գագիկ Բաղունց - Արձագանքու՞մ եք, պարոն Գալստյան:

Դավիթ Գալստյան - Հստակ 1 մլրդ դրամից, քանի որ բյուջեն թափանցիկ է, դա մեկա, հիմա` չէ, մեկ ամսից, երկու ամսից հետո երևալու է: Ինչ որ գումար ծախսվե՞լ է նպատակային ու ինչքա՞ն:

Մեխակ Արզումանյան - Ճիշտ այդպես: Այդ գումարների մասին ես տեղեկություն չունեմ:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Արզումանյան, կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը:

Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է Ազգային ժողովի պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Սեյրան Հայրապետյանը: Խնդրեմ:

        Սեյրան Հայրապետյան - ԱՀ ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, կառավարության հարգարժան անդամներ, ներկաներ: «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը քննարկվել է ԱԺ պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում: Հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն: Առաջարկում ենք այն ընդունել որպես օրենք: Շնորհակալություն:

       Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Հայրապետյան: Պարոն Հայրապետյանին հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Հարցեր չկան: Կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը:

«Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի համաձայն` նախատեսվում է  մտքերի փոխանակություն:  Եթե կա ելույթի ցանկություն,  խնդրում եմ գրանցվել: Չկա:

Իսկ հիմա, եթե եզրափակիչ ելույթների ցանկություն ունեք, խնդրեմ: Չկա:

Այժմ քվեարկության է դրվում «Քաղաքացիական պաշտպանության մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքն ընդունելու մասին հարցը:

Քվեարկություն:

Կողմ` 29, դեմ`  չկա,  ձեռնպահ` չկա:

Որոշումն ընդունված է:

Օրակարգային հաջորդ հարցն է «Քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը: Որպես հիմնական զեկուցող լիազորված է ներկայացնելու Արցախի Հանրապետության ոստիկանության պետ Արտեմ Հարությունյանը: Խնդրեմ, պարոն Հարությունյան:

Արտեմ  Հարությունյան -  ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ և ներկաներ, «Քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի ընդունման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է «Ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման մասին» օրենքի հետ առկա հակասություններով, մասնավորապես` Քրեական օրենսգրքի 23-րդ և 189-րդ հոդվածներում օգտագործվում է «ավտոմեքենա» հասկացությունը, մինչդեռ «Ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման մասին» օրենքում օգտագործվում է «ավտոմոբիլ» հասկացությունը: Հակասություններ առկա են նաև նշված օրենսգրքի 253-րդ, 255-րդ և 258-րդ հոդվածներում, որտեղ առաջարկվում է «Ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովում» հասկացությունները փոխարինել «Ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովմանն ուղղված պահանջները» հասկացությամբ, քանի որ «Ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման մասին» օրենքում օգտագործվում է հենց այս հասկացությունը:

Նախագծի ընդունմամբ ակնկալվում է իրավական ակտերում օգտագործվող հասկացությունների միատեսակ կիրառման ընկալում: Շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Հարությունյան: Հարգելի պատգամավորներ,  հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Հարցեր չկան: Պարոն Հարությունյան, խնդրում եմ զբաղեցնել Ձեր տեղը:

Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է Ազգային ժողովի պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Սեյրան Հայրապետյանը:

        Սեյրան Հայրապետյան - Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, «Քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը քննարկվել է Ազգային ժողովի պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովում: Հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն: Առաջարկում ենք այն ընդունել որպես օրենք: Շնորհակալություն:

         Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Հայրապետյան: Եթե կան հարցեր, խնդրում եմ գրանցվել: Չկա:

«Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի համաձայն` նախատեսվում է  մտքերի փոխանակություն:  Եթե կա ելույթի ցանկություն,  խնդրում եմ գրանցվել:

Իսկ հիմա, եթե եզրափակիչ ելույթների ցանկություն ունեք, խնդրեմ:

Այժմ քվեարկության է դրվում «Քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքն ընդունելու մասին հարցը:

Քվեարկություն:

Կողմ`   30, դեմ`  չկա,  ձեռնպահ`  չկա:

Որոշումն ընդունված է:

Հաջորդ հարցն է «Զենքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը: Որպես հիմնական զեկուցող այն լիազորված է ներկայացնելու Արցախի Հանրապետության ոստիկանության պետ Արտեմ  Հարությունյանը:

Արտեմ  Հարությունյան -  ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ և ներկաներ, «Զենքի մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի ընդունման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է պետական կառավարման կառուցվածքում կատարված փոփոխությամբ:

Նախագծով առաջարկվում է օրենքի 20-րդ հոդվածի 1-ին մասի «դ» կետով ԱՀ ոստիկանության պետին զենքով պարգևատրելու իրավունքը վերապահել ԱՀ ներքին գործերի նախարարին, քանի որ «Զենքի մասին» օրենքով այլ մարմինների ծառայողներին զենքով պարգևատրելու իրավունքը վերապահված է այդ մարմինների բնագավառում լիազորված պետական կառավարման մարմնի ղեկավարին: Շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Հարությունյան: Հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Պարոն Ստեփանյան, խնդրեմ:

Գեղամ Ստեփանյան - Պարոն Հարությունյան, քանի որ խոսքը վերաբերվում է «Զենքի մասին» օրենքին, օգտագործելով առիթը, խնդրում եմ տեղեկատվություն տրամադրեք, ինչ ընթացքում է գտնվում «Զենքի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» նախագիծը, որը մշակվում է ձեր կողմից, և արդեն 5 ամիս է` մենք մի շարք հանդիպումներ ենք ունեցել և Ձեր հետ, և մարմնի այլ աշխատողների հետ, սակայն առ այս պահը  Կառավարության կողմից Ձեր միջոցով նախագիծը ԱԺ չի եկել: Իսկ ԱԺ առնվազն 2 նախագիծ կա այսօր շրջանառության մեջ դրված, որը բանավոր պայմանավորվածությամբ մենք սպասում ենք, որ լրամշակված տարբերակը Կառավարությունը ուղարկի և լիագումարի օրակարգ մտցվի: Խնդրում եմ տեղեկատվություն տրամադրել և, եթե պատասխանում, այսպես ասած, ինչ որ հապաղումներ կա, ուշացումներ կա, մենք մեր շրջանառության մեջ նախագծերը ընթացքավորենք: Շնորհակալություն:

Արտեմ Հարությունյան - Պարոն Ստեփանյան, «Զենքի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու նախագիծը արդեն իսկ նախորդ շաբաթ դրվել է շրջանառության մեջ` համաձայնեցման, դեռ համապատասխան մարմիններում գտնվում է համաձայնեցման փուլում:

Գագիկ Բաղունց - Արձագանքո՞ւմ եք, պարոն Ստեփանյան:

Գեղամ Ստեփանյան - Շատ լավ:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Հարությունյան, կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը:

Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է Ազգային ժողովի պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ պարոն Հայրապետյանը: Խնդրեմ:

         Սեյրան Հայրապետյան - Հարգելի գործընկերներ, «Զենքի մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը քննարկվել է Ազգային ժողովի պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում: Հանձնաժողովը միաձայն տվել է դրական եզրակացություն: Առաջարկում ենք այն ընդունել որպես օրենք: Շնորհակալություն:

        Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն: Եթե կան հարցեր պարոն Հայրապետյանին, խնդրում եմ գրանցվել: Չկան:

        «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի համաձայն` նախատեսվում է  մտքերի փոխանակություն:  Եթե կան ցանկացողներ, խնդրում եմ գրանցվել: Չկան: Եզրափակիչ ելույթների համար ցանկություն: Չկա:

Այժմ քվեարկության է դրվում «Զենքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքն ընդունելու մասին հարցը:

Քվեարկություն: Քվեարկությանը մասնակցել են 28 պատգամավոր:

Արթուր Թովմասյան - Երեքի կոճակը չի աշխատում:

Գագիկ Բաղունց - Տիկին Պետրոսյան:

Արևիկ Պետրոսյան - Կողմ:

Գագիկ Բաղունց - Էսա կազմակերպենք: Քվեարկությանը մասնակցել են 31 պատգամավոր:

Կողմ`  31, դեմ` չկա,   ձեռնպահ`  չկա:

         Որոշումն ընդունված է:

Օրակարգով նախատեսված մեր հաջորդ հարցը «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն է: Որպես հիմնական զեկուցող այն լիազորված է ներկայացնելու Արցախի Հանրապետության ազգային անվտանգության տնօրենի տեղակալ պարոն Հարությունյանը: Խնդրեմ:

Գուրգեն Հարությունյան – Շնորհակալություն: ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ և ներկաներ, ձեզ եմ ներկայացնում «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի վերաբերյալ ամփոփ հիմնավորումը: Հիմնականում 4 կետով է: Կարճ ներկայացնեմ ընթացիկ իրավիճակը և իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը:

«Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքի 19-րդ հոդվածը սահմանում է ազգային անվտանգության մարմինների ծառայող նշանակելու պայմանները: Օրենքով չի նախատեսվում ԱՀ ՆԳՆ ԱԻՊԾ ծառայողների պաշտոնի նշանակել Ազգային անվտանգության մարմիններում, եթե նրանք բավարարվում են տվյալ պաշտոնին նշանակելու համար Ազգային անվտանգության մարմինների ծառայողներին ներկայացվող պահանջները: Ըստ այդմ` անհրաժեշտություն է առաջացել կարգավորել նշված հարաբերությունները` նպատակ ունենալով հստակեցնել Ազգային անվտանգության ծառայության թափուր պաշտոնը առաջանալու դեպքում ծառայության նշանակվող պետական ծառայողների շրջանակը: Օրենքի նախագծով առաջարկվում է 19-րդ հոդվածում կատարել փոփոխություն, լրացում, որով լիազոր մարմնում թափուր պաշտոնի առաջարկման դեպքում ծառայության կարող են նշանակվել Արտակարգ իրավիճակների պետական ծառայության ծառայողները:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն: Հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Հարցեր չկա: Հա, կներեք, տիկին Հակոբյան, խնդրեմ:

Մետաքսե Հակոբյան - Կխնդրեի պատասխանել, չնայած ինքը օրենքի կոնկրետ այս մասի հետ կապված չի, թե այս տարի ԱԱԾ-ի բարձրագույն դպրոց Հայաստանի Հանրապետությունից դուրս, մասնավորապես` Ռուսաստանի Դաշնություն, քանի՞ ուսանող ունի Արցախի Հանրապետությունը: Այս տարի ընդունված:

Գուրգեն Հարությունյան - Սահմանափակում կա, այսինքն` ցանկացողներ շատ են եղել, բայց Հայաստանի ազգային անվտանգության մարմինների կողմից տրամադրվող քվոտան, որի համաձայն պետք է իրենք ներկայանան ուսման, սկզբում քիչ է, երկու հոգի են մասնակցել, հետո մասնակցող չկար: Երկու հոգի:

Գագիկ Բաղունց - Արձագանքո՞ ւմ եք:

Մետաքսե Հակոբյան – Այսինքն, ստացվում է, որ այս ամբողջ Արցախի Հանրապետության գոյության ընթացքում առաջին տարին, որ մենք չունենք ուսանող:

Գուրգեն Հարությունյան - Ունենք: Երկու հոգի ունենք:

Մետաքսե Հակոբյան - Երկու հոգի ընդամենը: Լավ, շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Հարությունյան, կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը:

Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ պարոն Հայրապետյանը:

         Սեյրան Հայրապետյան - Շնորհակալություն, հարգելի գործընկերներ, «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը քննարկվել է Ազգային ժողովի պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում: Հանձնաժողովը նույնպես տվել է դրական եզրակացություն: Առաջարկում ենք այն ընդունել որպես օրենք: Շնորհակալություն: 

         Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, հարցեր կա՞ն գլխադասային հանձնաժողովին: Չկան: Խնդրում եմ զբաղեցնել Ձեր տեղը:

         «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի համաձայն` նախատեսվում է  մտքերի փոխանակություն: Եթե կա ելույթի ցանկություն,  խնդրում եմ գրանցվել: Չկա: Եզրափակիչ ելույթի համա՞ր: Չկա: 

         Այժմ քվեարկության է դրվում «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքն ընդունելու մասին հարցը:

Քվեարկություն: Քվեարկությանը մասնակցել են 30 պատգամավոր:

Կողմ` 30, դեմ` չկա, ձեռնպահ` չկա:  

         Որոշումն ընդունված է:

Հաջորդ հարցը «Ազգային անվտանգության մարմինների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին»  օրենքի նախագիծն է: Որպես հիմնական զեկուցող այն լիազորված է ներկայացնելու Արցախի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայության տնօրենի տեղակալ պարոն Հարությունյանը: Խնդրեմ:

         Գուրգեն Հարությունյան -  Շնորհակալություն: Ձեզ եմ ներկայացնում նույն օրենքում կատարվող երկրորդ փոփոխությունների, լրացումների մասին հիմնավորումը:

Ընթացիկ իրավիճակը, իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը:

«Ազգային անվտանգության մարմինների մասին» օրենքի 17-րդ հոդվածը սահմանում է, որ Ազգային անվտանգության մարմինների աշխատակիցներին թույլատրվում է կրել, պահել հաշվեցուցակային զենք և հատուկ միջոցներ: Նրանք իրավունք ունեն օրենքով նախատեսված դեպքերում և կարգով ֆիզիկական ուժ, այդ թվում՝ ձեռնամարտի հնարքներ, ինչպես նաև զենք և հատուկ միջոցներ կիրառել: Այնուամենայնիվ, օրենքով սահմանված չեն Ազգային անվտանգության մարմինների աշխատակիցների կողմից զենք, հատուկ միջոցներ, ֆիզիկական ուժ գործադրելու դեպքերի կարգի հիմքերը և սահմանները: Այսինքն` կոնկրետ չի կատարված, նշված կա օրենքում, այստեղ կոնկրետացում է կատարվում: Ըստ այդմ` անհրաժեշտություն է առաջացել կարգավորել նշված հարաբերությունները` նպատակ ունենալով թե հստակեցնել Ազգային անվտանգության մարմինների աշխատակիցների իրավունքներն ու պարտականությունները զենք, հատուկ միջոցներ, ֆիզիկական ուժ գործադրելիս, թե պաշտպանել քաղաքացիների իրավունքներ և օրինական շահերը` բացառելով Ազգային անվտանգության մարմինների աշխատակիցների կողմից զենքի, հատուկ միջոցների և ֆիզիկական ուժի որ իրավական գործադրումը: Օրենքի նախագծով առաջարկվում է օրենքի 17-րդ հոդվածը շարադրել նոր խմբագրությամբ և մանրամասնորեն կարգավորել Ազգային անվտանգության մարմինների աշխատակիցների կողմից մարտական տեխնիկա, զենք, հատուկ միջոցներ, ֆիզիկական ուժ գործադրելու իրավունքը, հիմքերը, պայմանները և սահմանները և առաջարկվում է Ազգային անվտանգության մարմինների աշխատակիցների կողմից մարտական տեխնիկա գործադրելու կարգի սահմանումը վերապահել ԱՀ կառավարության իրավասությանը: Նախագծով լրացվող 17.1, 17.3 հոդվածներով առաջարկվում է առանձին կարգավորել Ազգային անվտանգության մարմինների աշխատակիցների կողմից զենքի, հատուկ միջոցների, ֆիզիկական ուժի գործադրման կարգը և պայմանները, ինչպես նաև սահմանել  Ազգային անվտանգության մարմինների զինված  աշխատակիցների անձնական անվտանգության երաշխիքները: Նախագծով նախատեսվում է օրենքից հանել Ազգային անվտանգության մարմինների համակարգում քննչական մարմինների վերաբերյալ դրույթները, հաշվի առնելով, որ ԱՀ 2019թ. ստեղծվել է միասնական քննչական  մարմին, որը նախաքննություն է իրականացնում նաև նախկինում Ազգային անվտանգության մարմինների քննչական ենթակայությանը վերապահված հանցագործություններով: Շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն: Հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Հարցեր չկա: Պարոն Հարությունյան, խնդրում եմ  զբաղեցնել Ձեր տեղը:

Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Սեյրան Հայրապետյանը:

         Սեյրան Հայրապետյան - Հարգելի գործընկերներ: «Ազգային անվտանգության մարմինների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը նույնպես քննարկվել է Ազգային ժողովի պաշտպանության, անվտանգության և օրինապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում: Հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն: Առաջարկում ենք այն ընդունել որպես օրենք: Շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն: Հարցեր կա՞ն գլխադասային հանձնաժողովին: Չկա:  Խնդրում եմ  զբաղեցնել Ձեր տեղը:

«Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի համաձայն` նախատեսվում է  մտքերի փոխանակություն: Եթե կա ելույթի ցանկություն,  խնդրում եմ գրանցվել: Չկա: Եզրափակիչ ելույթի ցանկությո՞ւն: Չկա:

         Այժմ քվեարկության է դրվում «Ազգային անվտանգության մարմինների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին»  օրենքն ընդունելու մասին հարցը:

Քվեարկություն: Քվեարկությանը մասնակցել են 31 պատգամավոր:

Կողմ`    31, դեմ`  չկա, ձեռնպահ` չկա:

         Որոշումն ընդունված է:

         Հաջորդ հարցը «Նոտարիատի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն է: Որպես հիմնական զեկուցող այն լիազորված է  ներկայացնել ԱՀ արդարադատության նախարար Ժիրայր Միրզոյանը: Խնդրեմ, պարոն Միրզոյան:

Ժիրայր Միրզոյան - Աժ հարգարժան նախագահ, հարգարժան պատգամավորներ, ներկաներ, ներկայացնում եմ «Նոտարիատի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը: Գործող օրենքը նոտարիատի մասին Արցախի Հանրապետությունում նախատեսվում է շրջանային վարչատարածքային միավորներին համապատասխան նոտարական տարածքներ, իսկ նոտարը, այդ օրենքի համաձայն, իր գործունեությունն իրականացնում է պետական նոտարական գրասենյակում, որը պետք է գտնվի նրա համար սահմանված նոտարական տարածքում: 2020թ. պատերազմի հետևանքով նոտարական գործունեության իրավական բնագավառում ստեղծվել է այնպիսի իրողություն, ինչը գործնականում անհնարին է դարձնում շրջանների տարածքներին համապատասխան նոտարական գործունեության իրականացումը: Բացի այդ, ներկա վիճակից ելնելով, լրացուցիչ դժվարություններ կան Հայաստանի Հանրապետությունում  գտնվող Արցախի Հանրապետության բռնազավթված տարածքների բնակչության համար` կապված նոտարական որոշ ծառայություններից օգտվելու անհրաժեշտության և նրանց Հայաստանի Հանրապետությունում տևական ժամանակ գտնվելու փաստի հետ: Ելնելով վերոգրյալից` անհրաժեշտություն է առաջացել համապատասխան փոփոխություններ կատարել «Նոտարիատի մասին» օրենքում, մասնավորապես` Արցախի ամբողջ տարածքի համար ամրագրել նոտարական մեկ տարածք` Արցախի Հանրապետությունը, ինչպես նաև սահմանելով Հայաստանի Հանրապետություն նոտարի ժամանակավոր գործուղման հնարավորություն տեղահանված անձանց համար տարրական որոշ գործողություններ կատարելու և ծառայություններ մատուցելու նպատակով: Օրենքի նախագծի ընդունման արդյունքում այլևս ԱՀ ամբողջ տարածքը կդիտարկվի որպես մեկ նոտարական տարածք,  կապահովվի պատերազմական գործողությունների հետևանքով տեղահանված և ՀՀ-ում գտնվող մեր հայրենակիցների` նոտարական ծառայություններից օգտվելու հարմարավետությունը: Շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն, պարոն Միրզոյան: Հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Հարցեր չկան: Պարոն Միրզոյան, խնդրում եմ  զբաղեցնել Ձեր տեղը:

Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի  նախագահ Սևակ Աղաջանյանը: Խնդրեմ, պարոն Աղաջանյան:

Սևակ Աղաջանյան - ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, Կառավարության անդամներ, «Նոտարիատի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը քննարկվել է Ազգային ժողովի պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում և տրվել է դրական եզրակացություն: Առաջարկում ենք այն ընդունել որպես օրենք: Շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց - Հարցեր ունե՞ք գլխադասային հանձնաժողովին: Չկա: Խնդրում եմ զբաղեցնել Ձեր տեղը:  

    «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի համաձայն` նախատեսվում է  մտքերի փոխանակությունը:  Եթե կա ելույթի ցանկություն,  խնդրում եմ գրանցվել: Չկա: Եթե եզրափակիչ ելույթների ցանկություն ունեք,  խնդրեմ: Չկա:

Այժմ քվեարկության է դրվում «Նոտարիատի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին»  օրենքն ընդունելու մասին հարցը:

Քվեարկություն: Քվեարկությանը մասնակցել են 31 պատգամավոր:

Կողմ`   31, դեմ` չկա,  ձեռնպահ` չկա:

 Որոշումն ընդունված է:

«Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի համաձայն` մեկուկես ժամ աշխատանքից հետո հայտարարվում է ընդմիջում:

Արթուր Թովմասյան -  (Չի լսվում):

Շարունակում ենք մեր աշխատանքները: Այսօրվա նիստի օրակարգով նախատեսված է «Պետությունների իրավունքների և պարտականությունների մասին»   կոնվենցիան վավերացնելու մասին» օրենքի նախագիծը:  Որպես հիմնական զեկուցող այն լիազորված է ներկայացնելու Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերին նախարար պարոն Բաբայանը:

Դուք էլ լսեք, լրագրողներ ջան:

Դավիթ Բաբայան - Աժ մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, արտաքին գործերի նախարարությունը արդեն մի քանի ամիս է, աշխատում է, որպեսզի մենք պատրաստենք մեր համապատասխան բոլոր հիմքերը և վավերացնենք «Պետությունների իրավունքների և պարտականությունների մասին»  Մոնտեվիդեոյի կոնվենցիային միանալու մասին մեր որոշումը: Շատ կարևոր է, որպեսզի սա փակ մնա: Ընդհանրապես, մենք պետք է սովորենք քիչ խոսենք, շատ գործենք: Ամեն օր խոսում են, քննարկում են այն, ինչ պետք չէ բարձրաձայնել, բարձրաձայնում են: Ես խնդրում եմ` այս փաստաթղթի մասին որևէ տեղ, մինչև այն չընդունվի, ոչ մի տեղ չգրեք, ձեր սոցիալական էջերում, ցանցերում, sms-ներում: Առանց այն էլ մի հատ սխալ են արել, դրել սայտում, հետո հանել: Դա անթույլատրելի է: Մենք խաղ ու պար չենք է անում, մեր դեմ աշխատում է համակարգված թշնամին:

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Բաբայան, դա երեք տարի է` սայտում է:

Դավիթ Բաբայան - Հասկանում եմ է, բայց դե չի կարելի:

Արթուր Թովմասյան - Էն մի գումարումից է սայտում:

Դավիթ Բաբայան- Գիտեմ, բայց պետք է հասկանանք, որ մեր դեմ աշխատում է մի թշնամի, որ ամեն մեր քայլը տեսնում է:

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Բաբայան, Դուք իրավունք ունեիք արտահերթ նիստով, փակ ռեժիմով սա բան անել, հաջորդ այսպիսի օրենքի նախագծերը փակ ռեժիմով կանչեք:

Դավիթ Բաբայան - Այո, խնդրում եմ այդ կուլտուրան էլ մենք մտցնենք, փակ ռեժիմով աշխատելը: Սա շատ կարևոր է: Ուրեմն, «Պետությունների իրավունքների և պարտականությունների մասին»   Մոնտեվիդեոյի կոնվենցիան ուժի մեջ է մտել դեռևս 1934 թվականին: Այն ժամանակ չկար Միացյալ ազգերի կազմակերպությունը, եղել է Ազգերի լիգան, բայց սա առանձին մշակույթ է, սա առանձին կարևոր փաստաթուղթ է: Կոնվենցիան հիմնովին տարբերվում է ՄԱԿ-ի ստեղծումից հետո կազմված բազմակողմ միջազգային պայմանագրերից, որոնցում պետություն լինելը նախապայման է նրանց միանալու համար: Ի տարբերություն մյուս միջազգային պայմանագրերի` Մոնտեվիդեոյի կոնվենցիան սահմանում է պետություն հասկացությունը և պետության հատկանիշները, որոնց համապատասխանելու դեպքում միավորը կարող է միանալ կոնվենցիային: Հատկանիշները` պարտադիր չէ այն ճանաչվի: Մեզ համար սա շատ կարևոր է, որպեսզի մենք, ունենալով բոլոր հատկանիշները, կարողանանք մի ձև մտնենք այդ, ինչ ասեմ, հոսքի մեջ: Կոնվենցիայի առաջին հոդվածի համաձայն` պետությունը` որպես միջազգային իրավունքի սուբյեկտ, պետք է օժտված լինի հետևյալ հատկանիշներով` մշտական բնակչություն, սահմանված տարածք, կառավարություն, այլ պետությունների հետ հարաբերություններ հաստատելու կարողություն: Կոնվենցիայում ամրագրված միջազգային իրավունքի տեսակետից պետության իրավասուբյեկտայնությունը որոշող հատկանիշների դիտարկումը Արցախի Հանրապետության դեպքում ցույց է տալիս, որ պետությունը բավարարում է կոնվենցիայի ամրագրված հատկանիշներին: Արցախի Հանրապետության միջազգային ճանաչման համար իրավական տեսակետից որևէ խոչընդոտ, փաստորեն, մենք չունենք այստեղ: Միայն, որ չխոսենք, փորձենք, տեսնենք կարողանում ենք հասցնել, թե չէ: Կոնվենցիայի 3-րդ, ինչպես նաև 6-րդ և 7-րդ հոդվածների դրույթները հիմնված են պետությունների ճանաչման հռչակագրային տեսությունների վրա, համաձայն որի պետության միջազգային իրավասուբյեկտայնությունը կախված չէ այլ պետությունների կողմից ճանաչման հետ: Պետությունների ինքնիշխան հավասարության սկզբունքի ուժով ավելի վաղ կազմավորված պետությունները նոր կազմավորված պետությունների նկատմամբ որևէ արտոնություններով օժտված չեն և չեն կարող նրանց օժտել միջազգային իրավունքներով և պարտականություններով: Մեր պետությունը իր կարգավորման ուժով միջազգային իրավունքի սուբյեկտ է, և ճանաչումը այս դեպքում իրավասահմանող նշանակություն չունի, ինչը շատ լավ է մեզ համար: Ճանաչված լինելու համար անհրաժեշտ է, բավարար է լինել պարզապես պետություն, կազմավորում: Մենք, արդեն գիտեք, երեք տասնամյակ է որպես պետություն գոյություն ունենք: Պետություն լինելու համար անհրաժեշտ է և բավարար է համապատասխանել կոնվենցիայի 1-ին հոդվածի սահմանած չափանիշներին: Արցախի Հանրապետության` կոնվենցիային միանալուց հետո Արցախի ԱԳՆ-ն, ըստ ընդունված ընթացակարգի, վավերագրերը կներկայացնի կոնվենցիայի Ավանդապահ ամերիկյան պետությունների կազմակերպությանը, նախկինում Պանամերիկյան միություն, որը իր հերթին պետք է տեղեկացնի կոնվենցիայի մյուս անդամ պետություններին նոր պետության միանալու վերաբերյալ: Այդ պետությունները Արցախի Հանրապետության` կոնվենցիային միանալու փաստը պարտավորված են ճանաչել` համաձայն կոնվենցիայի դրույթների, ինչը ենթադրում է, որ եթե պետությունների կարծիքով Արցախի Հանրապետությունը համապատասխանում է կոնվենցիայի 1-ին հոդվածի պահանջներին, ապա Արցախի Հանրապետությունը իրավասու է միանալ կոնվենցիային որպես լիիրավ անդամ: Մենք այս ուղղությամբ տանում ենք համապատասխան աշխատանքներ, բավականին ակտիվ է այստեղ մեր լատինաամերիկյան սփյուռքը, Հայաստանի Հանրապետության դեսպանատունը Արգենտինայում և Ուրուգվայում, որովհետև...

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Բաբայան, հարցերի ժամանակ..., ընդմիջման ժամանակ ...

Դավիթ Բաբայան - Հա, ես խնդրում եմ և հայցում եմ ձեր դրական..., դե դիվանագիտական լեքսիկա է, ոչինչ:

Արթուր Թովմասյան -  Հարցեր զեկուցողին: Տիկին Հակոբյան, պարոն Հովհաննիսյան, պարոն Իշխանյան և Արամ Գրիգորյան:

Մետաքսե Հակոբյան - Պարոն Բաբայան, մենք կարևորում ենք, իհարկե, Ձեր աշխատանքը, բայց ինձ մոտ հարց առաջացավ, կուզեի լսել հստակ պատասխանը: Կա՞ն այս կոնվենցիային միացած, ես ինչքան հասկացա, մենք միակողմանի միանում ենք այս կոնվենցիային, կա՞ն միացած մեր կարգավիճակում գտնվող պետություններ, որոնք հետագայում ճանաչվել են, ճանաչում են ստացել: Դա առաջին հարցը, երկրորդը` երեկ Ստրասբուրգում ընթացավ ԵԽԽՎ աշնանային լիագումար նիստը, որի ժամանակ ՔՊ-ական պատգամավորները բարեհաջող ձևով տապալեցին մեր դիվանագիտության փշրանքները: Հարց. արդյո՞ք Դուք որևէ մասնակցություն ունեցել եք այդ քննարկումներին, պատրաստվելուն այդ աշխատանքներին, որովհետև հիմա մենք խոսում ենք միջազգային կոնվենցիային միանալուն, այսինքն` աշխարհի կողմից ճանաչվելուն, բայց մեր եղբայրները, մեր հարազատները Հայաստանի Հանրապետությունում, ըստ էության, մեզ կամ չեն նկատում, կամ այլևս որոշել են մեր հետ գործ չունենալ:

Արթուր Թովմասյան -  Տիկին Հակոբյան, մի հատ առաջարկ, քանի որ այդ հարցը, քսան րոպեից հետո հարցուպատասխանի ժամանակ այդ հարցը կտաք արտգործնախարարին: Դուք այդ հնարավորությունը ունեք:

Մետաքսե Հակոբյան - Չէ, եթե մենք այսօր միջազգայինին ենք ձգտում ...

Արթուր Թովմասյան - Ասում եմ այդ երկրորդ հարցը կտաք, եթե հիմա այդ ձևի է գնում, այս պատգամավորները պիտի, հարցերը պահենք, արդեն կարող է չորս պատգամավոր գրանցվել են: Եթե չորս անգամ անգամ երեք` տասներկու, երկու րոպե, նորից երկու րոպե` կես ժամ: Հիմա այդ հարցերը պահենք ընդմիջումից հետո, որովհետև ես իմացա, թե ...

Մետաքսե Հակոբյան - Բայց դա կարելի՞ է բարձրաձայնել, ես միջազգային կոնվենցիայից եմ խոսում:

Արթուր Թովմասյան - Հարցը անպայման պատասխանվում է, դա չեմ ասում, հիմա քսան է պակաս, քսան րոպեից, այսինքն` մեկին:

Դավիթ Բաբայան - Տիկին Հակոբյան, բերեք կոնվենցիայի մասին ասենք, մնացածը...

Արթուր Թովմասյան - Մշտական հանձնաժողովի նախագահը ներկա չէ, որ կարծիքը ասի, երկրորդ` այսինքն հարցերը գրանցենք, ընդմիջում մինչև ժամը 13:00: Հարցերին պատասխանելու է, 24 պատգամավոր են գրանցվել: Բա հարցերը: Այն երկու հարցին ես կես ժամ կպատասխանեմ:

(Աղմուկ, խոսակցություններ):

Ընդմիջում:

Արթուր Թովմասյան - Արցախի Հանրապետության մեծարգո նախագահ, հարգարժան պետնախարար, Կառավարության անդամներ, գործընկերներ: «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի 109-րդ հոդվածի համաձայն` այսօր նախատեսված է Արցախի Հանրապետության նախագահին և Կառավարության անդամներին հարցերով դիմելու մասին հարցը: Հիշեցնեմ, որ Կանոնակարգի պահանջներին համապատասխան` հարցերի համար նախատեսված է երկուական րոպե, պատասխանների համար` երեք: Պատասխաններին կարող են արձագանքել մեկական րոպե: Հիշեցնեմ, որ հարցերը պատգամավորները տալիս են իրենց հատկացված խոսափողից, իսկ Կառավարության անդամները պատասխանում են ամբիոնից: Մինչև պատգամավորների հարցերի համար հերթագրվելը, Արցախի Հանրապետության աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի հարցերի նորանշանակ նախարար տիկին Պետրոսյան, շնորհավորում եմ Ձեզ, ցանկանում հաջողություններ և աշխատանքի բնագավառում, և անձնական կյանքում: Այդ շնորհավորանքը ընդունեք և իմ անունից, և Ազգային ժողովի բոլոր պատգամավորների անունից:

Հիմա հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Հարցերի համար  հերթագրվել են 13 պատգամավոր: Հիմա ես ընթերցում եմ, եթե որևէ մեկը դուրս է մնացել, գրանցենք` Բաղունց Գագիկ, Հարությունյան Արամ, Գրիգորյան Արամ, Աղաբեկյան Արամայիս, Հակոբյան Արմեն, Ստեփանյան Գեղամ, Հայրապետյան Սեյրան, Հակոբյան Մետաքսե, Հովհաննիսյան Կարեն, Իշխանյան Դավիթ, Պետրոսյան Մարսել, Մելքումյան Դավիթ, Գալստյան Դավիթ: Հիմա, պարոն Բաղունց, խնդրեմ և Աղաջանյան Սևակ: Թող պատրաստվի պարոն Հարությունյանը:

Գագիկ Բաղունց - Առաջին հարցս ուզում եմ ուղղել արտգործնախարար պարոն Բաբայանին: Վերջին օրերին Հայաստանի Հանրապետության բարձրագույն ղեկավարության կողմից Արցախի հիմնախնդրի, մասնավորապես կարգավիճակի վերաբերյալ հայտարարություններում նկատվում են կտրուկ փոփոխություններ: Դուք տեսնո՞ւմ եք այստեղ  Հայաստանի  Հանրապետության  արտաքին քաղաքականության կուրսի կայուն շրջադարձ, և ինչքանո՞վ է Արցախի Հանրապետության արտաքին քաղաքականությունը պատրաստ հանդես գալ համահունչ ծրագրային նախաձեռնություններով:  Ի՞նչ ուղղություններով եք հնարավոր գտնում քայլեր ձեռնարկել Արցախի Հանրապետությունը բանակցային գործընթացում օբյեկտից սուբյեկտ դարձնելու հարցում: Եվ երկրորդ հարցս. գոհունակությամբ կարելի է նշել մեր տարհանված քաղաքացիների բնակարանային հիմնախնդիրների լուծմանը միտված լայնածավալ շինարարությունը և մի շարք այլ ծրագրերի իրականացումը: Սակայն այդ, անշուշտ, կարևորագույն հիմնախնդիրներից մեկի ֆոնի վրա,  ցավոք,  պահանջվող ուշադրություն չի դարձվում բազմաերեխատեր ընտանիքների, հաշմանդամների և այլ սոցիալապես անապահով քաղաքացիների բնակարանային պայմանների բարելավմանը: Ի՞նչ ծրագրեր են նախատեսվում իրականացնել այդ ոլորտում 2022 թվականին: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, առաջին հարցին պատասխանում է Արցախի Հանրապետության արտգործնախարար պարոն Բաբայանը:

Դավիթ Բաբայան - Շնորհակալություն հարցի համար: Գիտե՞ք, որևէ կտրուկ շրջադարձ մենք չենք նկատում, այսինքն` մինչ այժմ կարևորագույն խնդիրներից երևի ամենակարևորը դա կարգավիճակի հիմնախնդիրն է, և այն շարունակում է մնալ օրակարգում: Եթե կան կոնկրետ ինչ-որ դրվագներ, որոնք Դուք ուզում եք, որպեսզի մենք անդրադառնանք, խնդրեմ, բայց որևէ արմատական փոփոխություն մենք չենք տեսնում պաշտոնական Երևանի դիրքորոշման մեջ: Ինչ վերաբերում է բանակցային գործընթացին միանալը, իհարկե անելու ենք ամեն ինչ: Նախ և առաջ մենք տեսնում ենք միտումներ, որ բանակցային գործընթացը կարծես թե ուզում է տեղից շարժվել, և այն, որ ԵԱՀԿ Մինսկի համանախագահները ծրագրավորում են այցելել տարածաշրջան, դրա, կարծում եմ, ապացույցներից մեկն է: Մենք էլ նույնպես կփորձենք, իհարկե, տարբեր հանդիպումների մասնակցելով ու մեր ձայնը բարձրացնելով այդ գործընթացին մասնակից լինել:

Արթուր Թովմասյան - Արձագանքո՞ւմ եք:

Գագիկ Բաղունց - Այո: Հարցս վերաբերվում էր վերջին մի քանի օրերին հնչած թե Հայաստանի վարչապետի կողմից, թե արտգործնախարարի կողմից կոնկրետ կարգավիճակի մասին հայտարարություններին: 

Դավիթ Բաբայան - Գիտե՞ք, կոնկրետ կարգավիճակը պարզ է, որ մեզ համար այստեղ փոփոխություն չկա: Մենք ինքնիշխան, անկախ պետություն ենք, և սա է մեր կարգավիճակը:  

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, երկրորդ հարցին պատասխանում է պետնախարար պարոն Բեգլարյանը:

Արտակ Բեգլարյան - Շնորհակալություն, միացա՞վ, շատ լավ: Շնորհակալություն, պարոն Բաղունց: Իրականում մինչև պատերազմն էլ, պատերազմից հետո էլ գործող ծրագրերը, եղած ծրագրերը շարունակում են գործել, այդ թվում՝ Ձեր նշած բազմազավակ ընտանիքներին, այսինքն` հինգ և ավելի երեխա ունեցող ընտանիքներին բնակարան տրամադրելու ծրագիրը գործում է, հայտնի Կառավարության որոշումը` 1004 որոշումը, կարգավորում է այդ հարաբերությունները: Իհարկե, պատերազմով պայմանավորված` որոշակի ձգձգումներ եղել են 2000, հատկապես 2018 - 2019 թվականներին հաշվառված քաղաքացիների ընտանիքների մասով, բայց այս տարի նաև, ոչ  բավարար չափով, բայց բնակարանների հատկացման դեպքեր եղել են, այդ թվում` բազմազավակ ընտանիքներին: Այլ խմբերի մասով էլ աշխատանքները կատարվում են, օրինակ` ծնողազուրկ երեխաների մասով, հաշմանդամություն ունեցող անձանց մասով. սա վերաբերում է միայն առաջին խմբի անժամկետ հաշմանդամություն ունեցող` զինվորական հաշմանդամություն ունեցող անձանց, և հերթացուցակները առկա են, կրկին եղած ծրագրերի շրջանակներում աշխատում ենք: Սակայն, բացի 2020 թվականի հետևանքով բնակարանային պայմանների բարելավման խնդրի առջև կանգնած ընտանիքներին ու շահառուներին բնակարանով ապահովելու ծրագիրը, որը 2021 թվականի հուլիսին Կառավարության կողմից հաստատվել է: Բացի դրանից, մենք նախատեսում ենք առաջիկայում նաև, օրինակ, փախստականների` 88-92 թվականներին Ադրբեջանից և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օկուպացված տարածքներից բռնի տեղահանված անձանց, որոնք փախստականի կարգավիճակ ունեն, նաև իրենց համար համապատասխան ծրագիր հաստատել և կարգը մշակել, և հետագայում բնակարանային եղած ծրագրերին զուգահեռ մի շարք այլ սոցիալապես խոցելի խմբերի համար բնակարանային նոր ծրագրեր մշակելու ենք: Սակայն դրա համար պետք է ռեսուրսներն էլ ճիշտ հաշվարկենք և համապատասխան ժամկետներում, ըստ առաջնահերթության, բոլորին բավարարենք բնակարաններով:  Դրան զուգահեռ նաև քննարկում ենք, որ լրացուցիչ արտոնյալ պայմաններով հիփոթեքային վարկավորման ծրագրերի հնարավորություն  ստեղծենք, բայց այս պահին դեռևս դրա համար նախատեսված ու հնարավոր նախատեսվելիք ռեսուրսներ չկան: Շնորհակալություն:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Չե՞ք արձագանքում: Պարոն Հարությունյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի պարոն Գրիգորյանը:

Արամ Հարությունյան - Շնորհակալություն: Մեծարգո պարոն նախագահ,  հարգելի գործընկերներ, ես ունեմ երեք հարց:  Առաջին հարցս. 2019 թվականի համեմատ Արցախի Հանրապետությունում տուրիզմն անկում է ապրել մոտավորապես 91 տոկոսով, և դրան զուգահեռ 2021 թվականի հունվարի 1-ից օգոստոսի 1-ն ընկած ժամանակահատվածը հաշվառվել և վերահաշվառվել են նոր  զբոսաշրջային տներ և իջևանատներ: Այս համեմատականները ակնհայտ են դարձնում, որ տվյալ տնտեսությունները ձևավորվել են տարահանված մեր հայրենակիցներից ավել գումարներ իրենց հաշվին պետությունից ավել գումար ստանալու նպատակով: Այս գործընթացը նաև ուղղորդված է բազմաթիվ կոռուպցիոն ռիսկերով, ինչի մասին էլ վկայում է վերջերս դատախազությունում հարուցված քրեական գործը: Ի՞նչ դիրքորոշում ունի այս հարցի վերաբերյալ համապատասխան գերատեսչությունը … 

Արթուր Թովմասյան -  1 րոպե մնաց երկու հարցի համար:

Արամ Հարությունյան - … եվ ի՞նչ միջոցներ պետք է ձեռնարկենք: Հաջորդ հարցս վերաբերում է ոսկու գրավադրմամբ վարկերին: Ունենք քաղաքացիներ, ովքեր վարկի ժամկետը լրանալու պատճառով անվանափոխել են կամ այլ պատճառներով վարկերը անվանափոխել են, և դիտարկվում են որպես նոր վարկ: Ի՞նչ պետք է ձեռնարկվի այս հարցը լուծելու համար, և վերջին հարցս, որին կարող եք չպատասխանել, այլ ընդունել ի գիտություն: Կան գերատեսչություններ, որոնք շատ դիմումների պատճառաբանությամբ հրաժարվում են դիմում ընդունելուց: Սա անթույլատրելի է և, կարծում եմ, պետք է այս հարցին նաև ուշադրություն դարձնել: 

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, առաջին հարցին պատասխանում է, պարոն Թովմասյանը, խնդրեմ:

Արմեն Թովմասյան – Շնորհակալություն, հարցի համար: Նախ ուզում եմ հնչեցնել որոշակի թվեր` վերջին իրողությունների հետ կապված: 33 հյուրանոց ունենք գրանցած, 107 զբոսաշրջային տուն, 11 իջևանատուն: Արցախի Հանրապետությունում հաշվառված 107 զբոսաշրջային տների մահճակալների տեղերի քանակը 892 է: Այն որպես, եթե կլասիկ վերցնենք, տուրիզմի լիազոր մարմնի պատասխանը, ապա գոհունակուցիչ թվեր են: Սակայն, հայտնի պատճառներից ելնելով, այդ տները իրենց առաքելությանը չեն ծառայում, այսինքն` ծառայում են տեղահանված մեր քաղաքացիներին տեղավորելու համար: Իսկ ինչ մնաց թվերի հնչեցմանը, 9,6 տոկոս աճ ենք գրանցել նախորդ տարվա նույն ամիսների համեմատությամբ:

Արթուր Թովմասյան - Արձագանքո՞ւմ եք:

Արամ Հարությունյան - Շնորհակալություն,  ես դրա համար 2019 թվականի համեմատականը բերեցի, որովհետև 20 թվականին համավարակի պատճառով հայտնի է, որ տուրիզմի անկում ենք ունեցել և 20 թվականի հետ համեմատելը այդքան էլ ճիշտ չէ: Դրա համար հենց 19 թվականի հետ համեմատեցի:

Արմեն Թովմասյան - 19 թվականին 91 տոկոսով նվազում է գրանցվել:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն Թովմասյան: Պարոն Խանումյան, խնդրեմ:

Հայկ Խանումյան - Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության կողմից հյուրանոցային ծառայությունների գնման ծրագրի հետ կապված. ուրեմն այդ ստուգումները կատարվում են պարբերաբար, մշտապես: Եթե մենք դնեինք և անընդհատ, ամեն ամիս մամլո հաղորդագրություններ տարածեինք, ապա ամբողջ մամուլը հեղեղված էր լինելու այդ նորություններով, որովհետև ամեն ամիս ստուգող խմբերը գնում են, կազմում են արձանագրություններ, ասում ենք՝ տվել եք այդ թվերը սխալ, նոր թվեր տվեք և այսպես, այսպես: Այսինքն` ամեն ամիս տասնյակ միլիոնների ճշգրտումներ են լինում այդ ծրագրում, համապատասխան ստուգող մարմինները անում են, ընդ որում` շատ հաճախ մենք դիմում ենք նաև այլ ստուգող մարմինների` օգնելու համար, որովհետև ծավալը մեծ է: Ինչ վերաբերում է ԱԱԾ-ի հայտնաբերած դեպքերին, երեքն էին կարծեմ: Մեկը դա մեր հայտնաբերածն էր, այսինքն՝ էլի նոյեմբերին կնքված պայմանագիր էր, որը հայտնաբերել էինք, որ ոչ թե 17 հոգի են ապրել, այլ 15,  կանչել ենք տիրոջը, ասել ենք հաշվարկ ենք անում, գումարը պահում ենք և այլն, որից հետո արդեն ԱԱԾ-ն հայտնաբերել է խախտումը և՝ այսպես շարունակ: Եվ այդ մյուս հյուրանոցն էլ, որը եղել է էլի նմանատիպ դեպքեր, ամիսների ընթացքում, թվերի հետ կապված, ճշտվել էր և այլն: Բայց կա միգուցե տվյալներ, որոնք  օպերատիվ հետախուզական միջոցառումների կարիք ունեն: Օրինակ` մենք ի վիճակի չենք հյուրանոցում գործակալ պահել, բայց ԱԱԾ-ն կամ ոստիկանությունը այդ հնարավորությունը ունեն ու այդպես շարունակ: Ուզում եմ ասեմ` սա անընդհատ ճշտվող գործընթաց է, երևի աղմկահարույց գործը վերաբերում էր նախարարության աշխատակցի հետ կապված դեպքին, որը նույնպես նմանատիպ գործունեությամբ է զբաղվել:  Բայց ես ուզում եմ մի քանի թվեր հնչեցնեմ, որպեսզի պատկերը հստակ լինի և, կարծում եմ, լրացուցիչ հարցեր չլինեն: Ուրեմն հունվար ամսին, իմ նախարարության շրջանն եմ ասում, որպեսզի ուրիշ ենթատեքստ չգտնենք, հունվար ամսին, ես դեկտեմբերի վերջից եմ նախարար, հունվար ամսին հյուրանոցային ծառայությունների դիմաց փոխանցվել է 180 միլիոն դրամ` 596 անձի համար, հյուրանոցային և սննդի ծառայությունների համար հուլիս ամսին` 255 միլիոն դրամ` 1960 անձի համար: Վճարվող գումարը ավելացել է 30 տոկոսով, շահառուների թիվը` 320 տոկոսով: Այսինքն, որպեսզի հասկանաք, որ սա գների իջեցման քաղաքականություն է եղել և արվել է բանակցային եղանակով: Երբ որ ես նախարար եմ դարձել, հյուրանոցատերերին եկել եմ, ասել եմ` նստեք, սա անթույլատրելի բարձր գին է, իջեցնենք, բոլորը ինձ ասել են, որ վնասով են աշխատում, դա ծայրահեղ ծանր է, և բանակցային եղանակով իջեցվել է: Իմպերատիվ եղանակով շուտով էլի կիջնի: Այսքանը:

Արամ Հարությունյան - Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան, խոսք ոչ թե այդքան այդ խախտումների վերաբերյալ է, այսինքն մի շրջանում ստեփանակերտցիներին սենց մի մեղադրանք կար, որ անբարեխղճորեն գների բարձրացում են կատարել և այլն, և այլն, բայց փաստացի պարզվեց, որ եթե այն մարդիկ, որոնք որ ունենային իրավագիտակցության մի քիչ բարձր աստիճան, կարող էին իրենց տները ոչ թե 150000 վարձակալությամբ տային, որը իրականում թանկ գին է, այլ դրա դիմաց 500-600 հազար դրամ ստանային` պարզապես գրանցելով որպես իջևանատուն կամ զբոսաշրջային տուն: Խոսքս սրա մասին է, որ համատեղ մեխանիզմ մտածենք և այս երևույթը բացառենք:

Հայկ Խանումյան - Մտածենք:

Արամ Հարությունյան - Որովհետև այդ իջևանատները, որ նայում ենք, 90 տոկոսը քաղաքում գրանցված սովորական բնակարաններ են:

 Հայկ Խանումյան -  Համաձայն եմ,   բնակարանները մենք որպես իջևանատուն չենք վարձակալում, առանձնատների հետ կապված է բանը, բայց ամբողջովին ձեր դաշտում է, օրենքը փոխեք, էկոնոմիկայի նախարարությունը ձեր ընդունած օրենքի համաձայն կիրականացնի փոփոխությունները:

Արթուր Թովմասյան - Չէ, դա Կառավարության որոշում պիտի լինի:

Արամ Հարությունյան - Կառավարության որոշման կարգով է սահմանված դա:

Արթուր Թովմասյան - Օրենքով չէ դա: Այդ իջևանատուն սարքելը: Եղավ, շնորհակալություն:

Հայկ Խանումյան - Բացի դրանից, կներեք, մի տվյալ էլ ավելացնեմ, քանի մենք բան ունենք, տվյալներ ունենք, այդ նույն բանի շրջանակներում, վարձակալության, քանի որ բնակարանների վարձակալությունը մարդկանց տեղավորման բոլոր հարցերն են: Այսպես, պատերազմից հետո Ասկերանի 34 համայնքների բնակչության, 34 համայնքներից մեր հսկողության տակ մնացած, բնակչությունը ավելացել է 27 համայնքում, Մարտակերտի շրջանում` 35 համայնքից 29 համայնքում և Մարտունու շրջանում` 30 համայնքից 21 համայնքում: Սա, իհարկե, լավ օրից չէ, տեղահանվածների հաշվին է բնակչությունը ավելացել այս համայնքներում, Մարտունու մի քիչ հետ մնալը տենդենցից պայմանավորված է …

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան, եվ վերջին նախադասությունը:

 Հայկ Խանումյան -  Մարտունում պայմանավորված է հոսանքի ուշ միացմամբ, վերջնականապես էլեկտրականություն ունեցավ, մյուս տարի այս տենդենցները շարունակվելու են:

Արթուր Թովմասյան - Ինձ թվում է` հարցեր շատ են լինելու Ձեզ, ոչինչ, ժամանակ կունենաք: Հաջորդ հարցին պատասխանում է ֆինանսների նախարար պարոն Բաղդասարյանը:

Վահրամ Բաղդասարյան - Ինչպես գիտեք, պատերազմի հետևանքով ֆինանսական ծանր վիճակում հայտնված քաղաքացիների աջակցության ծրագրերի շրջանակներում ունենք ծրագիր նաև վարկային պարտավորություններ ունեցող քաղաքացիներին աջակցելու համար, որի շրջանակներում ընդգրկված են. այդ վարկերի շրջանակներում ընդգրկված են նաև սպառողական վարկերը, որոնց մեջ նաև ոսկու գրավով վարկերն են: Եվ այդ ծրագրով նախատեսվում է 3 տարվա ընթացքում, սկսած 20 թվականի սեպտեմբերի 27-ից, ըստ ժամանակացույցի, այդ վարկերի մարման աջակցություն պետության կողմից: Այդ հավաքագրումը, ինֆորմացիայի տեղեկությունների հավաքագրումը իրականացվում է Արցախի ներդրումնային հիմնադրամի կողմից, քանի որ ինքը` այդ աջակցության ծրագիրը, ընդարձակ է և ամբողջական տեղեկատվությունը հավաքագրելուց հետո կան որոշ մաս, որ սկսվել է աջակցությունը արդեն տրամադրվել, այդ վարկերի մասով բանկերի հետ բանակցութունները բնականաբար վարվել են և շուտով նաև այդ վարկային պարտավորությունների 3 տարվա, ըստ ժամանակացույցի, աջակցության ծրագիրն է մեկնարկելու:

Արամ Հարությունյան - Շնորհակալություն, պարոն Բաղդասարյան, խոսքը նրա մասին է, որ վարկային կազմակերպությունները վարկը, կոնկրետ ոսկով գրավադրված վարկերի դեպքում, քաղաքացիներին, օրինակ, առաջարկել են, քանի որ ժամկետը լրացել է պայմանագրի, ուղղակի անվանափոխում կատարել:

Բաղդասարյան - Այսինքն` վարկառուն է փոխվել:

Արամ Հարությունյան - Չէ, կամ նույն վարկը նորից ձևափոխվել է, այսինքն` նորից ձևակերպվել է, և փաստացի ստացվում է, որ այդ վարկը տրամադրվել է նոյեմբերի 10-ից հետո, և իրենք չեն մտնում կարգի մեջ, որը, ասենք, արդարության սկզբունքը խախտվում է, այդ նույն վարկն է շարունակվում, բայց փաստացի ինքը…

Բաղդասարյան - Ես խնդրում եմ, եթե կան կոնկրետ դեպքեր, որ բանկում է իրականցվել, որ վարկառուի հետ, կտրամադրենք:

Արամ Հարությունյան - Իհարկե, կան, և նույնիսկ կա երկրորդ դեպքը, երբ օրինակ, անհրաժեշտ լինելու դեպքում ոսկու գրավի մի մասը քաղաքացին իր սեփական միջոցներից վճարել է, հանել, նորից այդ վարկը ձևակերպել որպես նոր վարկ, և արդեն ինքը մնացած մասով չի օգտվում:

Վահրամ Բաղդասարյան - Կարող է ուղղակի քաղաքացին չի իմացել կոնկրետ պայմանների մասին, խնդրում եմ տրամադրեք տեղեկությունները, մենք կոնկրետ բանկի և վարկառուի հետ կզբաղվենք:

Արամ Հարությունյան - Եղավ:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն Հարությունյան, Ձեր երրորդ հարցը օրենքով է կարգավորվում, և ես հորդորում եմ մեր նախարարներին, պարոն պետնախարար, նաև վերահսկողություն, որովհետև ցանկացած դիմում, ըստ Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի կողմից, որը ստորագրվել է երկրի նախագահի կողմից, վավերացվել է, բոլորը պարտավոր եք մեր քաղաքացիների դիմումները ընդունելու: Այստեղ երկրորդ կարծիք չկա, օրենքն է կարգավորում:

Արտակ Բեգլարյան - Պարոն Թովմասյան, առանց երկրորդ կարծիք հայտնելու, ուղղակի ասեմ, որ միանշանակորեն անընդունելի է, դատապարտելի է, և օրենքով պարտավոր են բոլորը դիմում ընդունել: Սա վարչարարության սկզբունքների խախտում է: Պարոն Հարությունյան, ես կխնդրեի կոնկրետ  դեպքերը, որպեսզի հասկանանք, թե որ մարմնի հետ է դա առնչվել, կներկայացնեք ինձ, մենք համապատասխան գործողությունները կկատարենք, ավելին ասեմ. ոչ միայն դիմում ընդունելու հետ կապված խնդիրներ կան, որոնք ես էլ ժամանակին արձանագրում էի որպես մարդու իրավունքների պաշտպան, նաև սահմանված ժամկետներում պատասխան տալու հետ կապված խնդիրներ հաճախակի ծագում են, երբեմն օբյեկտիվ պատճառով, բայց հիմնականում սուբյեկտիվ կարող են լինել: Այս մասով էլ անընդհատ աշխատանք կատարում ենք, որ հարցին լուծում տանք ամբողջապես:

Արամ Հարությունյան - Շնորհակալություն, ես Ձեզ կփոխանցեմ:

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Գրիգորյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի  Աղաբեկյան Արամայիսը, քանի որ երկու Աղաբեկյան ունենք:

Արամ Գրիգորյան - Շնորհակալություն, մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ և Կառավարության ներկայացուցիչներ, անզեն աչքով է երևում` ինչ ահռելի աշխատանքներ են կատարվում քաղաքաշինության նախարարության կողմից, խոսքս վերաբերվում է բնակարանաշինությանը` տարահանվածներին բնակարան տրամադրելու առումով, այնուամենայնիվ, հարցս հետևյալն է. տարահանվածների ընտանիքներում կան նորաստեղծ ընտանիքներ, և եթե մեծահասակները շատ մեծ հաճույքով կօգտվեն պետության կողմից տրամադրված  բնակարանով կամ տնով, ապա երիտասարդը, ով գտել է, ասենք, օրինակ, Ստեփանակերտում աշխատանք, ցանկություն է հայտնում, ասենք, մնալ մայրաքաղաքում, ուստի` արդյո՞ք նախատեսվում է Կառավարության կողմից արտոնյալ հիփոթեքային վարկավորման ծրագիր նմանատիպ նորաստեղծ ընտանիքների համար: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Հարցին պատասխանում է պետնախարարը:

Արտակ Բեգլարյան -  Շնորհակալություն, պարոն Գրիգորյան, ինչպես նշեցի պարոն Բաղունցի հարցին ի պատասխան, այո, քննարկում ենք: Չեմ կարող ասել նախատեսվում է, որովհետև դրա համար պետք է կարողանանք նաև բանկային ռեսուրսներ գրավել, բայց որոշակի տարբերակներ էլ քննարկում ենք նաև Հայաստանի մեր գործընկերների հետ միասին: Միգուցե որոշակի արտոնյալ պայմաններով կարողանանք հիփոթեք տրամադրել նաև որոշակի պետական ռեսուրսներ գրավելով,  բայց դա խիստ սահմանափակ է լինելու: Եթե կարողանանք բանկերի հետ որոշակի պայմանավորվածություններ ձեռք բերել, այդ դեպքում նախընտրելի տարբերակը դա կլինի: Ես հույս ունեմ, որ ոչ ուշ ապագայում լավ նորություններ այդ մասով կունենանք:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, արձագանքո՞ւմ եք:

Արամ Գրիգորյան - Ոչ:

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Աղաբեկյան, խնդրեմ: Թող պատրաստվի պարոն Հակոբյանը:

Արամայիս Աղաբեկյան - Պատերազմի արդյունքում ունենք համայնքներ,  որոնք որ զրկվել են իրենց անտառային ֆոնդից, և բացի դրանից, գազիֆիկացված չեն: Օրինակ` այդպիսի համայնք է սահմանամերձ Սզնեք համայնքը, որտեղ որ կան 25 տնտեսություն: Ինչպե՞ս է լուծվելու այդ մարդկանց ջեռուցման հարցը: Դա առաջին հարցս: Երկրորդ. վերջին շրջանում մենք պարբերաբար այցելում ենք տարբեր համայնքներ և տեսնում ենք, որ դպրոցներում կա մարզագույքի խնդիր: Հիմնականում դպրոցի տնօրինությունը ասում է, որ նրանք պարբերաբար դիմում են շրջվարչակազմին և նախարարությանը, բայց խնդիրը դեռևս չի լուծվել: Ինչպե՞ս պիտի այդ խնդիրը լուծվի: Եվ վերջին հարցը.  ունենք համայնքներ, որտեղից երեխաները դպրոց հաճախելու համար պետք է գնան հարևան համայնք, օրինակ`  Ծովատեղ համայնքի 12 երեխաները հաճախում են Հերհեր համայնքի դպրոցը, ճանապարհը մոտավորապես 2 կիլոմետր է, այս պահին բացակայում է տրանսպորտային միջոց: Ինչպե՞ս և ե՞րբ է լուծվելու այս հարցը: Շնորհակալություն:

         Արթուր Թովմասյան - Առաջին հարցին պատասխանում է պարոն Խանումյանը, և երրորդ:

         Հայկ Խանումյան - Անտառների հետ կապված` ոչ միայն Ներքին Սզնեքում, այլ նաև Վարանդայի ամբողջ ձորակում անտառային խնդիրը ունենք, որովհետև գիտեք` Ավետարանոցը, Թաղավարդի անտառները, Զարդանաշենը և այլն մնացել են, և ընդհանրապես Մարտունու շրջանում անտառների խնդիր ունենք: Դրա փոխարեն Մարտունու հատատեղերը, որտեղ նաև հավանաբար, չգիտեմ Սզնեքին որտեղ են հատատեղ հատկացնում, չգիտեմ, միգուցե Պատարան կամ Մարտունու, «Արցախանտառը» ճանապարհաշինական զգալի աշխատանք է արել և հատկացրել ժողովրդական հատատեղ,  որպեսզի մարդիկ կարողանան իրենց փայտի մթերումը կազմակերպեն:  Ինչ վերաբերում է Ծովատեղ, Խերխան, Հերհեր համայնքներին, ահագին հետաքրքիր բան է, չգիտեմ` ենթաշրջան է, ձորակ է, ոչ մեկը իրար հետ յոլա չեն գնում: Խերխանին մի նոր «Ուազ» ենք տվել, խնդրել, որ օգնեք, որովհետև Խերխանից էլ է երեխա գնում էդ Ծովատեղի երեխեքի հետ, նա չի տալիս: Հիմա Ծովատեղն է եկել` նոր «Ուազ», օգտագործած «Ուազ» ենք առաջարկել երկու անգամ,  երկու անգամ հրաժարվել են: Այնտեղ ինչ-որ մեքենա կար, որը տալիս էր կրթության կամ վարչակազմը, կամ կրթության նախարարությունը գումարը տալիս էր,  հիմա էլ  ասում են՝ չէ, մեզ նոր մեքենա տվեք և՝ այսպես շարունակ: Ամբողջ խնդիրը դրա մեջ է: Կարծում եմ` մյուս տարվա բյուջեում կփորձենք մի հատ էլ նոր «Ուազ» -ով Ծովատեղը ապահովել, որպեսզի հին ու նոր մեքենաների կռիվ չգնա համայնքների միջև: Որովհետև այս ընթացքում մոտ 25 մեքենա մենք մեր կորցրած համայնքների, նախարարության միջոցով տարբեր տեղերից, նույնիսկ կարող եմ այսպես ասել` հայտնաբերել ենք, բերել ենք, նորոգել ենք, որ ֆինանսների նախարարությունը փողը տա, մի քիչ էլ ենք բերելու  ու տրամադրել ենք այլ համայնքների, այդ թվում նաև՝ որոշ, ասենք, ԱԱԾ-ին:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, արձագանքո՞ւմ եք այդ երկու հարցին: Տիկին նախարար, խնդրեմ:

Լուսինե Ղարախանյան -  Շնորհակալ եմ հարցի համար: Պատերազմից հետո մենք հիմնականում գույքեր ենք տարել մարզադպրոցներ և, այո, կարող եմ ասել, որ չենք հասցրել գյուղական համայնքների դպրոցները համալրել մարզագույքով: Մարզագույքերի խնդիրը ընդգծված է, ցպահանջ է, բայց մենք շարունակական, էտապային, փուլ առ փուլ համայնքներով գնում ենք, և ես համոզված եմ, որ հիմա էլ էլի հովանավորների հետ ինտենսիվ կապերի մեջ ենք հենց մարզագույքերով համալրելու, դպրոցները համալրելու հարցերի հետ կապված, և ես կարծում եմ` առաջիկա 2 տարիներին մենք խնդիրներ չենք ունենալու առանձին ընդգծված: Ծովատեղի համայնքի դպրոցի հետ կապված ասեմ, որ Ծովատեղի երեխաները իրենք են որոշները ընտրել Հերհերի դպրոցը, և երկրորդ` ես չեմ կարծում, որ 2 կիլոմետրը, երկրորդ`  հարց չեն բարձրացրել տրանսպորտի և երրորդ`  ես չեմ կարծում, որ 2 կիլոմետրը աշակերտի համար դա շատ դժվար է քայլելով գնալը: Եվ սա ֆիզիկական դաստիարակություն է, և դա հարց չէ էլի, 2 կիլոմետր հեռավորությունը: Բայց երեխաները իրենք են ընտրել Հերհերի դպրոցը: 

Արթուր Թովմասյան - Մի րոպե, արձագանքո՞ւմ եք:  

Արամայիս Աղաբեկյան - Իհարկե: Ճիշտն ասած, այդ երկու կիլոմետրը տեսե՞լ եք, տիկին նախարար, ես չեմ պատկերացնում, օրինակ, ձմեռվա պայմաններում երեխան այդ 2 կիլոմետրը անտառի միջով անցնի: Միգուցե ամառային տենց հետաքրքիր ժամանց կարող է անցկացնել, բայց ձմեռը դժվար է պատկերացնել, էլի:

Արայիկ Հարությունյան - Բավարվենք Խանումյանի պատասխանով, էլի, մեքենա կտրամադրենք: 

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Հակոբյան, խնդրեմ: Թող պատրաստվի պարոն Ստեփանյանը:  

Արմեն Հակոբյան - Մեծարգո պարոն նախագահ, հարգելի Կառավարության անդամներ, գործընկերներ, 2020 թվականի պատերազմի հետևանքով բազմաթիվ ընտանիքներ մնացել են անօթևան և ժամանակավոր բնակություն են հաստատել Հայաստանի Հանրապետությունում: Այդ ընթացքում տարբեր հիվանդությունների պատճառով (չի լսվում) և նրանց հուղարկավորությունը կազմակերպվել է Հայաստանի Հանրապետությունում` տարբեր քաղաքներում և գյուղերում: Այսօրվա դրությամբ այդ ընտանիքները տեղափոխվել և բնակություն են հաստատել Արցախի Հանրապետությունում, և կան մարդիկ, որոնք ուզում են իրենց աճյունը տեղափոխել հայրենիք: Կա՞ արդյոք ծրագիր համապատասխան և եթե կա (չի լսվում):  

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, հարցին պատասխանում է  պարոն Բեգլարյանը:

Արտակ Բեգլարյան - Շնորհակալություն, պարոն Հակոբյան: Այո, նմանատիպ խնդիր կա իրականում: Արդեն նախագահի կողմից հանձնարարականը կա, նախագիծը շրջանառվում է աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի հարցերի նախարարության կողմից, որպեսզի ամբողջապես աջակցություն տրամադրենք, բայց  եղել են դեպքեր նախկինում էլ, մինչև որոշման կայացումը, ծրագիրը, որ պաշտոնապես գործի, անհատական լուծումներով մարդկանց օգնել ենք, որ կարողանան աճյունները տեղափոխել: Սկզբից այդ խնդիրը ծագել էր զոհված զինծառայողների աճյունների տեղափոխման հետ կապված: Այնտեղ նաև իրավական բնույթի հարցեր կային, որովհետև արտաշիրման հետ կապված բավականին մեծ սահմանափակումներ կան, պետք է դատական ակտով թույլտվությունը լինի, և մեր խնդրանքով Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը  վերանայումներ է կատարել: Արդեն այս հարցն էլ է լուծված, իսկ  նյութական աջակցության մասով, այսինքն` ծախսերի փոխհատուցման մասով, Կառավարության որոշումը կլինի, արդեն ինստուտիցիոնալ ձևով  լուծումը կտրվի:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն: Արձագանքո՞ւմ եք: Պարոն Բեգլարյան, երեք տարի է տալիս Կառավարության որոշումը, հիմա փոխել պիտի մեկ տարի: Արդեն իրավական կարգավորում, հետո այդտեղ բժշկական պեներ կա, սկիզբը հեշտ է, սկզբից հեշտ է, հիմա ուրիշ պատճառներ կան, որ չեն թողում էլի, բժիշկները կասեն: Պարոն Ստեփանյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի պարոն Հայրապետյանը: 

Գեղամ Ստեփանյան - Շնորհակալություն: Սույն թվականի հունիս ամսում շրջանառության մեջ դրվեց օրենքի մի նախագիծ` «Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու», որը, կարծում եմ, բոլորս էլ հիշում ենք, բուռն քննարկումների նյութ էր դարձել, և արտահերթ հրավիրվեց, եթե չեմ սխալվում հունիսի 20-ին և ընդունվեց օրենքը: Օրենքի ընդունման քննարկումների ժամանակ հիմնավորումներ կար, որ շատ  կարևոր է սրա ընդունումը, և մենք մի քանի տասնյակ մարդկանց հաշվին, մեջբերում եմ, կլուծենք մի քանի հազար մարդու խնդիր: Խնդրում եմ պատասխանեք` օրենքի ընդունումը, օրենքից բխող տրված լիազորությունները ի՞նչ հնարավորություն է տվել և կոնկրետ օրենքի շրջանակներում մեր տեղահանված քաղաքացիներից քանիսի՞ բնակվելու խնդիրն է լուծվել: Շնորհակալություն:

         Արթուր Թովմասյան - Պարոն Խանումյան, խնդրեմ:

         Հայկ Խանումյան - Օրենքի ընդունումը դրա առաջին քայլն էր: Դրանից հետո կա նախագահի հրամանագիր, որը արդեն եղել է, սահմանված ժամկետներում Կառավարության որոշումների ընդունում, համապատասխան հանձնաժողովի ստեղծում, ստեղծվել է արդեն հանձնաժողովը` տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի առաջին տեղակալի գլխավորությամբ, և մյուս կարգն էլ վաղուց շրջանառության մեջ է, շուտով կընդունվի: Բայց զուտ օրենքի հնչեղությունը արդեն մեզ մոտ ցույց է տալիս դինամիկան, որ նույնիսկ Ռուսաստանից մարդիկ գալիս են, իրենց բնակարանները վարձակալություն են ձևակերպում ու գնում: Այս տիպի ազդեցություն ունեցել է արդեն զուտ հոգեբանական: Լիարժեք կսկսի գործել վերջին որոշման ընդունումից հետո, երբ հստակ գներ կսահմանվեն, և կսկսվի բուն գործընթացը:

Արթուր Թովմասյան - Արձագանքո՞ւմ եք:

Գեղամ Ստեփանյան - Կարող ենք արձանագրվել, որ այս պահի դրությամբ որևէ օրենքից բխող շրջանակներում որևէ մեկի բնակվելու, բնակֆոնդի հարց չի լուծվել:

Հայկ Խանումյան – Ուղղակի՝ ոչ, անուղղակի՝ այո:     

Գեղամ Ստեփանյան - Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն: Պարոն Հայրապետյան, խնդրեմ: Թող պատրաստվի տիկին Հակոբյանը:

Սեյրան Հայրապետյան - Մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, Կառավարության անդամներ, փորձեմ տեղավորվել: Առաջին հարցը. հոկտեմբերի 5-ին ուսուցիչների տոն օրն է, մեր կողմից շնորհավորում և գլուխ ենք խոնարհում ուսուցիչների անխոնջ աշխատանքի առջև: Անցած տարվա պարգևավճարները այդպես էլ չտվեցինք, այս տարի ինչ-որ անակնկալ ունե՞նք մատուցելու մեր ուսուցիչներին: Երկրորդ. պատերազմի հետևանքով վնասված, ավերված, ինչպես նաև անմխիթար վիճակում գտնվող տների նորոգման ծրագրեր են իրականացվում, որի արդյունքում համապատասխան բնակավայրում չբնակվողների տները կամ նվազ վնասվածները, որոնք ճիշտ է, նույնպես նորոգման ենթակա են, ավելի շուտ են նորոգվում, քան հիմնովին ավերվածները, չի պահպանվում առաջնահերթության սկզբունքը: Այնինչ, հազարավոր տեղահանվածներ, ինչպես նաև մշտաբնակներ բնակվում են ուրիշների կիսավեր տներում:  Անարդարության մթնոլորտը այս անվտանգային փխրուն միջավայրում մղում է մեր քաղաքացիներին հնարավորության դեպքում լքել Արցախը կամ բոլորը ուզում են հանդիպել հանրապետության նախագահին` գուցե հարցերին լուծում ստանան: Ովքե՞ր են պատասխանատու այդ թերացումների համար: Երրորդ` վիրավորված, բայց ստացիոնար բուժում չստացած մեր զինծառայողների և պահեստազորայինների 500000 դրամական աջակցության  հարցը ի՞նչ փուլում է: Գիտենք, որ մեծ աշխատանք է կատարվել, եթե չեմ սխալվում, հարյուր վիրավորի տրամադրել ենք, մյուսների վերաբերյալ ի՞նչ ընթացքում է, և չորրորդ` բնակարանային կոմիտեի ստեղծումը միտված է եղել նախկինում տեղ գտած անարդարությունների և թերությունների վերացման, նոր ծառացած խնդիրների լուծման համար, բայց քաղաքացիների դիմումները Կառավարությունից ուղարկվում են համապատասխան գերատեսչություններ կամ վարչակազմեր և ստանում ենք ոչ պատեհ պատասխաններ: Արձագանքելիս փաստերով կարձանագրեմ յուրաքանչյուր վարչակազմում և նախարարությունում:

Արթուր Թովմասյան - Լավ, առաջին հարցին պատասխանում է, տիկին նախարար, խնդրեմ:

Լուսինե Ղարախանյան - Շնորհակալ եմ հարցի համար: Նախատեսվում է հոկտեմբերի 5-ին կազմակերպել միջոցառում` ուսուցիչներին նվիրված, որտեղ պետական բարձր պարգևի կներկայացնենք, եթե չեմ սխալվում, 7 ուսուցչի, և ունենք հովանավորչական միջոցներով պարգևատրվող ուսուցիչներ, ովքեր ընդգծված  արդյունքներ են ցույց տվել բնագիտության առարկայական օլիմպիադայում, և ունենք պետական միջոցներ` 2 միլիոն 200 դրամի չափով, որոնք ևս բաշխելու ենք ըստ առանձին հաջողություններ արձանագրած ուսուցիչների: Այդ ամենը լինելու է Ուսուցչի օրվան ընդառաջ, ինչպես նաև՝ շնորհակալագրեր: Այո, ուսուցիչը մեծարվելու է այդ օրը:

Արթուր Թովմասյան - Արձագանքո՞ւմ եք:

Սեյրան Հայրապետյան – Շնորհակալություն, տիկին նախարար:

Լուսինե Ղարախանյան - Խնդրեմ:

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Սարգսյան, խնդրեմ:

Արամ Սարգսյան – Շնորհակալություն, հարցի համար: Ես թվերով կներկայացնեմ քաղաքաշինության նախարարության կողմից իրականացված աշխատանքները: Կոնկրետ հրետակոծությունից տուժված բնակֆոնդի վերանորոգման, վերակառուցման ծրագրի շրջանակներում արդեն ավարտված ունենք 1350 օբյեկտ, ընթացքի մեջ են 984-ը, նախատեսվում է ևս 605-ը: Դրա մեջ մտնում են և Ձեր ասած մանր-մունր շինարարական աշխատանքները, և նաև այն տները, որոնք որ ամբողջովին ավերվել են: Հերթացուցակների մասով կասեմ, որ շրջանի վարչակազմերի և համայնքի ղեկավարների հետ այդ ամբողջը քննարկվում է, առաջնահերթությունները որոշվում է իրենց կողմից, և բողոքը, մեզ էլ են բողոքում ընդհանուր առմամբ այդ հարցի շրջանակում, բայց ճշգրտվելու պարագայում  մեծամասնությունը համայնքի կամ վարչակազմի ղեկավարները ճիշտ են այդ հարցի մոտեցումը տալիս:

Արթուր Թովմասյան - Արձագանքո՞ւմ եք:

Սեյրան Հայրապետյան - Այո: Շնորհակալություն, պարոն նախարար, իրականում գիտենք ձեր նախարարության կողմից կատարվող հսկայական աշխատանքը, բայց այստեղ համայնքապետերի, վարչակազմի ղեկավարների կողմից իրականում ոչ ճիշտ են ներկայացվում, ու ոչ ճիշտ է աշխատանք կազմակերպվում: Փաստերով, օրինակ, Մարտունու նախկին շրջվարչակազմի ղեկավարը գնում էր ամեն գյուղ, տեղում ծանոթանում խնդիրներին, գնում ես մի գյուղ, այդ գյուղում որպես դաչատեղ տուն են սարքում: Դա ձեր հարցը չի էլի, ձեր խնդիրը չի, բայց էն բնակվողը կողքին` չորս, վեց երեխատեր, ասում եմ, փաստերով սաղ ունենք: Իրականում սխալ են աշխատում ու սխալ են ներկայացնում:

Արամ Սարգսյան - Ծրագիրը կրում է շարունակական բնույթ: Սաղինն էլ սարքելու ենք:

Սեյրան Հայրապետյան- Բայց ոչ ճիշտ հերթականությամբ են սկսում: 

Արամ Սարգսյան- Եթե կոնկրետ դեպքեր կան, կասեք, կուսումնասիրենք, կանդրադառնանք, Ձեզ կտեղեկացնենք:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն նախարար, երրորդ և չորրորդ հարցերին պատասխանում է պետնախարարը:

Արտակ Բեգլարյան - Պարոն Հայրապետյան, ներողություն, ճշգրտելու համար եմ հարցնում, բնակարանային  կոմիտեի նպատակների  ու ընթացքի մասին է, չէ՞, հարցը:

  Սեյրան Հայրապետյան - Այո, բազմաթիվ դիմումներ, որ արդեն, նու փաստերով էլի ունենք, որ ներկայացրել են, ուղղորդվել է, օրինակ, պաշտպանության բանակին կամ Ստեփանակերտի քաղաքապետարանին, աբսուրդ պատասխաններ, ճիշտ է, ժամանակի մեջ տեղավորված, բայց ոչ մեկին պետքական պատասխաններ:

Արտակ Բեգլարյան - Շատ լավ: Նայեք, լավ նորությունն այն է, որ ստեղծել ենք բնակարանային հարցերի կոմիտե, հիմա ձևավորման փուլում է, ամբողջականացման, այսպես ասեմ, աշխատակազմի ձևավորման փուլում է: Վատ նորությունն  այն է, որ դա ժամանակ է տևում, ցավոք սրտի, և դրա պատճառով բավականին շատ դիմումներ` բնակարանային հարցերի հետ կապված դիմումներ, ընթացքում են, անավարտ են, այսպես ասեմ, քանի որ մինչև վերջերս աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի  հարցերի նախարարությունն էր բնակարանային հարցերի լիազոր մարմինը, իրենք էին հիմնականում պատասխան տալիս, բայց հիմա վերակազմակերպվել է, և այս մասով լիազորությունները փոխանցվել են բնակարանային հարցերով կոմիտեին, որը իմ կառավարման ներքո է գործում: Առաջիկայում, երբ ամբողջապես ձևավորենք, բոլոր ծրագրերով բավականին մեծ թափով զբաղվելու ենք, բայց այս պահին գլխավոր առաջնահերթությունը 2020 թվականի բնակարանային հետևանքների վերացումն է: 2021 թվականի հուլիսին հաստատված ծրագրի հիման վրա մենք մշակել ենք արդեն կարգի նախագիծ, հիմա Կառավարությունում շրջանառության մեջ է: Այս քանի օրվա ընթացքում պաշտոնապես ուղարկելու ենք նաև ձեզ, Ազգային ժողովում և տարբեր տեղերում հանրային քննարկումներ ենք անելու և հրապարակայնացնելու ենք, որովհետև շատ սկզբունքային կարգ է մեզ համար: Բոլոր առաջարկները, դիտարկումները հաշվի ենք առնելու, որպեսզի հաստատվի, ու սկսենք արդեն պաշտոնական հաշվառման ընթացքը: Եվ ասեմ, որ ոչ միայն այս կարգը, այլ նաև, ինչպես նշեցի իմ նախորդ պատասխաններում` բնակարանային հարցերին առնչվող, բոլոր ծրագրերով բնակարանային հարցերի կոմիտեն զբաղվելու է: Հիմա քննարկում ենք նաև պաշտպանության նախարարության հետ սպաների և պահեստազորի սպաների բնակարանային հարցերով, թե ինչ ֆորմատով փոխանցումը պետք է տեղի ունենա և ինչպես պետք է մենք զբաղվենք, բայց այս մասով էլ լրացուցիչ հայտարարությունները կկատարենք: Խոստանում եմ, որ վարչարարական հարցերն էլ, Ձեր նշած դիմումների հետ կապված հարցերը կարճ ժամկետում ավելի պրոֆեսիոնալ լուծումներ են տրվելու, որովհետև հիմա աշխատում ենք նաև էլեկտրոնային ծրագիր ստեղծելու վրա, և մաքսիմալը անելու ենք, որ համակարգված լինի ընթացքը ու հնարավորինս  մինիմալիզացնենք մարդկային գործոնը:

Արթուր Թովմասյան - Վերջին երեսուն վայրկյանը:

Արտակ Բեգլարյան - Շնորհակալություն:

Սեյրան Հայրապետյան - Շնորհակալություն, իսկ 500 հազարի վիրավորված…

Արթուր Թովմասյան - Դա առողջապահության նախարարը կպատասխանի: Պարոն նախագահ, առաջին հարցի մասով ավելացում ունե՞ք: Վերջ: Պարոն Հայրիյան, խնդրեմ:

Միքայել Հայրիյան - Շնորհակալություն հարցի համար: Իհարկե, սկզբից նախատեսել էինք մոտ 120 դիմում, բայց քանի որ հանձնաժողովին դիմել են 470-ից ավել դիմորդներ, 440 դիմումը այս պահին արդեն քննարկված է, առաջին 100 դիմորդներից 87 հոգու գումարները արդեն տրամադրվել են,  և մենք սահմանել ենք ժամկետ մինչև սեպտեմբերի, այսինքն մինչև հոկտեմբերի 1-ը սահմանել ենք, որպեսզի մարդիկ կարողանան, դիմորդները ներկայացնեն իրենց դիմումները: Մինչև հոկտեմբերի 15-ը, վստահ եմ, որ նույնիսկ ավելացման դեպքում վերջին 30 պլյուս դիմումները կվերանայենք և պատասխանները բոլորին կտանք:

Արթուր Թովմասյան - Արձագանքո՞ւմ եք:

Սեյրան Հայրապետյան - Շնորհակալություն, ոչ:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն Հայրիյան, պարոն նախագահ:

Արայիկ Հարությունյան - Առաջին հարցի հետ կապված նշեմ, որ նախատեսվում է Ուսուցչի տոնի հետ կապված, իհարկե բայց ոչ մինչև հոկտեմբերի 5-ը, հոկտեմբեր ամսում լրացուցիչ 25000-ական դրամի պարգևատրում, բայց երևի լսել եք հայտարարությունը, որ 2022 թվականի հունվարի 1-ից պետական բյուջեից ֆինանսավորվող կառույցներում աշխատավարձերի բարձրացում է լինելու՝ միջինը 20 տոկոսով, բայց ուսուցիչներին նվազագույնը՝ 25, մենք փորձում ենք, մտածում ենք ավելի բարձր աշխատավարձ ապահովելու առումով, այսինքն` դա ընթացքում է, բայց 25000 հոկտեմբերին մենք լրացուցիչ կտրամադրենք ուսուցիչներին միանվագ: 

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն:

Սեյրան Հայրապետյան - Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Տիկին Հակոբյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի պարոն Հովհաննիսյանը:

Մետաքսե Հակոբյան - Երեկ պարզ դարձավ, որ Ստրասբուրգում ընթացող ԵԽԽՎ աշնանային լիագումար նիստի ժամանակ Ադրբեջանի պատվիրակության առաջարկով ընդունված բանաձևում այսօրվանից Շուշիի սուրբ Ղազանչեցոց աստվածամայր եկեղեցին կանվանվի Ղազանչի: Տեղյա՞կ էիք արդյոք, որ այդ նիստին պետք է քննարկվեր այդ հարցը: Ինչ-որ միջոցառում ձեռնարկե՞լ էիք, որ չընդունվեր այդ բանաձևը և ինչո՞ւ եք 2 օր լուռ:  Հաջորդ հարցը. վերջին  շրջանում գրեթե ամեն շաբաթ Հայաստանում ժամանակավորապես ապաստան գտած մեր հայրենակիցները, հույսը կտրած Արցախի իշխանություններից, ի դեպ իրենք են դա ասում, Հայաստանի կառավարության շենքի մոտ կազմակերպում են բողոքի ակցիաներ: Արդյո՞ք ԱՀ որևէ գերատեսչություն զբաղվում է այս խնդիրներով: Որքանով տեղեկացված ենք, Երևանում գործում է ԱՀ-ի ներկայացուցչությունը և օպերատիվ շտաբը, թե՞ Արցախի իշխանությունները այդ մարդկանց խնդիրներով այլևս չեն զբաղվում, բացի «Եկ Արցախ»  հեշթեգից: Երրորդ հարցը. պատերազմից առաջ, ինչպես նաև հետո, չեք դադարում խոսել որակյալ կրթության Ձեր տեսլականի մասին: Կնշեմ` սույն թվականի օգոստոսի 4-ի և օգոստոսի 10-ի Կառավարության որոշմամբ Շուշիի տեխնոլոգիական համալսարանի թափուր տեղերը լրացնելու համար առաջին կուրսի ընդունելություն կիրականացվի հարցազրույցով, իսկ ԱՀ բուհերի վճարովի թափուր տեղերի համար դրական գնահատական է համարվում 6 և բարձր բալը: Արդյո՞ք սա հենց Ձեր ստեղծած կամ ստեղծվելիք որակյալ կրթության հիմքը  և տեսլականն է, և չե՞ք գտնում, արդյոք, որ դուք հաջողությամբ տապալում եք այդ համակարգը:

Արթուր Թովմասյան -Շնորհակալություն: Պարոն Բաբայան, խնդրեմ:

Դավիթ Բաբայան - Շնորհակալություն հարցի համար: Ուրեմն այս բանաձևը, որ ընդունվեց, նախ և առաջ ես ուզում եմ պարզապես հարցնել. Դուք տեքստը նայե՞լ եք ամբողջովին, կարդացե՞լ եք : Ինչի՞ եմ դա ասում, որովհետև ցանկացած բանաձև, երբ որ այդպիսի կազմակերպություններում հրապարակվում է, անհրաժեշտ է բուն տեքստը նայել, լրիվությամբ: Մենք այստեղ ինչ-որ տեղ Ձեզ կօգնենք և ցանկացած այդպիսի բանաձևերից հետո նաև Ազգային ժողով կներկայացնենք դրական և բացասական, վտանգավոր և այսպես լավ, միտումները, որպեսզի ավելի պարզ լինի:  Ուրեմն այդ բանաձևում հետևյալն է գրված, ես ուզում եմ պարզապես բոլոր դրվագները ձեզ ասեմ: Ասեմ, որ մշտական, բնական է կապի մեջ էինք և բոլոր այդ գործընթացին ծանոթ էինք: Ադրբեջանական կողմը շատ ավելի մեծ նպատակներ ուներ, բայց դա չի ստացվել, ասեմ ես, նախ և առաջ վերնագիրը` ամենակարևորը: Հաջողվել է հայկական կողմին այնտեղ ներառել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտություն հասկացությունը, որովհետև, ուրեմն, ադրբեջանցիները  ամեն ինչ արել են, որպեսզի նման հակամարտություն, ընդհանրապես Լեռնային Ղարաբաղ հասկացությունը ջնջել: Ինչ վերաբերում է Ղազանչեցոցի պատմությանը, ապա ես ասեմ, որ այնտեղ նաև նշված է սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճարը: Տրված է երկու, երկու, դրա համար եմ ասում` անպայման պետք է նայել բուն տեքստը: Հիմա, այս տեքստում կա նույն այդ Ղազանչեցոցի պատմության հետ կապված, այնտեղ նշվում է, որ Ադրբեջանի կողմից տարվում է հայկական պատմամշակութային հուշարձանների քանդման պետական քաղաքականություն, 30 տարվա ընթացքում: Ընդգծվում է Ջուղայի խաչքարերից սկսած, նշվում է Ղազանչեցոցի գրած Ղազանչի, բայց այնուհետև՝ Ղազանչեցոց սուրբ ամենափրկիչ տաճար` Շուշի, սլաք Շուշա: Բացի դրանից նշված է Դադիվանքի մասին, որ նաև շատ կարևոր պահ կա, որ նշված է, որ Ադրբեջանը իրականացնում է, այսպես, ալբանացման կամ աղվանացման քաղաքականություն: Այսինքն` ասածս ի՞նչ է: Սա ԵԽԽՎ-ն է: Այնտեղ շատ ուժեղ է նաև Ադրբեջանի կողմից տարվող աշխատանքը, իսկ այդ աշխատանքը բացառապես փող է, հսկայական փող: Մենք նայում էինք, դիտարկում էինք ողջ այդ գործընթացը, ինչպես են քննարկումները ընթանում, և ուզում եմ ասել, որ հաջողվել է բազմաթիվ ադրբեջանամետ ձևակերպումներ…

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Բաբայան, արձագանքելուց հետո, արձագանքում եք, որ հնարավորություն տաք…

Դավիթ Բաբայան - Հա, խնդրեմ, կներեք, այո:

Մետաքսե Հակոբյան - Պարոն Բաբայան, նախ ասեմ, որ հարց տալուց առաջ միանշանակ ծանոթանում եմ, նոր եմ հարցը ձևակերպում: Հաջորդը` ես անկեղծ ասած, Ձեզնից սպասում էի այս պատասխանը և ոչ, ինչու ոչ, որովհետև ամեն դեպքում այս ողջ ընթացքում դիվանագիտական շատ քիչ արձագանքներ լսվել է, համարյա թե միայն Ձեր կողմից և Արցախից, և Հայաստանից արձագանքներ նմանատիպ, բայց չէի սպասում, որ Դուք այս դիվանագիտական տապալումը  կհամարեիք հաղթանակ: Դա հաղթանակ չէր, և այդտեղ, չգիտեմ, միգուցե Դուք եք համարում հաղթանակ, բայց սա ակնհայտ հենց վանդալիզմի դրսևորում էր մեր մշակութային արժեքների, և նաև մեզ հույս տանք, որ նաև այստեղ Լեռնային Ղարաբաղի եզրույթը, այսինքն, չգիտեմ, էլի մենք ինչ օրի ենք հասել, ես վստահ եմ, որ Դուք տեղյակ եք…

Արթուր Թովմասյան - Եվ վերջին նախադասությունը:

Մետաքսե Հակոբյան - … նախկինում դիվանագիտական մեր ձեռքբերումները և սա համարել հաղթանակ, կարծում եմ, խայտառակություն է ուղղակի:

Դավիթ Բաբայան - Տիկին Մետաքսե, ես չեմ ասել հաղթանակ, այդ Դուք եք ասել, որ ես ասել եմ հաղթանակ: Ես ասել եմ` պետք է տեքստը նայել, պետք է նայել, տեսնել ինչ դրական կողմեր կան, ինչ բացասական կողմեր կան: Մենք պիտի լինենք օբյեկտիվ, հասկանո՞ւմ եք: Ճիշտ է, հանրությունը պետք է իր կարծիքը հայտնի, ցասումը հայտնի, դա ես ընդունում եմ, բայց պետք է նաև ճիշտ դիտարկումներ ևս անել: ԵԽԽՎ-ի այս բանաձևը աշխարհի վերջը չէ, սրանով կարգավիճակը վերջնականապես մեր կամ մեր ապագան չի որոշվում: ԵԽԽՎ-ն հազար հատ նման բան է ընդունել, բայց ես ասում եմ, որ կային այսպիսի միտումներ և հաջողվել է այնպես անել, դրա համար  Ադրբեջանը և Թուրքիան չեն քվեարկել, դեմ են քվեարկել դրան: Ախր եթե իրենց լիներ 100 տոկոսանոց, իրենք կողմ չէ՞ կքվեարկեին: Հարցս դա է, որ մենք պետք է շատ մանրամասն, այնտեղ կան նաև բացասական միտումներ:

Արթուր Թովմասյան - Վերջին նախադասությունը:

Դավիթ Բաբայան - Կա և դրական: Ընդհանուր առմամբ ասում եմ, որ նորմալ է, ոչինչ, հա, իր բոլոր թերություններով հանդերձ ավելի հայամետ է, քան ադրբեջանամետ:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, պարոն նախարար, պարոն Հովհաննիսյան, խնդրեմ,   հա, երկրորդ հարցի պատասխանը:

Արտակ Բեգլարյան - Տիկին Հակոբյան, շնորհակալություն, իրականում, նախ, Արցախի Հանրապետության կառավարության օպերատիվ շտաբը ամենօրյա աշխատանք է տանում ՀՀ-ում ապաստանած տեղահանվածների հետ, և նաև վարչակազմերի ու համայնքապետարանների միջոցով և վիճակագրություն, և սոցիալական խնդիրների լուծում, և տարբեր մտահոգությունների ներկայացում կամ կարգավորում և այլն: Ինչ վերաբերում է բուն բողոքներին, որոնք Դուք ներկայացրեցիք` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության առջև, պարբերաբար  Հայաստանի Հանրապետության կառավարության գործընկերների հետ կապի մեջ ենք լինում այս թեմայով, և հենց անցած շաբաթ մի քանի օրով ես գտնվում էի Հայաստանի Հանրապետությունում այդ հարցերը քննարկելու համար, մի քանի անգամ հանդիպել ենք, քննարկել ենք, պարոն Խանումյանն էլ եկել էր նաև, հանդիպել ենք տեղահանվածներին, տարբեր խմբերի, ընդհուպ նաև վերադարձին ես Գորիսում բավականին մեծ հանդիպում եմ ունեցել, շուրջ 100 տեղահանվածների հետ, և էլի բոլոր խնդիրները համատեղ քննարկել ենք: Եվ իրենց հետ քննարկումների արդյունքում նաև Երևանում ներկայացուցչական կազմի հետ ենք հանդիպել, քննարկումների արդյունքում կոնկրետ տարբերակներ ենք ներկայացրել, թե Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը և մենք ինչ տարբերակների ենք հակված: Քննարկելով համատեղ և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության գործընկերների հետ քննարկելով, մենք առաջարկել ենք, որ ներկայացված նախագիծը խմբագրվի, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշման նախագիծը խմբագրվի և սերտիֆիկատների լուծումը տրվի նախկին վերաբնակիչների, կամ այսպես ասեմ, Հայաստանի Հանրապետությունից նախկինում Արցախի Հանրապետություն վերաբնակեցված անձանց, որոնք հիմա տեղահանվածի կարգավիճակ ունեն, այս անձանց այդ հնարավորությունը տրվի, որ կամ Հայաստանի Հանրապետությունում նախնականորեն  10 միլիոն դրամի սերտիֆիկատ են ստանում բնակարան գնելու կամ կառուցելու համար կամ ընդունում են Արցախի Հանրապետության կառավարության առաջարկը` Արցախում բնակարան ստանալու համար: Մնացածների վրա այս ծրագիրը չի քննարկվում: Մի փոքր խմբի մասով լրացուցիչ քննարկում ունենք, դեռևս որոշումը չկա, դրա համար չեմ ցանկանում դեռևս հրապարակայնացնել, բայց մնացած տեղահանվածներին բացեիբաց ներկայացրել ենք, ի դեպ նաև ես իմ հրապարակային հարցազրույցներում էլ ներկայացրել եմ, որ մնացածին, այսինքն` ոչ վերաբնակիչներին, միայն Արցախի Հանրապետությունում ենք առաջարկելու իրենց բանկարանային խնդիրները: Այսքանը, շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Արձագանքո՞ւմ եք, տիկին Հակոբյան: 

Մետաքսե Հակոբյան - Պարոն Բեգլարյան, առիթ եմ ունեցել այդ հավաքների ժամանակ ուղղակի և պատահմամբ, և հատուկ ներկա գտնվել, և չեմ տեսել ոչ մեր ներկայացուցչությունից, ոչ օպերատիվ շտաբից որևէ մեկին, ով կփորձեր տեղում պատասխանել մեր հայրենակիցների, տեղահանված հայրենակիցների կամ խնդիրներին գոնե ժամանակավոր լուծում տալ: Ձեր բոլոր ծրագրերը հիանալի են, տեսականորեն անթերի, սակայն մեկ տարի անց էլ մարդիկ, ես արդեն չգիտեմ էլ ում դիմեմ, կան մարդիկ, ովքեր բացահայտ տանիք չունեն իրենց գլխին, փաստացի, կներեք, դրսում են: Այդ մարդկանց ասում են` սպասեք, այդ մարդիկ այսօրվա ապրելու խնդիր ունեն, այսօրվա մասին է խոսքը, ոչ թե վաղվա լավի կամ չգիտեմ ինչի, հենց այսօրվա մասին: Այդ մարդիկ նմանատիպ պահանջներ են նաև ներկայացնում: Ինչու, չգիտեմ, ներկայացուցչությունը կամ հենց օպերատիվ շտաբը չի հավաքագրում հրատապ դեպքերը:

Արտակ Բեգլարյան - Տիկին Հակոբյան, խոսքը Հայաստանի Հանրապետությունո՞ւմ  գտնվողների մասին է, ճշգրտումների…

Մետաքսե Հակոբյան -  Եվ այստեղ, և այնտեղ:

Արտակ Բեգլարյան - Շատ լավ, ամենաբարդ խնդիրն եք ասում հատկապես այստեղ, այսինքն` այս պահին մեզ համար ամենաբարդ հարցը, լուծելի հարցը` կարճաժամկետ առումով, մարդկանց բնակարանով ապահովելն է Արցախի Հանրապետությունում:   Հայաստանի Հանրապետությունում տարբեր լուծումներով, իրենք իրենց միջոցներով իրենք գտնում են, օրինակ, վարձով բնակարան և օգտվում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հյուրընկալության ծրագրից: Իհարկե, կատարյալ չէ այս ծրագիրը, իրենց հետ էլ սա քննարկել ենք, և նաև ՀՀ մեր գործընկերների հետ ենք քննարկել, լրացուցիչ վերանայման կարիք կա, բայց դեռևս իրենց հետ քննարկման փուլում ենք: Բայց եթե վարձը տրվում է, կարծում եմ, ՀՀ-ում բնակարան գտնելու խնդիր չկա, որովհետև ազատ բնակֆոնդի խնդիր դեռևս չկա, բայց Արցախում սուր արտահայտված է այդ խնդիրը, որը, ցավոք սրտի, չենք կարողանում օպերատիվ լուծում տալ որոշ դեպքերում: Բայց, կներեք, պարոն Թովմասյան, եթե կոնկրետ անհատական դեպքեր լինում են,  ՀՀ-ում նկատի ունեմ, խնդրում եմ, կարող եք ինձ ասել, կարող ենք օպերատիվ շտաբի պետի հետ Ձեզ կապել, իրենց էլ ներկայացրեք: Լինում են դեպքեր, ինձ են ներկայացնում, ես դիմում եմ օպերատիվ շտաբի պետին, իրենք օպերատիվ լուծում են տալիս, բայց, իհարկե, բոլոր խնդիրները միանշանակորեն լուծված չեն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, տիկին նախարար, խնդրեմ, երրորդ հարցին:

Լուսինե Ղարախանյան - Նախ, ուզում եմ ասել, որ մենք միջազգային կառույցների բոլոր արվող մեսիջները և գրությունները բացառապես ներդաշնակեցնում ենք Արցախի ԱԳՆ-ի հետ, և ես ուրախ եմ, որ վերջապես ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կառույցը բանաձևի մեջ անդրադարձել է աղվանացման, ինչի դեմ մենք սկսել ենք պայքարել, ու մեր պայքարը շատ հաճախ ընդհատակյա էր, պարտադիր չէ ամեն ինչ հանրայնացնենք, և շատ ուրախ ենք, որ հենց աղվանացման հետ կապված անդրադարձ բանաձևում արվել է: Ասեմ, որ 21-22 թվականներին նախատեսում ենք միջազգային կոնֆերանս, որը վերաբերելու է բացառապես մշակութային ժառանգության պահպանմանը, հատկապես՝ աղվանացմանը: Սա առաջին հարցի մասով, ես էլ էի ուզում անդրադառնալ, իսկ ինչ վերաբերում է կրթական համակարգի տապալմանը, ասեմ, որ Շուշիի տեխնոլոգիական համալսարանում պիլոտային ծրագրի ձևաչափով ընդամենը ագրոնոմիա և անասնաբուժություն, երկու մասնագիտություններ, որոնց գծով կա ընդգծված կարիք, դա կարող է փաստել նաև գյուղատնտեսության նախարարը, ընդամենը պիլոտային ծրագրով այս տարի դա ներ ենք դրել, որը նշանակում է, որ 22-23 ուսումնական տարում այդ խմբում ընդգրկված երեխաները հանձնելու են միասնական քննություն:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, արձագանքո՞ւմ եք, տիկին Հակոբյան:

Մետաքսե Հակոբյան - Նախ հարցերին ամբողջությամբ չպատասխանվեց, 6 բալի պահով չպատասխանվեց, երկրորդն էլ, եթե կարիք կար նման մասնագետների, և այդ երեխաները ունակ չեն բարձրագույն կրթություն ստանալու, կարելի է միջին մասնագիտական կրթություն տալ այդ ուսանողներին և ոչ թե արժեզրկել այսօր բուհ հասկացությունը ընդհանրապես: 6 բալի պահով ևս չպատասխանեց:

Լուսինե Ղարախանյան - Աա, 6 բալի պահով: 6 բալի պահով ես խնդրում եմ, տիկին Հակոբյան, Դուք հաշվի նստեք հետպատերազմյան իրողությունների հետ: Դուք հաճախակի եք անդրադառնում սթրեսին` բնակչության, հաշվի նստենք և պատկերացնենք, որ մեր աշակերտությունը մարտ ամսից 20 թվականի առցանց ուսուցման մեջ է եղել, իսկ սա նշանակում է ուսման արդյունավետության 30 տոկոս, և սեպտեմբերի 27-ից հետո մեր աշակերտները մինչև դեկտեմբեր ամիսը ներառյալ տարբեր դպրոցներից Հայաստանի տարբեր դպրոցներում տեղափոխություններ են արել: Մենք 6 բալով ոչ թե արժեզրկել ենք կրթական համակարգը, այլ ընդամենը այդ փոփոխությունից օգտվել է 38, եթե չեմ սխալվում, կամ 36 դիմորդ, և միայն Արցախի բուհերի համար, Հայաստանի Հանրապետության պետական բուհերում մենք դա չենք արել, պետական բուհի տեղերի հավակնորդների համար:  Եվ ես չեմ կարծում, որ մենք դրանով հարվածել ենք, մենք ուսումնասիրել ենք համակազմը,  դրանք  հիմնականում եղել են վիրավորների, զոհվածների և խոցելի ընտանիքների երեխաներ: Այսինքն` դա մենք շատ երկար քննարկում ենք արել, հետո ենք գնացել այդ հարցին` թույլտվություն խնդրելով բարձրագույն իշխանություններից: 

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Պարոն Հովհաննիսյան, խնդրեմ:

Արտակ Բեգլարյան - պարոն Թովմասյան, ներողություն, եթե կարելի է շատ կարճ:

Արթուր Թովմասյան - Չենք տեղավորվում, պարոն պետնախարար:

         Արտակ Բեգլարյան - Շտապելու տեղ ունե՞նք:

         Արթուր Թովմասյան - Շտապելու չէ, ընդմիջում անենք, ժամուկես ստեղ սպասե՞ նախագահը:

Արտակ Բեգլարյան - Շատ լավ, տեսեք:

Արթուր Թովմասյան - 25 րոպեից ընդմիջում է:

Արտակ Բեգլարյան - Ես 2 նախադասություն էի ուզում ասեի, եթե կարելի է, լրացնենք ուղղակի: Իմ հաջորդ պատասխանը շատ ավելի կարճ կպատասխանեմ, կխնայենք ժամանակը: Տիկին Հակոբյան, լրացնեմ ուղղակի տիկին Ղարախանյանի պատասխանին: Հաշվի առեք, որ հարցազրույցով ընդունվողները այդ տարվա վերջում քննություն են տալու ու կենտրոնացված ձևով են քննություն տալու, եթե չանցնեն, կտրվելու են: Ու նաև հաշվի առեք, որ միջազգային հանրահայտ համալսարաններում, ամենաառաջատար համալսարաններում, շատ դեպքերում ընդունելությունը էլի հարցազրույցով է տեղի ունենում, թեստավորված քննություն տեղի չի ունենում, այսինքն` որակը կարելի է ապահովել նաև հարցազրույցով: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան - Էդ հարցին ես կես ժամ իրավունք ունեմ խոսիմ, բայց չեմ խոսում:

Մետաքսե Հակոբյան - Չե՞մ կարող արձագանքել:

Արթուր Թովմասյան - Արտահայտվել ես, ինքը էնա իլալ որպես պետնախարար, խնդրեմ, որպես պատգամավոր չէ, որպես տիկին Հակոբյան, քանի որ իրեն հնարավորությունը տվել եմ, մեր պատգամավորներին տալ: Ասա:

Մետաքսե Հակոբյան - Միջազգային բուհերի օրինակը բերելը մենք շատ դեռ ունենք հասնելու դրան, ու ժամանակավրեպ է, ու եկեք չմոռանանք` մենք ապրում ենք փոքր Արցախում, որտեղ խնամի-ծանոթ- բարեկամ համակարգը հաջողությամբ գործում է, և տարեվերջին մենք կտեսնենք նաև դրա արդյունքը և միշտ տեսնում ենք կրթական համակարգում հատկապես: Այնպես որ, կարծում եմ, դեռևս միջազգային հարթակների հետ համեմատվելու կարիքը չկա: Շուտ է շատ:

         Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, էդ իմ սիրած թեմաս է, բայց չեմ խոսի:  Պարոն Հովհաննիսյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի պարոն Իշխանյանը:

         Կարեն Հովհաննիսյան - Համերաշխության մթնոլորտը գեղեցիկ է: Հարգելիներս, ուրեմն մի երեք հարց ունեմ: Առաջինը. Եղծահողի գյուղի խմելու ջրի հարցն է, նոր ջրագիծ կառուցվելու է  թե չի կառուցվելու: Երկրորդը. երևի թե կկրկնվեմ իմ գործընկերոջ հարցում, բայց խնդիրը հետևյալն է. օրենքի ուժով բնակարանները սեփականատերերից վերցնելու օրենքի քննարկման ժամանակ ամբիոնից հայտարարվեց, որ մենք սպասարկում ենք կամ շահարկում ենք, 30-40 սեփականատիրոջ շահեր ենք փորձում պաշտպանել: Խնդրում եմ ասեք` ովքե՞ր են այդ 30-40 սեփականատերը և կոնկրետ այդ 30-40 սեփականատերից կոնկրետ ո՞ւմ բնակարանն է վերցվել օրենքի ուժով և կոնկրետ ում է հատկացվել տեղահանված ազգաբնակչության ներկայացուցիչներից: Եվ երրորդ հարցը` չարաբաստիկ նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրից հետո Կառավարությունը պատերազմական խուճապի մեջ նյութական օժանդակություն ցույց տվեց Բերձոր - Աղավնո հատվածում  ազգաբնակչության տարահանման համար, սակայն, ի ուրախություն մեզ, մեր հայրենակիցներից ոմանք մնացին, Աղավնոյից Բերձոր հիմա հնչում է հայոց լեզուն, և հարց. մարդիկ մնացել են իրենք իրենց խնդիրների հետ  մենակ, Կառավարությունը ինչպիսի՞ սոցիալական ծրագրեր է իրականացնում կամ պատրաստվո՞ւմ է իրականացնել այդ բնակավայրերի մեր հայրենակիցների խնդիրները թեթևացնելու համար:

Արթուր Թովմասյան - Հասկանում եմ,  առաջին հարցին, պարոն Խանումյան:

Հայկ Խանումյան - Եղծահողում նոր ջրատար կառուցվելու է, թե չի կառուցվելու, կառուցվելու է: 38 համայնք ունենք, որտեղ ջրի խնդիր ունենք այս կամ այն չափով: Նրանցից 20-ը, կապիտալ շինարարության մասին է խոսքը, այսինքն` թե արտաքին ցանցի, թե ներքին ցանցի, թե օրվա կարգավորիչ ջրամբարի, թե արտեզյան հորերի և այլն: Այդ խնդիրները դասակարգվել են, դրա համար ջրային կոմիտե է ստեղծվել, այդ հարցերով զբաղվելու է: Երկրորդ հարցի վերաբերյալ պարոն Ստեփանյանին տված պատասխանը ուժի մեջ է, գործընթացը գնում է, կառավարության համապատասխան որոշումներից հետո, այնտեղ մոնիտորինգային խումբ կա, որը կստուգի և այլն, դրա հիման վրա կընդունվի որոշում:  Աղավնոյի խնդիրները ամենօրյա ուշադրության կենտրոնում են, առնվազն մեր նախարարությունը գրեթե ամեն շաբաթ մի քանի անգամ համայնքապետի հետ կապի մեջ են, տեղում տարբեր հարցեր լուծվում են, ինչպես նաև փայտը տեղ հասավ և այլն: Ամենօրյա ուշադրության կենտրոնում է Աղավնոն և մնացած համայնքները նույնպես:

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Խանումյան, օրենքն ամբողջ խստությամբ կիրառեք, հետո վերջում տեսնելու եք, որ 30-40 հոգի է, սաղ այդ օրենքով բերվել է  իրավական դաշտ

Հայկ Խանումյան - Ես չեմ ասել քանի հոգի են:

Արթուր Թովմասյան - Օրենքը եթե ընդունում ենք,   հանրապետության նախագահը ստորագրում է, ամբողջ խստությամբ կիրառեք:

Հայկ Խանումյան - Շատ լավ, ուղղակի օրենքից հետո ենթաօրենսդրական նորմեր կան, որ …

 Արթուր Թովմասյան - 30-40 հոգի, էսա վերջում տեսնելու ենք այդ 30-40-ը:

Հայկ Խանումյան - Համեցեք, պարոն Հովհաննիսյան:

Կարեն Հովհաննիսյան - Եղծահողի ջրի հետ կապված, ես գիտեմ, որ հանրապետությունում բազմաթիվ բնակավայրեր կան, որ ունեն ջրի խնդիր կոնկրետ Եղծահողի մասով ինչի եմ ասում, տեղյակ եք, որ …

Հայկ Խանումյան - Պետք չէ ասել, կարծում եմ …

Կարեն Հովհաննիսյան - Պարոն Խանումյան, երբ ես խոսում եմ (չի լսվում):

Հայկ Խանումյան - Չէ, անվտանգային խնդիր է էլի, պատճառը պետք չէ ասել հրապարակային:

Արթուր Թովմասյան - Մի րոպե, արձագանքեք:

Կարեն Հովհաննիսյան - (չի լսվում): Դուք խոսեցիք, ես լսեցի, թույլ տվեք միտքս ավարտեմ, հա՞, շարադրեմ:

Արթուր Թովմասյան - Արձագանքեք:

Կարեն Հովհաննիսյան - Հադրութը գտնվում է թշնամու վերահսկողության տակ: Հիմա Եղծահողում ջրագիծը լինելո՞ւ է, ե՞րբ է լինելու: Հաջորդը՝ կապված 30-40 հոգու հետ: Օրենքը ընդունվել է, և օրենքի ուժով մարդկանցից պետք է վերցնես սեփականությունը և տրվեր մեր տեղահանված բնակիչներին: Պարոն Խանումյան, Դուք մի քիչ առաջ հայտարարեցիք, որ եկել են որոշները և մեր հայրենակիցներից և ձեր հետ պայմանագրեր ունեն կնքած: Քանի՞սը և ովքե՞ր:

Հայկ Խանումյան - Ովքե՞ր ունեն պայմանագրեր, կներեք:

Կարեն Հովհաննիսյան - Ռուսաստանից կամ արտասահմանից ովքե՞ր են եկել, այդ օրենքի շրջանակներում քաղաքացիական բարձր գիտակցությունը արթնացել էր, վերադարձել է հայրենիք և ձեր նախարարության հետ պայմանագիր են կնքել:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն:

Հայկ Խանումյան - Այդպիսի թվեր չկա, եթե ուզում եք, կուսումնասիրենք, կասենք, բայց դա քաղաքացիական բարձր գիտակցությունից չի, դա վախից է եղել, որ տները կարող են վերցնել, եկել են վարձով տվել, գնացել: Դա մեկ, երկրորդը, երբ որ ասում եմ անվտանգային հարցերով պետք չի բաց խոսել, դրա համար եմ ասում, փակագծեր չբացեմ: Դուք կարծում եք Ձեզ ընդհատում եմ, բայց պետք չէ ամեն թեմա այստեղ բացահայտ քննարկել: Այդ էլ երկրորդ:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն: Պարոն Իշխանյան, խնդրեմ: Չէ, չենք արձագանքում: Մի րոպե, արձագանքել ես հարցին: Կանչեցեք էլի նախարարին, ձեր հարցերը խմբակցությունում քննարկեք:  

Կարեն Հովհաննիսյան - Դե քանի որ մեր գրավոր դիմումներին չի պատասխանում, դրա համար եմ ասում:

----------------- Զանգերին էլ չի պատասխանում: Մենք կապի միջոց չունենք:

Կարեն Հովհաննիսյան - (չի լսվում): Հարցիս չի պատասխանել:

Արթուր Թովմասյան - Սիրելի նախարարներ, խնդրում եմ զանգերին արձագանքեք: Պարոն Իշխանյան, խնդրեմ: Պարոն Իշխանյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի պարոն Պետրոսյանը:

Կարեն Հովհաննիսյան - Մի րոպե, պարոն Իշխանյան: Երրորդ հարցին չեք պատասխանել:

(Չի լսվում):

Արայիկ Հարությունյան - Շատ լավ, եթե բավարարված չեք, գրավոր խնդրում եմ,  կներկայացնեք: Բերձորը հակիրճ պատասխանել է, բայց եթե բավարարված չեք, գրավոր կներկայացնեք, ծրագրերը կներկայացնենք:

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Իշխանյան, խնդրեմ:

Դավիթ Իշխանյան - Շնորհակալություն, ի սկզբանե ասեմ, հասցեատերս նախագահ պարոն Հարությունյանն է, բայց նախքան հարցիս անդրադառնամ, մի փոքր պատմություն կպատմեմ: 1996 թ. դպրոցի տնօրենի կարգավիճակ ունեի և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում էի, ամենօրյա մեր հայկական վարժարանների, ուսուցիչների, աշակերտների հետ հանդիպումներից մեկի ժամանակ մի աղջնակ, հավանաբար 8-9-րդ դասարանի մի աղջնակ հարցրեց. «Ի՞նչ կարծիքի եք Լևոն Տեր- Պետրոսյանի մասին»: 96 թիվ, «Դաշնակցություն» կուսակցությունը կասեցված, մեր կարևոր դեմքերը ազատագրական պայքարի բանտերում և այլն, մտածեցի, այսպես պաուզա և ասացի.   «Լևոն Տեր-Պետրոսյանը մեր նորանկախ հանրապետության առաջին նախագահն է, մենք պարտավոր ենք հարգանքով և գուրգուրանքով վերաբերվել այդ պաշտոնին»: Պաուզա: Այս աղջիկը այսպես նայեց և խեթ-խեթ ասեց. «Անիկա շատ գեշ մարդ մըն է»: Վերջերս հանդիպումներ են տեղի ունեցել Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ, նախագահի մակարդակով՝ Արցախի Հանրապետության, հետո պետնախարարի, բնականաբար, հարցը քաղաքական տիրույթում և Ղարաբաղի հիմնահարցին առնչվող: Կուզեի որոշակի տեղեկատվություն ստանալ կամ նաև որոշ պատկերացումներ, նաև տեղյակ լինել` կարո՞ղ է այս հանդիպումների շարքը հասնի մինչև արտաքին գործերի նախարարի հանդիպում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ, խորհրդարանի նախագահի մակարդակով և այլն:

Արթուր Թովմասյան  - (Չի լսվում):

Դավիթ Իշխանյան - Եվ երկրորդ հարցը. սեպտեմբերի 1-ին այդպես էլ մեզ անհայտ մնաց հանրապետության նախագահի` հատուկ նիստին չգտնվելը,