ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ

7- ՐԴ ԳՈԻՄԱՐՄԱՆ 3 -ՐԴ ՆՍՏԱՇՐՋԱՆ

2021Թ. ՀՈՒՆԻՍԻ 29-Ի ԱՐՏԱՀԵՐԹ ՆԻՍՏԻ

ՍՂԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

                ժԱՄԸ  11:00

 

         Նիստին մասնակցում են ԱԺ պատգամավորները, ԱՀ կառավարության  անդամները,  ԶԼՄ  ներկայացուցիչներ,  հրավիրվածներ:

Նիստին ներկա են 31 պատգամավորներ, բացակա՝ 2 - ը: Նիստը վարում է ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասյանը:

Արթուր Թովմասյան – Հարգարժան պետնախարար, հարգելի գործընկերներ, բարի առավոտ բոլորիս: Ազգային ժողովի կանոնակարգ օրենքի 37-րդ հոդվածի պահանջին համապատասխան` սույն թվականի հունիսի 25-ին Արցախի Հանրապետության նախագահի կողմից Ազգային ժողով է ներկայացվել պաշտոնական գրություն` Ազգային ժողովի արտահերթ նիստ գումարելու նախաձեռնությամբ: Առաջարկվել է 2021թ. հունիսի 29-ին, ժամը 11-ին, գումարել Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի արտահերթ նիստ` օրակարգում ընդգրկելով Ազգային ժողով ներկայացված հետևյալ հարցերը. Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին օրենքում լրացումներ և փոփոխություն կատարելու մասին և Քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին օրենքի նախագծերը` ներկայացված փաթեթի տեսքով: Ղեկավարվելով Ազգային ժողովի կանոնակարգ օրենքով` 2021թ. հունիսի 28-ին հրապարակվել է Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի արտահերթ նիստ գումարելու մասին Ազգային ժողովի նախագահի որոշումը: Օրակարգային հարցը սույն թվականի հունիսի 28-ին քննարկվել է խորհրդարանի գլխադասային հանձնաժողովում և համապատասխան եզրակացությունով այսօր պատրաստ է արտահերթ նիստին ներկայացնելուն, ուստի առաջարկում եմ միանգամից անցնել   նիստի աշխատանքներին և խնդրում եմ պատգամավորներին գրանցվել:

Գրանցում:

 Նիստին ներկա են 31 պատգամավոր, 2 պատգամավոր հարգելի պատճառով բացակայում են: Քվորում ունենք, սկսում ենք մեր աշխատանքը:

Այժմ սկսենք Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին օրենքում լրացումներ և փոփոխություն կատարելու մասին և Քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին օրենքների նախագծերի քննարկումը: Այն հանրապետության նախագահի կողմից լիազորված է ներկայացնելու Արցախի Հանրապետության նախագահի պաշտոնական ներկայացուցիչ, ԱՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Հայկ Խանումյանը:

Հայկ Խանումյան – Շնորհակալություն: Արդեն հանձնաժողովային մակարդակում բազմաթիվ քննարկումներ ենք ունեցել: Հիմնական փոփոխությունները Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին օրենքում լրացումներ և փոփոխություն կատարելու մասին: Հոդված 2-ով   առաջարկվում է օրենքում լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 8.1-ին հոդված. Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի ընթացքում ֆիզիկական և (կամ) իրավաբանական անձանց գույքի օգտագործումը`

1) ռազմական դրության իրավական ռեժիմի ընթացքում ռազմական դրությամբ պայմանավորված խնդիրները լուծելու նպատակով կարող է օգտագործվել նաև ֆիզիկական և (կամ) իրավաբանական անձանց գույքը` բացառությամբ դրամական միջոցների, արժեթղթերի և գույքային իրավունքների, եթե Արցախի Հանրապետության տիրապետության ներքո գտնվող համապատասխան գույքը բավարար չէ, ընդ որում` գույքի անբավարարությունը գնահատվում է նաև հաշվի առնելով կոնկրետ իրադրությունը, խնդրի հրատապությունը, գույքի գտնվելու վայրը և էական նշանակություն ունեցող այլ հանգամանքներ,

2) ֆիզիկական և (կամ) իրավաբանական անձանց  գույքի օգտագործման անհրաժեշտություն առաջանալու դեպքում Արցախի Հանրապետության նախագահի կողմից լիազորված մարմինը (մարմինները) (այսուհետև` լիազորված մարմին (մարմիններ) կամ լիազորված մարմնի ղեկավարը կամ նրանց կողմից այդ նպատակով լիազորված  պաշտոնատար անձը (անձինք), Արցախի Հանրապետության նախագահի կողմից սահմանված լիազորությունների շրջանակներում, առաջարկում է գույքի սեփականատիրոջը կամ բացառիկ դեպքերում, երբ գույքի սեփականատերը կամ նրա գտնվելու վայրը հայտնի չէ, գույքի օրինական տիրապետողին գույքը Արցախի Հանրապետության կառավարության կողմից  սահմանած վճարի դիմաց օգտագործման նպատակով տրամադրել լիազորված մարմնին,

3) առաջարկությունը ներկայացնելիս գույքի օրինական տիրապետողին ներկայացվում է անհրաժեշտ գույքը, գույքի անվանումը անհատականացնող հատկանիշները, անշարժ գույքի դեպքում` գտնվելու վայրը, գույքի օգտագործման անհրաժեշտության հիմնավորումը և նպատակը, եթե դրանք գաղտնի չեն, գույքի օգտագործման դիմաց վճարելու և գույքը վերադարձնելու անհնարինության դեպքում փոխհատուցելու Արցախի Հանրապետության պարտականությունը, ինչպես նաև նախազգուշացում այն մասին, որ կամավոր չհանձնելու դեպքում գույքը կարող է վերցվել հարկադիր կարգով: Առաջարկությանը կից ներկայացվում է առաջարկությունը ներկայացնող  պաշտոնատար անձի նման լիազորությունը հավաստող փաստաթուղթը,

4) առաջարկությունը ներկայացվում է գրավոր, իսկ հրատապության դեպքում կարող է ներկայացվել նաև բանավոր, այդ թվում` կապի միջոցներով: Գրավոր առաջարկի դեպքում այն հանձնվում է գույքի օրինական տիրապետողին առձեռն, իսկ դրա անհնարինության դեպքում` ուղարկվում հաշվառման վայրի հասցեով: Առաջարկում (բանավոր և գրավոր) սահմանվում է պատասխան ներկայացնելու ողջամիտ ժամկետը, իսկ գրավոր   առաջարկում` նաև ձևը,

5) գույքի օրինական տիրապետողի համաձայնության դեպքում իրավասու պաշտոնատար անձը կազմում է գույքի կամավոր հանձնման վերաբերյալ արձանագրություն, որը պետք է պարունակի առնվազն հետևյալ տեղեկությունները` գույքի և նրա վիճակի հնարավորինս ամբողջ նկարագիրը, գույքի գտնվելու վայրը, լիազորված մարմին հանձնելու եղանակը, վայրը և ժամանակը, գույքն օգտագործելու նպատակը, եթե այն գաղտնի չէ, գույքի օրինական տիրապետողի տվյալները` անունը, ազգանունը, անվանումը, բնակության գտնվելու  վայրը, արձանագրությունը կազմողի անունը,  ազգանունը և պաշտոնը, արձանագրությունը կազմելու ժամանակը, վայրը, գույքն օգտագործման վերցնելու գործողության մասնագետ ներգրավելու դեպքում մասնագետի անունը, ազգանունը և ստորագրությունը, նշում սույն հոդվածի 17-րդ մասով սահմանված կարգի մասին,

6) գույքը լուսանկարվում և  տեսաձայնագրվում է, անհրաժեշտության դեպքում  արձանագրողի կամ գույքն օգտագործման վերցնելու  գործողությանը ներգրավված մասնագետի կողմից գույքի որակական ու քանակական հատկանիշների վերաբերյալ մեկնաբանություններով, որի  մասին նշում է կատարվում արձանագրության մեջ: Լուսանկարները և տեսանյութը պահպանվում են մինչև գույքի վերադարձը,

7) արձանագրությունը կազմվում է 2 օրինակից, ստորագրվում է այն կազմող իրավասու պաշտոնատար անձի և գույքը կամավոր հանձնելու համաձայնություն տված օրինական տիրապետողի կողմից, որին տրամադրվում է արձանագրության 1 օրինակը, ինչպես նաև գույքի լուսանկարը և տեսանյութը,

8) գույքը կամովին հանձնելուց  հրաժարվելու դեպքում գույքը կարող է օգտագործման վերցվել հարկադիր կարգով, լիազորված մարմնի պատճառաբանված որոշման հիման վրա, ընդ որում, սույն հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսված առաջարկով սահմանված ժամկետում որևէ դիրքորոշում չներկայացնելը համարվում է գույքը կամովին հանձնելուց հրաժարում,

9) գույքը հարկադիր կարգով օգտագործման վերցնելու վերաբերյալ կազմվում է արձանագրություն, որը պետք է պարունակի  գույքի  և նրա վիճակի հնարավորինս ամբողջական նկարագիրը, գույքի գտնվելու վայրը, գույքի օրինական տիրապետողի տվյալները, գույքի օրինական տիրապետողին սույն հոդվածով սահմանված կարգով առաջարկ ներկայացնելու և վերջինիս կողմից գույքը կամովին հանձնելուց հրաժարվելու մանրամասները, գույքը վերցնելու եղանակը և ժամանակը, գույքն օգտագործելու հիմնավորումը և նպատակը, եթե դրանք գաղտնի չեն, արձանագրությունը կազմողի անունը, ազգանունը, պաշտոնը և ստորագրությունը, արձանագրությունը կազմելու ժամանակը և վայրը, գույքը հարկադիր կարգով օգտագործման վերցնելու գործողությանը մասնագետ ներգրավելու  դեպքում մասնագետի անունը, ազգանունը և ստորագրությունը, նշում սույն հոդվածի 17-րդ մասով սահմանված կարգի մասին,

10) գույքը լուսանկարվում և տեսաձայնագրվում է` անհրաժեշտության դեպքում արձանագրողի կամ գույքի հարկադիր կարգով օգտագործման վերցնելու  գործողությանը ներգրավված մասնագետի կողմից գույքի որակական և քանակական հատկանիշների վերաբերյալ մեկնաբանություններով, որի մասին նշում է կատարվում արձանագրության մեջ: Լուսանկարները և տեսանյութը պահպանվում են մինչև գույքի վերադարձը,

11) արձանագրությանը կցվում է նաև գույքի հարկադիր վերցնելու մասին լիազոր մարմնի որոշման պատճենը,

12) արձանագրությունը, գույքը հարկադիր վերցնելու մասին լիազոր մարմնի որոշման պատճենը, ինչպես նաև գույքի լուսանկարները և տեսանյութը տրվում են գույքի օրինական տիրապետողին առձեռն կամ ուղարկվում են պատվիրված փոստով,

13) այն բացառիկ դեպքերում, երբ գույքի օրինական տիրապետողը կամ նրա գտնվելու վայրը հայտնի չէ, սակայն, հաշվի առնելով այդ գույքի օգտագործման հրատապությունը,  հնարավոր չէ բավարար միջոցներ ձեռնարկել օրինական տիրապետողին կամ նրա գտնվելու վայրը հայտնաբերելու ուղղությամբ, գույքը կարող է վերցվել անմիջապես, առանց սույն  հոդվածի 2-ից 12-րդ մասերով   սահմանված ընթացակարգերի պահպանման: Գույքը կարող է վերցվել անմիջապես նաև այն բացառիկ դեպքերում, երբ սույն  հոդվածի 2-ից 12-րդ մասերով   սահմանված ընթացակարգերի  պահպանումը և դրանով պայմանավորված գույքի օգտագործման հապաղումը կարող են հանգեցնել ծանր հետևանքների: Սույն մասով նախատեսված դեպքերում առաջին իսկ հնարավորության ժամանակ կազմվում է արձանագրությունը, որը պետք է պարունակի այն բոլոր հատկանիշները, որոնք նշեցինք մինչև սա,

14) գույքը լուսանկարվում և տեսաձայնագրվում է` անհրաժեշտության դեպքում արձանագրողի կամ գույքը հարկադիր կարգով օգտագործման վերցնելու գործողության նկարագրված մասնագետի կողմից գույքի որակական ու քանակական հատկանիշների վերաբերյալ մեկնաբանությունը, որի մասին նշում է կատարվում արձանագրության մեջ,

15) օրինական տիրապետողի կամ նրա բնակության վայրը հայտնի  դառնալու դեպքում անհապաղ միջոցներ են ձեռնարկվում արձանագրությունը, ինչպես նաև գույքի լուսանկարները և տեսանյութը վերջինիս տրամադրելու համար,

16) սույն հոդվածով սահմանված կարգով օգտագործման վերցված գույքը վերադարձվում է դրա օրինական տիրապետողին գույքի օգտագործման անհրաժեշտությունը վերանալու և գույքը վերադարձնելու հնարավորություն առաջանալու դեպքում,

17) գույքը օգտագործելու դեպքում գույքի օրինական տիրապետողին Արցախի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով, ժամկետներում և չափով, տրվում է վճար: Այստեղ եղել էր կամավոր հանձնելու դեպքում, հանձնաժողովում առաջարկները հաշվի է առնվել և կամավոր հանձնելը փոխվել է գույքը օգտագործելու դեպքում արտահայտությամբ: Գույքը վերադարձնելու անհնարինության դեպքում դրա օրինական տիրապետողի դիմումի հիման վրա տրվում է համարժեք փոխհատուցում` Արցախի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով, ժամկետներում և չափով: Եթե գույքը վերադարձվում է վնասված կամ գույքի օգտագործման արդյունքում առաջանում է բաց թողնված օգուտ, ապա գույքի օրինական տիրապետողի դիմումի հիման վրա տրվում է համարժեք փոխհատուցում Արցախի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով, ժամկետներում և չափով,

18) սույն հոդվածը չի տարածվում սույն օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի 12-14-րդ կետերի հիման վրա տպագրող սարքերի, ռադիոհեռարձակող, ուժեղացնող տեխնիկական միջոցների, բազմացնող տեխնիկայի, զենք-զինամթերքի, ռազմամթերքի, թունավոր նյութերի, մարտական և ուսումնական ռազմական տեխնիկայի, պայթուցիկ և ռադիոակտիվ նյութերի ժամանակավոր առգրավման, տրանսպորտային միջոցների ներգրավման դեպքերի վրա: Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում հրապարակվելուց հետո` անմիջապես:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան:

Հայկ Խանումյան – Քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին նույնպես կարդանք և անցնենք առաջ.  2013թ. ապրիլի 25-ի Քրեական օրենսգրքում լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 321.1 - 321.5-րդ հոդվածներ.

321.1. Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի ընթացքում գործող միջոցառումները և ժամանակավոր սահմանափակումները խախտելը:

  Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի ընթացքում սահմանված միջոցառումները և ժամանակավոր սահմանափակումները խախտելը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ կամ այլ ծանր հետևանքներ, պատժվում է ազատազրկմամբ` առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

 Հոդված 321.2.  Ռազմական դրության իրավական ռեժիմն ապահովող մարմինների  և ուժերի գործունեությունը խոչընդոտելը:

Ռազմական դրության իրավական ռեժիմն ապահովող մարմինների  և ուժերի գործունեությունը խոչընդոտելը, որը անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ կամ այլ ծանր հետևանքներ, պատժվում է ազատազրկմամբ` առավելագույնը 6 տարի ժամկետով:

 321.3. Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի կանոնների խախտման արդյունքում կասեցված տնտեսական  գործունեության իրականացումը շարունակելը:

 Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի կանոնների խախտման արդյունքում կասեցված տնտեսական  գործունեության իրականացումը շարունակելը պատժվում է ազատազրկմամբ` առավելագույնը 3 տարի ժամկետով:

321.4. Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի ընթացքում տեղեկությունների հրապարակման կամ տարածման կանոնները խախտելը:

Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի ընթացքում տեղեկությունների հրապարակման կամ տարածման կանոնները խախտելը, որը էական վնաս է պատճառել անձանց կամ կազմակերպությունների իրավունքներին կամ օրինական շահերին կամ հասարակության կամ պետության օրինական շահերին, պատժվում է տուգանքով` նվազագույն աշխատավարձի երկուհազարապատիկից երեքհազարապատիկի չափով կամ ազատազրկմամբ առավելագույնը 2 տարի ժամկետով:

Հոդված 321.5. Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի ընթացքում գույքն օգտագործման տրամադրելու հատուկ կարգն ու պայմանները խախտելը:

Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի ընթացքում գույքն օգտագործման տրամադրելու հատուկ կարգն ու պայմանները խախտելը պատժվում է տուգանքով` նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով կամ ազատազրկմամբ` առավելագույնը 1 տարի ժամկետով: Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում հրապարակվելուց հետո` անմիջապես:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան: Հարգելի գործընկերներ, ինչքան հնարավոր է երկար ժամանակ այս օրենքի նախագիծը, մինչև նախագիծը շրջանառության մեջ դրվելը, քննարկումներ է կատարվել Ազգային ժողովում, որին ներկա էին բոլոր խմբակցության ղեկավարները, ինչու չէ նաև հանձնաժողովի նախագահները, պատգամավորները: Իհարկե, լավ կլիներ նաև լսումներ անցկացնել, որ մասնակցեին նաև արտախորհրդարանական ուժերը: Այդ բացը լրացնելու, քանի որ դա տեղի չի ունեցել, քիչ առաջ ինձ ասացին, որ հարցախույզ է կատարվել, և մեր բնակչության մոտ 90% կողմ է այս օրենքի նախագծին: Ինչքանով է հավաստի այդ թիվը, չեմ կարող ասել, դուք ինձանից լավ գիտեք, որ սոցիոլոգիական հարցումների պատվերը որ կողմից է լինում: Սա էլ արդարության տեսակետից ասեմ: Ինչևէ, հարցերի համար խնդրում եմ գրանցվել: Մոսիյան, Իշխանյան, Հովհաննիսյան, տիկին Հակոբյան, Դավիթ Մելքումյան, Սեյրան Հայրապետյան, Գրիգորյան, Վլադիմիր Կասյան: Ես ընթերցում եմ, կարող է որևէ մեկին չեմ գրանցել: Մոսիյան, Իշխանյան, Հովհաննիսյան, տիկին Հակոբյան, Դավիթ Մելքումյան, Սեյրան Հայրապետյան, Արամ Գրիգորյան, Վլադիմիր Կասյան, Նելլի Գրիգորյան: Խնդրեմ, պարոն Մոսիյան:

Արթուր Մոսիյան - Պարոն Խանումյան, երեկ հանձնաժողովային քննարկումների ժամանակ որ մենք մի շարք առաջարկություններ էինք արել  այդ կամավորը հասկանալի է, իմ առաջարկության մասին չհնչեց, այսինքն խոստացաք, որ վաղը առավոտ կկարողանաք օրենքում փոփոխություն կատարել, որպեսզի այդ մտահոգությունները փարատվեն, այսինքն չեք հասցրել անել, չի ընդունվել այդ առաջարկությունը:

Հայկ Խանումյան – Չէ, պարոն Մոսիյան, ես ասացի, որ քննարկել ենք ահագին այն, ինչ որ ասում էիք, և ձևակերպումը չենք գտել և գտնում ենք, որ օրենքի շրջանակներում այդպիսի ձևակերպում տալը այնքան էլ ճիշտ չէ, կարծեմ թե ձևակերպման բովանդակությունը դուք էլ չկարողացաք ձևակերպել, այսինքն առաջարկի բովանդակությունը:

Արթուր Մոսիյան -  Չէ, կարողացանք  ձևակերպել, բայց այդ ձևակերպումից հետևելու է այլ օրենքներում նաև փոփոխություններ, ընդհանուր, ես ոնց հասկացա, գաղափարն ընդունվել է, խոսքը վերաբերում է նրան նաև, ասենք որ իմանամ, որ այդ կարգավորումները ոչ թե Նախագահի հրամանագրի կամ գործադիրի մշակված կարգի մեջ լինի, այլ կոնկրետ, քանի որ խոսքը վերաբերում է սեփականության իրավունքի սահմանափակմանը, և այդ սահմանափակումների շարքը ընդհանուր դրույթներով օրենքում տեղ գտնի, ոչ թե ասենք մնացածը կկատարի կառավարությունը և վաղը, մյուս օրը օրենքի տրամաբանությունը այնքան լայն է, որ այդ սահմանափակումները գործադիրը կարող է վերցնի և այդ օրենքի շրջանակներից դուրս գա:  Այստեղ խնդիր կա, մանավանդ որ սեփականության իրավունքը, ասում ենք այստեղ,  ոչ թե վերացման, այլ սահմանափակման մասին է, առանց այն էլ այդ խնդիրը կա, մի հատ էլ դա օրենքով չենք կարգավորում, այլ կառավարության որոշումով կամ Նախագահի հրամանագրով, այսինքն օրենքից ցածր իրավական ակտով ենք կարգավորում, և տաս օրը մեկ այդ կարգը կարող է փոփոխության ենթարկվի, և ստացվի, որ ուզեցել ենք լավ բան անել, բայց ինչպես միշտ, ուրիշ բան է դուրս եկել: Այս է խնդիրը, և ես կարծում եմ, որ Դուք նաև  հանձնաժողովի ժամանակ այդ մտահոգությունը ընդունել եք և ասել, որ մենք կհասցնենք մեկ օրվա մեջ փոփոխել:

Հայկ Խանումյան – Չէ, դե մտահոգությունը:

Արթուր Մոսիյան – Այստեղ ձևակերպման հարց չէ, այստեղ ժամանակի խնդիր է, որ դրա վրա աշխատեք  և ամեն ինչը գործադիրին չվերապահեք, այսինքն մարդու սեփականության սահմանադրական իրավունքը  և այլն, այո, որ ռազմական դրության ժամանակ կարող է սահմանափակվել և այլն և այլն, բայց դա անել օրենքով, ոչ թե կառավարության որոշումներով, որ տասը օրը  մեկ այդ կառավարության որոշման մեջ կարող է փոփոխություն մտցվի:

Հայկ Խանումյան – Համաձայն եմ, մտահոգությունները տեղին են ու ընդունելի են, և ընդհանրապես իրավունքների սահմանափակումները լուրջ խնդիրներ են առաջացնում, բայց հիմա վիճակը սա է, և գնում ենք սրան: Կարող է այս սահմանափակումը որպես մահակ էլ օգտագործվի, ոնց որ երեկ քննարկեցինք, կարող է ծառայել իր բուն նպատակին` խնդիր լուծելու համար: Հիմա ենթադրում եմ, որ կիրառումից ահագին բան է հստակ լինելու և  պարզվելու և այդ կիրառման ընթացքում առաջացած բացերը, այդ թվում  օրենքի փոփոխություն առաջարկելով, նոր փոփոխություններ առաջարկելով, կփորձենք լուծումներ տալ, բայց ավելի լավ կլինի, եթե այս օրենքը ընդհանրապես մնա թղթի վրա, և դրա անհրաժեշտությունը չլինի կամ հնարավորինս քիչ լինի, բայց բոլոր ընթացակարգերը նկարագրել, այն, ինչ որ մենք ենք ուզում, շատ դժվար է, այն էլ օրենքով նկարագրել: Կարծում եմ` ընթացքում թե՛ օրենքը, թե՛ կարգերը բազմաթիվ փոփոխությունների են ենթարկվելու` կապված կիրառման հետ, որովհետև խնդիրը, էլի եմ ասում, նոր է, և խնդրին դեռևս լրջորեն չենք առնչվել և չգիտենք դրա արձագանքներն ինչպիսին են լինելու:

Արթուր Թովմասյան – Արձագանքո՞ւմ եք, պարոն Մոսիյան:

Արթուր Մոսիյան – Դե ինչ արձագանքեմ:

         Արթուր Թովմասյան - Պարոն Իշխանյան, թող պատրաստվի պարոն Հովհաննիսյանը:

Դավիթ Իշխանյան – Շնորհակալություն, ինձ շատ հետաքրքիր է, պարոն Խանումյան, դուք և նաև կառավարության անդամները այս օրինագիծը ներկայացնելու ժամանակ ծանո՞թ եք համաշխարհային կարևոր տնտեսագետ, նաև ծագումով հայ Տարոն Աճեմօղլուի Ինչպես են ձախողում պետությունները գրքի բովանդակությունը:

Հայկ Խանումյան – Այո, ես Աճեմօղլուի գրքին շատ լավ ծանոթ եմ: Եթե սեփականության իրավունքի  բացարձակության  վերաբերյալ ենք ուզում դատողություններ անել, խնդրեմ, ինձ համար էլ սեփականության իրավունքը կարևորագույն իրավունքներից մեկն է, բայց խնդիրն այն է, որ սա  սահմանափակվող իրավունք է, այդ թվում մեր Սահմանդրության մեջ դրված է այն հոդվածների շարքում, որը սահմանափակման ենթակա է որոշակի  իրադրության պայմաններում, այդ թվում Արցախի Հանրապետության ստանձնած միջազգային պարտավորությունների շրջանակներում: Այստեղ հիմնավորման մեջ նշված  են այն միջազգային  համաձայնագրերը, որոնց միացել ենք կամ հռչակագրերը, Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության եվրոպական կոնվենցիան օրինակ և այլն, և այլն, բայց որտեղ բոլոր կոնվենցիաներում և այլն նշվում է  հատուկ դեպք, որ սա սահմանափակվող իրավունք է, այսինքն ոչ ոք չի կարող զրկվել գույքից,  բացառությամբ ի շահ հանրության և այն պայմաններով, որոնք  նախատեսված են օրենքով և միջազգային իրավունքի ընդհանուր սկզբունքներով: Հետևաբար լավ օրից չէ, որ այս իրավունքը սահմանափակվում  է: Այս իրավունքի սահմանափակմամբ նպատակ  ունենք ունենալ ավելի դրական արդյունք այն մարդկանց համար, որոնք մինչև այսօր կացարան չունեն` չնայած օրենքը ավելի լայն գույքային հարաբերություններին է վերաբերում,  քան միայն անշարժ գույքի խնդիրն է:  

Արթուր Թովմասյան – Արձագանքո՞ւմ եք:

Դավիթ Իշխանյան ­­- Օրենքների ընդունումն ու օրենսդրական փոփոխությունները, բնականաբար, ավելի արդյունավետ նպատակներ են ունենում, ես չգիտեմ տվյալ պարագայում հենց  ձախողման նպատակներո՞վ է այս ամենը կատարվում, թե շինելու կամ շենացնելու:

Հայկ Խանումյան – Պետությունը արդեն ձախողված է, եթե պետության 75% չկա, տասնյակ հազարավոր անտուն մարդիկ կան, արդեն ձախողված են, պիտի այս   մարդկանց խնդիրները լուծենք:      

Դավիթ Իշխանյան – Վերջնական ձախողման մասին է:

Հայկ Խանումյան – Վերջնական ձախողումը կլինի այն դեպքում, երբ որ այս մարդկանց կորցնենք հավերժ:

Արթուր Թովմասյան – Արցախյան առաջին պատերազմի ժամանակ ավելի դաժան որոշում ունեինք, 6 ամիս, ովքեր չեն բնակվում Արցախում, վերցվել է այդ բնակարանները, բազմաթիվ դեպքեր կան: Իմ ցանկությունն էլ  կայացել է նրանում, որ ինչքան հնարավոր է մեղմացնել օրենքը, նաև խնդիր լուծել: Իհարկե,  ժամերով կարելի է խոսել, որ այս օրենքի ընդունումը սխալ է և ժամերով խոսել, որ այս օրենքի ընդունումը ճիշտ է, և լավ կյանքից չէ, որ այս օրենքի նախագիծը արտահերթ ռեժիմով մտել  է խորհրդարան: Պարոն Հովհաննիսյան, խնդրեմ, թող պատրաստվի տիկին Հակոբյանը:

Կարեն Հովհաննիսյան – Պարոն նախարար, հասկանալի է, որ պատերազմի հետևանքները վերացնելու համար գնում ենք արտակարգ գործողությունների, քայլերի, բայց ըստ ինձ, առաջնորդվելով սահմանադրական իրավունքով և սեփականության նորմից ելնելով, գտնում եմ, որ օրենքը կիսատ-պռատություն ունի, և ունքը սարքելու տեղը աչքն էլ հնարավոր է հետը  հանենք: Հիմա ինձ համար հետաքրքիր է` գյուղական բնակավայրերում մարդը թողել գնացել է այլ երկիր, ունի սեփականություն, որը կիսախարխուլ վիճակում է, այս օրենքի կիրառմամբ այդ սեփականությունը վերցնում ենք, պետությունն է ծախս անում, վերանորոգո՞ւմ, հետո այդ սեփականատերը պիտի պետությանը վարձահատույց լինի, պետությունը պիտի միանձնյա տնօրինի, օրինակ այդ դետալները ո՞նց եք նախատեսել: Քաղաքային բնակավայրերի մասին չեմ խոսում, գյուղական բնակավայրերում:

Հայկ Խանումյան – Սովորաբար գյուղական բնակավայրերում այդ գործընթացը գնացել է սկսած նոյեմբերից, երբ որ համայնքները ներկայացրել են ազատ բնակֆոնդի ցուցակ, որը նորոգվել է և ենթադրում է այն վարձի չափով, որը ենթադրվում է այդ տան համար, այդ վերանորոգման գումարից դուրս գալ, այսինքն մարդ ապրի, մինչև այդ գումարը լրանա: Խնդրի էլի օպերատիվ լուծում է եղել այդ ժամանակ, և հարյուրավոր այդպիսի գյուղական տներ այսօր բնակեցված են: Դրա շնորհիվ, օրինակ, ենթադրենք Դահրավ գյուղի դպրոցը, որ ուներ 8 աշակերտ, այսօր ունի 26 աշակերտ, կամ Լուսաձորի 12 աշակերտ ունեցող դպրոցը այսօր քառասունքանի աշակերտ ունի և այդպես շարունակ: Հիմնականում այդ սկզբունքն է օգտագործվել անելու համար: Այս օրենքը գալիս է նաև դրա իրավական հիմքերը պատրաստելու, ծածկելու համար:

Արթուր Թովմասյան – Արձագանք:

Կարեն Հովհաննիսյան - Եթե այդ օրինակը, նախադեպը ունենք, հարց է առաջանում` ինչ տարբերություն գյուղական բնակավայրում գտնվող բնակարանի սեփականատիրոջ իրավունք և քաղաքում գտնվող բնակարանի սեփականատիրոջ միջև:

Հայկ Խանումյան – Ոչ մի տարբերություն:

Կարեն Հովհաննիսյան - Բա այն նախադեպը օգտագործեք նաև այս դեպքում: Այդ օրենքի այս տեսքը, որ կա, կիսատ-պռատ է:

Հայկ Խանումյան – Խնդիրը այն է, որ նա կարգավորված հարաբերություններ են եղել, սա նաև կարգավորում է այս հարաբերությունները: Չէ, տարբերություն չկա քաղաքի և գյուղի մեջ այդ առումով:

Կարեն Հովհաննիսյան - Դե եթե տարբերություն չկա, ուրեմն եկեք  այն, ինչ կար, սեփականատիրոջ հետ խոսենք, հասկանանք, կազմակերպենք: Չէ, կարծիք չստեղծվի, թե ես դեմ եմ, որպեսզի մեր տարհանված, տեղահանված բնակիչները սեփական  ծածկ ունենան, քավ լիցի, բայց օրենքը, այն էլ այս կարգի օրենքը, որը Սահմանադրության հիմքերին է խփում, եկեք ավելի լուրջ մոտենանք և ավելի խորքային լրամշակենք, մշակենք, հասկանանք, բալանսավորենք:

Հայկ Խանումյան- Չէ, խոսել, հասկանալ այս օրենքը չի բացառում, ընդհակառակը, խրախուսում է, որ նախ և առաջ պիտի խոսենք, պայմանավորվենք և այլն, և այլն, այդ հարցերը լուծենք, բայց մենք հանդիպում ենք բազմաթիվ դեպքերի, երբ, ենթադրենք, որևէ մեկի պապիկի տունը այսինչ գյուղում է, ունի յոթ ժառանգ, յոթն էլ Ռուսաստանում են, մինչև այդքանի փաստաթղթերը իրար անենք ու հարաբերությունները պարզենք և այլն, գյուղապետը ուղղակի վերցրել է, նորոգել է, տվել, ընտանիք ապահովել: Հիմա այս գյուղապետին պիտի՞ պաշտպանենք ինչ-որ իրավական առումով, թե՞ չէ:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Դահլիճում նստած են երկու պատգամավորներ, պարոն Հովհաննիսյան, Դուք և Վիգենը Հակոբյան, որ բռնի տեղահանվածներ եք: Ինչքան հնարավոր է եղել, այս օրենքի նախագիծը հետաձգել ենք: Խմբակցության ղեկավարները կարող են հավաստել, որ այդպես է: Նույնիսկ արտահերթ նիստ նշանակված օրն ենք փոխել: Հիմա ինչ անենք, պարոն Հովհաննիսյան, ոնց տեղավորենք մոտավորապես քսանքանի հազար բնակիչներին, որոնք գտնվում են Արցախի Հանրապետության սահմաններից դուրս: Այստեղ` մեր Ազգային ժողովում, աշխատողներ ունենք, որոնց երեխաները, քանի որ բնակարան չկա, վարձով տուն չի կարողանում գտնել, գտնվում են Հայաստանի Հանրապետությունում և դպրոց են հաճախում: Հիմա ամառային արձակուրդ է, և այդ մարդիկ ցանկանում են վերադառնալ: Ի՞նչ անենք: Դուք ո՞նց եք առաջարկում: Դուք այդ հնարավորությունը ունեիք` մի քանի անգամ մասնակցելու այդ նիստերին, ինչու չէ նաև երեկվա նիստին, և ձեր    առաջարկները, քանի որ անմիջապես ձեր կաշվի վրա զգացողները դուք եք, դուք այդ երկու պատգամավորները հենց,  վայ, կներեք, կներեք, Արշակ ջան, և պարոն Գրիգորյան, մենք հանդիպել ենք ձեզ հետ միասին Հայաստանի Հանրապետության մեր հայրենակիցների հետ, մենք բազմաթիվ բռնի տեղահանվածների հետ ենք հանդիպել, և ի՞նչ եք առաջարկում, ո՞նց անենք, այս բնակարանները, այս օրենքի ընդունումը սեփականության իրավունքից տիրոջը չի զրկելու: Բնակարանով պետությունը բռնի տեղահանվածին ապահովելու դեպքում այն վերադարձվելու է տիրոջը: Ես ձեզ հավաստիացնում եմ, որ մեր գյուղական բնակավայրերից համարյա բողոքներ չկան այս օրենքի նախագծի վերաբերյալ: Հիմնականը քաղաքում ապրող մեր հայրենակիցներն են, որոնք մի քանի տասնյակ են, բայց այդ մի քանի տասնյակ բողոքների կողքին ունենք մոտ քսանհինգ հազար բռնի տեղահանվածներ: Ի՞նչ անենք, ո՞նց անենք: Հիմա ամսի մեկին այդ նպաստները պիտի կանգնեցնեն, մի բան մենք ձեզ հետ միասին պիտի մտածենք չէ՞: Այս տարի քաղաքում հազարից ավել բնակարան պիտի ստեղծենք, մոտ հազարից ավել վերանորոգենք, որպեսզի մեր հայրենակիցները ապրելու տարրական իրավունքներ ունենան: Միանգամից տաս հազար անտուն հայրենակիցներ ունենք, որոնցից ութ հազարը բռնի տեղահանվածներն են, երկու հազարը, ես թվեր եմ ասում, որպեսզի երբ ժողովուրդը հարցնի, նաև այն պատգամավորները, որոնք  տեղյակ չեն, ժողովրդին պարզաբանեն: Երկու հազարը զինծառայողներ են, բազմազավակներ են, մյուս պատերազմներից բռնի տեղահանվածներ են, հաշմանդամներ են, տաս հազար մեր հայրենակիցներ այսօր բնակարան չունեն:  

Կարեն Հովհաննիսյան- Կարելի՞ է արձագանքել:

Արթուր Թովմասյան – Այո:

Կարեն Հովհաննիսյան – Պարոն Թովմասյան, այդ ամբողջը ինձ համար հասկանալի է և անձամբ իմ մաշկի վրա եմ զգացել, բայց զգացմունքային ֆոնով ելույթներ չեմ ուզում ունենալ, առաջարկում եմ պարոն Մոսիյանի առաջարկը, որ օրենքի մշակումը, օրենքի կիրառումը, այն, ինչ անելու ենք, ոչ թե օրենսդրական ակտի ուժով կարողանանք կազմակերպել, այլ օրենքի ուժով, այսինքն, եթե կառավարությունը հետայսու պիտի փոփոխությունների ենթարկի ըստ օրի, ըստ ճաշակի ըստ գույնի, կներեք, մարդ ենք, կառավարության անդամները կարող են նաև թերություններ կամ սխալներ թույլ տալ: Հետևաբար` այս գլխից պետք է կանխարգելենք, որպեսզի ամբողջը կարգավորվի օրենքով, ոչ թե կառավարությունը պահի տակ` մի ամիս հետո, երկու ամիս հետո, դե վերջիվերջո մարդ ենք, կարող ենք սխալներ թույլ տալ:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ, պարոն Հովհաննիսյան ջան: Հիմա պետնախարարը այստեղ նստած է, այն որոշումները, որոնք դժգոհություն կառաջացնեն Արցախի Հանրապետության ոչ միայն Ազգային ժողովի խմբակցությունների մոտ, այլև հասարակության մեծ զանգվածի մոտ, խնդրում եմ առանց օրենսդրական փոփոխության այդ որոշումները, ոչ միայն խնդրում եմ, այլև հորդորում եմ, պահանջում եմ, որպեսզի առանց խորհրդարանի համաձայնության այդպիսի որոշումներ չկայացնեն: Եղավ, շատ բարի, կարծում եմ` նաև առաջարկները, երեկ նիստի ժամանակ չէ՞, հանձնաժողովի նիստի ժամանակ այդ առաջարկները նաև օրենքի նախագծի հեղինակը ընդունեց:

Հայկ Խանումյան - Խնդիրը այս է, որ դեկտեմբերից սկսած խնդրին ուզում ենք լուծում տալ, և տարբեր մասշտաբով, տարբեր մակարդակով, տարբեր մարմինների ներգրավվածությամբ, այդ թվում իրավաբանների, քննարկումներ են եղել, ինչ անենք, որ այս լուծմանը չգնանք, ենթադրենք, չգիտեմ, հարկային մարմիններին օգտագործենք կամ այլ ձևով փորձենք լուծում տալ,որևէ այլ լուծում չկա, քան այս տարբերակը: Ձեր ասած մտահոգությունները իրոք տեղին են, որովհետև կարող է մահակ էլ դառնալ, կարող է խնդիր էլ լուծի, բայց դա էլ ընթացքում պիտի տեսնենք էլի, ինչ ասեմ: Ես չեմ կարծում, որ այս փուլում, այս պահին որևէ մեկը հակված է օրենքը որպես մահակ օգտագործելու:

Արթուր Թովմասյան- Խնդրեմ, պարոն պետնախարար: Կողքին միկրոֆոն կա, ինձ մոտ բերեք:

Արտակ Բեգլարյան – Շնորհակալություն ձայնի իրավունք տալու համար: Կարճ կմեկնաբանեմ պարոն Մոսիյանի ու հատկապես պարոն Հովհաննիսյանի հարցերը: Միանշանակ ընդունում եմ, որ իհարկե, ինչքան հնարավոր է, պետք է ռիսկերը նվազեցնել հենց օրենքի մակարդակում, որպեսզի Ազգային ժողովն էլ, ժողովուրդն էլ ավելի երաշխավորված իրենց զգան, որ կառավարության մակարդակում ավելի հեշտ փոփոխություններ ու ոչ նախընտրելի, կամայական փոփոխություններ չկատարվեն: Բայց եկեք այսպես պայմանավորվենք. նախ, քանի որ ժամանակի խնդիր ունենք, առանց այն էլ բավականին ուշացել ենք և կառավարության մեղքով, և որոշ չափով նաև Ազգային ժողովի, ընդհանուր առմամբ, պատգամավորների հորդորներով, նաև պարոն Թովմասյանի առաջարկով, բայց խնդիրը առկա է ու հատկապես այս շրջանում, երբ տեղահանվածների նոր հոսք կամ պահանջարկ կա Արցախ վերադառնալու` նաև դպրոցական դասերի ավարտով պայմանավորված, մենք օրենքը ընդունենք, հնարավորինս արագ ենթաօրենսդրական ակտերը ընդունենք, այսինքն, կառավարության կարգերը ընդունենք, փորձենք կիրառել, բայց այդ ընթացքում, նախ կարգերը ընդունելու, մշակելու ընթացքում հնարավորինս ներառական գործընթացով  և Ազգային ժողովի պատգամավորներին ներառելով և նաև հանրության տարբեր շրջանակներ, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, փորձագետներ ներառելով, ռիսկերը նվազեցնենք: Բայց այդ ընթացքում կարող ենք պայմանավորվել, որ երբ հիմնական լուծումները արդեն մենք գտնենք, պատկերացնենք, որոնք պետք է ներառենք նաև կառավարության կարգերում, դրանք կարող ենք բերել նույնիսկ արտահերթ նիստով, կարող ենք բերել օրենքի մակարդակ, արդեն լուծումները տալ: Բայց եթե մենք հիմա սպասենք այս լուծումներին, կարող է լրացուցիչ ժամանակ կորցնենք, օրեր, շաբաթներ կորցնենք, մինչև օրենքի մակարդակում այդ լուծումները տանք: Դրա համար լավ կլինի, որ մենք օրենքը գոնե ընդհանուր գծերով ընդունած լինենք, հնարավորություն լինի որոշ լուծումներ տալ, մինչև կարողանանք ավելի մանրամասն նաև կիրառման փուլում ավելի արդյունավետ լուծումներ գտնել, առավել ևս, ի դեպ, մի բան էլ հաշվի առեք, որ եթե որևէ տեղ դուք տեսնեք հակասահմանադրական լուծումներ, կապ չունի` օրենքի մակարդակում, թե կառավարության կարգերի որոշումների մակարդակում, դուք հնարավորություն ունեք և Ազգային ժողովով օրենքը փոխել, և նաև դիմել Գերագույն դատարան, եթե իրականում բանը հասնի  դրան, որ կառավարության հետ որոշակի վիճելի հարցեր լինեն: Բայց ես կարծում եմ, որ դրան չի հասնելու, քանի որ որևէ մեկը նպատակ չունի որպես մահակ կիրառելու այս օրենքը և, ներողություն, պարոն Իշխանյանի հարցն էլ կարճ կուզեի մեկնաբանել: Պարոն Իշխանյան, իրականում, կարծում եմ, Դուք էլ համոզված եք Ձեր մեջ, որ որևէ մեկը նպատակ չունի, հատկապես կառավարությունում, պետությունը ձախողի:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ, շնորհակալություն, ընդունեցի՞ք, պարոն Մելքումյան: Տիկին Հակոբյան, թող պատրաստվի պարոն Մելքումյանը:

Մետաքսե Հակոբյան – Անկեղծ ասած` այլ հարցեր էի պատրաստել, ձեր ելույթներից հետո մի փոքր ուղղությունը փոխվեց, ավելի շատացան մտահոգությունները: Ուրեմն առաջին բանը, որ ուզում եմ փաստել, որից նաև կբխի հարցը, դա երեկ ևս ասել եմ, չկա հիմնավորում, օրենքի հիմնավորում ըստ էության չկա: Կա զուտ բացատրություն, որովհետև հիմնավորման մեջ պետք է հստակ երևա, թե ո՞րն է պետության շահը օրենքից և ո՞րն է հանրության շահը: Այո, հետաձգվել է օրենքը, բայց առաջին անգամ հետ է կանչվել, ցավոք սրտի ես չեմ նկատել, գուցե կա, դուք փաստեք, որո՞նք են այն լրամշակումները, որոնք կատարվել են օրենքում, որովհետև շատ տարօրինակ է լսել պետական այրերի շուրթերից, որ կկիրառենք, հետո նոր սխալները կուղղենք  օրենքների: Կարծում եմ` նման բան ուղղակի թույլ տալ չի կարելի: Դա առաջինը, երեկ ևս ասել եմ, նորից եմ ուզում լսել դրա պատասխանը, որովհետև չլսեցի երեկ, ասում եք` ռազմական դրության ժամանակ, միևնույն ժամանակ փաստում եք, որ սեփականության իրավունքի խախտում չի լինում: Ռազմական դրությունը կարող է շատ երկար ձգվել, դա կարող է տարիներ լինել և չսահմանափակվել ընդհանրապես: Կա՞ այստեղ, օրենքում չկա ըստ իս, որևէ կարգավորում, որով մարդը կարող է իր սեփականությունը հետ պահանջել ու հետ ստանալ, այսինքն, ըստ էության, եթե ավելի մանրամասն նայում ես, այստեղ խախտվում է սահմանադրության հենց 60-րդ հոդվածի 4-րդ կետը, ըստ որի` ոչ ոք չի կարող զրկվել սեփականությունից, բացառությամբ  դատական կարգով: Ստացվում է, որ ժամկետները չդնելու դեպքում մարդը, ըստ էության, զրկվում է սեփականության իրավունքից, և չե՞ք տեսնում վտանգ, որ սա կբերի ուղղակի նրան, որ մարդիկ այլևս չեն ուզի  Արցախում գույք ձեռք բերել, մարդիկ ընդհանրապես չեն ուզի անել ներդրում, և նաև բնակարաններ մեր Հայաստանում բնակվող հայրենակիցները չեն գնի: Եվ չափվե՞լ են արդյոք սոցիալական անարդարության չափը, կոռուպցիոն ռիսկերը, որովհետև կրկին հստակեցված չէ, ի վերջո, որ դեպքում որ մարմինն է իրավասու գալ այդ գույքը պահանջելու, մի խոսքով` որևէ գործառույթ հստակեցված չէ, այսպես ընդհանուր ինչ որ մի բան է: Նորից փաստում եմ իմ գործընկերների ասածը` ոչ մեկը դեմ չէ նմանատիպ գործառույթներ իրականացնելու:  

Արթուր Թովմասյան - Տիկին Հակոբյան, արձագանքելու ժամանակ կշարունակեք, հարցը պարզ է:

Հայկ Խանումյան – Շնորհակալություն հարցի համար: Սա  ռազմական դրություն հայտարարելու դեպքում իրավական և ֆիզիկական անձանց գույքի օգտագործումը դիտարկվում է որպես ռազմական դրություն հայտարարելու դեպքում իրականացվող միջոցառում և  ժամանակավոր սահմանափակում, այսինքն` ոչ միայն ռազմական դրության ամբողջ ժամանակահատվածին է վերաբերում, այլ սա ժամանակավոր միջոցառում է, որը կոնկրետ նպատակների է ուղղված: Այդ նույն տրամաբանությամբ կարող ենք ասել, թե մարդիկ ինչի են տրանսպորտային միջոց առնում, որովհետև ամեն պահի զորակոչի ենթակա է այդ տրանսպորտային միջոցը: Ամեն ինչ էլ կարելի է այդ նույն տրամաբանության մեջ դրած, բայց հիմնավորումները կան, և կան նաև իրավական բացատրությունները, թե որոնք են այն հոդվածները, որոնք ենթակա են սահմանափակման, այդ թվում սեփականության իրավունքը,    հետևաբար, սա դիտարկում ենք որպես ժամանակավոր սահմանափակում, ժամանակավոր միջոցառում` ուղղված կոնկրետ նպատակների: Իսկ ինչ վերաբերում է իրագործող մարմիններում, այստեղ ասված է, որ լիազորված մարմինները նախագահի կողմից են լիազորվում, և այդ մարմիններն էլ ունենում են համապատասխան գործունեությամբ զբաղվող անձ կամ անձինք: Դա կարող է լինել թե՛ տարածքային կառավարման նախարարությունը, թե՛ վարչակազմերը, թե՛ կարող է որոշ դեպքերում որոշ համայնք լինել և այսպես շարունակ, կամ գործադիր իշխանության այլ մարմին:

Արթուր Թովմասյան – Արձագանքո՞ւմ եք:

Մետաքսե Հակոբյան – Ոչ:

Արթուր Թովմասյան – Տիկին Հակոբյան, ես ուզում եմ փարատել ձեր մտավախությունը և ասել հետևյալը, որ Ազգային ժողովը, ցանկացած պետության խորհրդարան օրենքներ չի ընդունում մեկ անգամի համար: Նույնիսկ սահմանադրությունները, որ այն խորհրդարանները, որոնք ընդունում են, նույնիսկ մեր խորհրդարանը, երկու երրորդով կան հոդվածներ, որ կարող ենք փոփոխության ենթարկել, և մեր դերը կայանում է նրանում, որ օրենքը ընդունելուց հետո, եթե այդ օրենքը չի աշխատում, կամ տեսությունը պրակտիկայի վերածելու ժամանակ ինչ-որ բան այն չէ, հավաքվել և այդ փոփոխությունը կատարել: Թե չէ մի անգամ բոլոր օրենքները կընդունեն աշխարհում և կգնային տուն: Հենց մեր դերը, ինձ համար, տիկին Հակոբյան, Ձեր դերը, առանձին-առանձին բոլոր պատգամավորների դերը կայանում է նրանում, որ այն, ինչ որ կա, հանել և օրենսդրական տեսքի բերել, այն, ինչ որ մեր ժողովուրդը դրա կարիքը զգում է: Եվ մենք պատրաստ պիտի լինենք նույնիսկ այս օրենքի նախագիծը քսանչորս ժամ աշխատելուց հետո, եթե ընդունվեց, արտահերթ նիստի, եթե քսանչորս ժամում մենք որոշ վտանգներ տեսնենք, որոնք Դուք նշեցիք, որ կան այսպիսի վտանգներ, չեզոքացնելու առումով: Ցանկացած օրենք պիտի աշխատի, որպեսզի նրա թերությունները տեսնես: Պարոն Մելքումյան, խնդրեմ:

Արտակ Բեգլարյան – Պարոն Թովմասյան, եթե կարելի է, կարճ մեկնաբանեմ:

Արթուր Թովմասյան – Պարոն Մելքումյան, խնդրեմ, հետո:

Արտակ Բեգլարյան – Շատ լավ:

Դավիթ Մելքումյան – Շնորհակալություն, իրականում  շատ կարևոր փաստաթուղթ ենք այսօր քննարկում, օրենքի նախագիծ ենք այսօր քննարկում, և շատ լուրջ ռիսկեր կան այստեղ: Ես միանշանակ համաձայն եմ, որ պետք է լուծել մեր հայրենակիցների հարցը, և ես էլ մասնակցել եմ պարոն Թովմասյանի և մյուս մեր գործընկերների հետ այդ հանդիպմանը Հայաստանում մեր տարահանված բնակիչների հետ և, անկեղծ ասած, այդ հանդիպումից հետո մի քանի առաջարկություն, մի քանի գաղափար առաջացան: Նախ` կցանկանայի անդրադառնալ պարոն Խանումյանի ելույթին.  ամեն հարցի պատասխանի վերջում դուք նշում եք` ժամանակավոր, ժամանակավոր, ժամանակավոր ինչի՞ նկատմամբ: Այսինքն` ես համարում եմ, որ Ազգային ժողովը ինքը լուրջ քաղաքական մարմին է, որի մեսիջներին ամբողջ աշխարհը հետևում է, համենայն դեպս, մենք պետք է այնպես անենք, որ տեղ հասցնենք, ամսի իննի լույս տասը ստորագրված փաստաթղթի 7-րդ կետում հստակ նշված է տարհանվածների մասին, որ պետք է վերադառնան իրենց բնակավայրերը: Իմ կարծիքով` այդ որ ասում եք, թե սա այն վերջին տարբերակն է, որ փնտրել ենք, չգիտեմ, տարբեր տարբերակներ  ենք նայել, արդյո՞ք մենք հրաժարվում ենք այս գաղափարից: Ես կարծում եմ, որ  սա էլ է ճանապարհ, ուժ գործադրել կամ ճնշում գործադրել, ուժ գործադրել, ներողություն, մի քիչ այն չէ, որպեսզի մեր այս տարհանված մարդիկ վերադառնան իրենց տները: Սա էլ է ճանապարհ: Եթե այս ճանապարհը այս պահին չի ստացվում, այս գաղափարը մենք հանո՞ւմ ենք  օրակարգից, թե պահո՞ւմ ենք, մի տեսակ ինձ մոտ այսպես հարցեր են առաջանում, և երկրորդ` ես հիշում եմ իննսունական թվականները, ինքը գրեթե նմանատիպ այսպիսի բան էր գնում, երևի իմ գործընկերները տարիքով կհիշեն, конфисковать բառը:

Արթուր Թովմասյան -  Պարոն Մելքումյան, հանրագումարի բերեք:

Դավիթ Մելքումյան - Լավ, այդ հարցերին պատասխանեք, հետո:

Արթուր Թովմասյան -   Արձագանքման ժամանակ կշարունակեք:

Հայկ Խանումյան – Ես չեմ կարծում, թե այս օրենքով մենք հրաժարվում ենք վերադառնալու մեր տները, բայց ես վստահ չեմ, որ Գրիգորյան Արշակենց տունը այս պահին կանգուն է և, ենթադրենք, վերադառնալուց հետո խնդիր չի լինելու բնակվելու, այսինքն, եթե կա այս պահին խնդիր մարդկանց կացարանով ապահովելու, ապա խնդիրը պետք է լուծվի: Իսկ ինչ վերաբերում է իննսունականներին, ապա պետք է բան անենք, որ իրավիճակը բոլորովին այլ էր, Խորհրդային Միությունից հետո էր, բնակֆոնդի մի զգալի մասը պետական էր, և այն ժամանակ էլ գործելով խորհրդային օրենքներով` որոշ ժամանակ չէին ապրում այդ բնակարանում, վերցնում էին: Գուցե դրա չարաշահումներ են եղել կամ սեփականն էլ են վերցրել, բայց սա համեմատելի չէ, որովհետև գույքը վերցնելու մասին խոսք չի գնում, ընդամենը գույքի օգտագործման իրավունքն է սահմանափակվում ժամանակավորապես:

Արթուր Թովմասյան  - Արձագանքո՞ւմ եք:

Դավիթ Մելքումյան -  Կարճ, շատ կարճ, այսինքն դուք ունեք արդեն գույքագրած, քանի՞ տոկոսն է կազմում բնակֆոնդի Ստեփանակերտ քաղաքում և գյուղերում: Խնդրում եմ այդ հարցին պատասխանել, և արդյո՞ք փորձել եք բանակցել այդ սեփականատերերի հետ, և այդ տերերը ի՞նչ են պատասխանում ձեզ:

Հայկ Խանումյան – Այո, տվյալներ ունեինք` մեկ տարվա կտրվածքով զրոյական ցուցիչ ցույց տվող էլեկտրաէներգիայի հասցեները: Այդ բոլոր հասցեների հետևից գնացել ենք, այդպիսի խնդիր, այսպես ասած, չկա: Բայց էլի եմ ասում, համայնքներում կան բազմաթիվ խնդիրներ, որոնք իրավական կարգավորում չեն ստացել: Պարոն Հովհաննիսյանը խոսեց դրա մասին, գյուղերում վերանորոգված բնակֆոնդի և այլն: Սա ուղղակի իրավական ձևակերպումներ տալն է և ավելի կարևոր նպատակ է հետապնդում` նաև գների աճը, այսպես ասած, ստվերային շուկան վերահսկելու համար, որովհետև այն պայմանագրերը, որոնք քաղաքացիները ունեն մեր նախարարության հետ, շատ հաճախ փաստացի գները էականորեն տարբերվում են պայմանագրում արտացոլված գներից: Մենք առաջիկայում այդ կարգն էլ կփոխենք, և որոշակի կավելացնենք ֆիզիկական անձանց բնակարանների վարձակալության գումարները:

Արթուր Թովմասյան  - Եվ վերջին նախադասությունը:

Հայկ Խանումյան – Բայց պետք է փաստենք, որ պետք է այդ ֆիքսված գումարն էլ վճարեն տեղահանված քաղաքացիները:

Արթուր Թովմասյան  - Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան, պարոն Հայրապետյան, թող պատրաստվի Արամ Գրիգորյանը:

Սեյրան Հայրապետյան – Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան, 44-օրյա պատերազմում վիրավորված մեր հայրենակիցների մի մասը և նրանց ընտանիքները գտնվում են բուժման մեջ Հայաստանի Հանրապետությունում: Դեռևս լրիվությամբ չեն վերադարձել մեր զոհված և անհայտ կորած զինծառայողների հարազատները, ենթաօրենսդրական ի՞նչ կարգավորումներ են արվելու այդ մարդկանց բնակարանների անձեռնմխելիությունը ապահովելու համար:

Հայկ Խանումյան – Չէ, դրա մասին խոսք չկա, որովհետև սեպտեմբերի 27-ից առաջ եղած ազատ բնակֆոնդի մասին է խոսքը, ոչ թե պատերազմի հետևանքով Ձեր նշած պատճառներով ազատ դարձած բնակֆոնդը, այսինքն` խոսքը երկարատև ազատ մնացած բնակֆոնդի մասին է:

Արթուր Թովմասյան  - Արձագանքո՞ւմ եք:

Սեյրան Հայրապետյան –  Շնորհակալություն, ուղղակի հասարակության մեջ հարցը հնչել է պարզաբանման համար:

Արթուր Թովմասյան- Պարոն Գրիգորյան, թող պատրաստվի պարոն Կասյանը: 

Արամ Գրիգորյան – Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան, ճիշտն ասած օրենքի նախագծի կարևորությունը գրեթե բոլորս քաջ գիտակցում ենք: Ես ողջունում եմ պետնախարարի կողմից տված պարզաբանումը, որ  ենթաօրենսդրական դաշտում կընդգրկվեն համապատասխան մասնագետները, և գործադիր իշխանությունը պատրաստակամ է օրենսդիրի հետ ամենաբարձր մակարդակով այս հարցի շուրջ համագործակցությանը: Այնուամենայնիվ, հարցս հետևյալն է. ձեր կողմից ղեկավարվող մարմնի կողմից ուսումնասիրվե՞լ է հանրային տրամադրությունները այս օրենքի նախագծի վերաբերյալ:

Հայկ Խանումյան – Չէ, չի ուսումնասիրվել, նման գործիքներ չունենք: Տիկին Հակոբյանն էլ նշեց տարբեր չափորոշիչների մասին, բայց այդ տիպի չափորոշիչներ չունենք` կոռուպցիոն ռիսկը գնահատելու, դժգոհության ռիսկը գնահատելու, չգիտեմ ինչը գնահատելու, այսինքն` ոչ սոցհարցումներ ենք անցկացրել, ոչ էլ համապատասխան հետազոտություններ այդ ուղղությամբ: Կարծում եմ` նման կարողություններ մեր նախարարությունը չունի:

Արթուր Թովմասյան  - Շնորհակալություն, արձագանքո՞ւմ եք:

Արամ Գրիգորյան –Ոչ:

Արթուր Թովմասյան  - պարոն Կասյան, թող պատրաստվի տիկին Գրիգորյանը: Տիկին Գրիգորյան, խնդրեմ:

Նելա Գրիգորյան – Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան, ինչպե՞ս է կոչվելու այդ պայմանագիրը, որը պետք է կնքվի տեղահանվածների հետ: Ուղղակի անվանումը հետաքրքիր է:

Հայկ Խանումյան – Օրենքում նշված է, արձանագրություն է կոչվելու:

Նելա Գրիգորյան – Բայց դա իրավական:

Հայկ Խանումյան – Պետական գրանցման մասին խոսք եղել է քննարկումների ժամանակ, բայց քանի որ ռազմական դրությունը ինքը բացառություն է, նշանակում է, եթե այդ բացառությունը արվում է այդ մասով, ուրեմն վերաբերում է ամբողջ բանին, հատիկ-հատիկ ամբողջ օրենսդրությունը չենք փոխելու սրա համար, եթե ռազմական դրությամբ կատարվող փոփոխությունը ենթադրում է նաև հենց այդ իրավունքների գրանցումը:

Նելա Գրիգորյան – Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան  - Շնորհակալություն, պարոն Խանումյան, կարող եք զբաղեցնել Ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար խոսքը տրվում է մշտական հանձնաժողովի նախագահ պարոն Աղաջանյանին:

Սևակ Աղաջանյան – Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին օրենքում լրացումներ և փոփոխություն կատարելու մասին և Քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին օրենքների  նախագծերի փաթեթները քննարկվել է պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում և տրվել է դրական եզրակացություն: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան  - Հարցեր հանձնաժողովի նախագահին, խնդրեմ: Պարոն Իշխանյան, խնդրեմ: Տիկին Հակոբյան, Հովհաննիսյան: Պարոն Իշխանյան, թող պատրաստվի տիկին Հակոբյանը:

Դավիթ Իշխանյան – Շնորհակալություն, ես այս հարցը չուղղեցի հատուկ գործադիրի ներկայացուցչին, հանձնաժողովային քննարկումների ժամանակ տվել եք դրական պատասխան և ասում եք, որ ամեն ինչ օքեյ է: Կա ընդհանուր գնահատական` ի՞նչ բնակմակերեսի մասին է խոսքը, փորձե՞լ եք հասկանալ, ընդհանրապես այդ գնահատումը, գնահատականը կա՞, թե չէ:

Սևակ Աղաջանյան – Մի հատ կրկնեք, չհասկացա:

Դավիթ Իշխանյան – Ընդհանուր գնահատում, գնահատական, ի՞նչ ծավալի  բնակմակերեսի մասին է խոսքը ընդհանրապես, ունենք այսքան տեղահանված, այսքան կարիքավոր և այլն: Այդ մակերեսը, ինչ որ կա մեր, այսպես ասած, ֆոկուսում, բնակչությանը ապահովելու համար ինչքա՞ն է:

Սևակ Աղաջանյան – Խոսքը ազատ բնակարանների՞ն է վերաբերո՞ւմ, թե՞:

Դավիթ Իշխանյան  - Որ այս օրենքով, այո, կարող է հայտնվել օրենքի կիրարկման տակ:

Սևակ Աղաջանյան – Այդ քանակի վերաբերյալ հարցը, իմ կարծիքով, պետք է պարոն Խանումյանին  տայիք, բայց ինքը մոտավոր թիվ նշել է, հազարուքանի, մոտավոր ինքը թիվ նշել է:

Դավիթ Իշխանյան  - Պարոն Աղաջանյան, ես գիտեմ հարցն ում պիտի տամ և ինչու պիտի հարց տամ, ես հնչեցնում եմ. հանձնաժողովային քննարկումների արդյունքում տվել եք դրական եզրակացություն, պատկերացում ունե՞ք ինչ նախագծի եք դրական եզրակացություն տվել:

Սևակ Աղաջանյան - Այո, ունենք:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ, շնորհակալություն, տիկին Հակոբյան, թող պատրաստվի պարոն Հովհաննիսյանը:

Մետաքսե Հակոբյան -  Պարոն Աղաջանյան, ոչ մեկիս համար գաղտնիք չէ, որ հանձնաժողովը երևի այն մարմինն է, որը պիտի ամենաշատը խորանա և ուսումնասիրի, նոր իր որոշումը կայացնի: Երեկվա քննարկումներում ես նկատեցի, որ հանձնաժողովի բոլոր անդամների մոտ մտավախություններ կային, բավականին լուրջ հարցեր կային, այսինքն` իրենց մոտ ևս այնպիսի հարցեր էին ծագում, որից ելնելով այդ անհանգստությունը մեզ փոխանցվեց: Իհարկե, ինձ համար շատ անհասկանալի էր, երբ որ միաձայն ընդունվեց, դրական եզրակացություն տալ, միաձայն չէր, մեծամասնությամբ, կներեք, ամեն դեպքում ինձ անընդհատ երեկվանից իրականում մտահոգության մեջ է պահում տիկին Գրիգորյանի բարձրացրած հարցը, որովհետև հարցերից երևի ամենակարևորն էր` հետագայում օրենքում կարգավորումներ կատարելու: Ենթադրենք` ես եմ սեփականատերը և վերադառնում եմ իմ բնակարանում ապրելու, լավ, որո՞նք են այդ իրավական կարգավորումները, ես այդ արձանագրությունը վերցրած որտե՞ղ գնամ և խնդրեմ, պահանջեմ, ուզեմ հետ իմ բնակարանը: Սա, կարծում եմ, այն կարևորագույն խնդիրներից մեկն է: Կամ գույքը, ընդհանրապես, արձանագրությամբ դատարա՞ն ենք գնում:

Արթուր Թովմասյան - Խնդրում եմ հարցը, երեսուն վայրկյան ժամանակ ունեք:

Մետաքսե Հակոբյան -   Ես հարցը ձևակերպեցի:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ, շնորհակալություն:

Մետաքսե Հակոբյան - Ի՞նչ իրավական հիմքով քաղաքացին, սեփականատերը գնա ու ինչ որ կերպ հետ պահանջի իր սեփականությունը:

Սևակ Աղաջանյան - Արձանագրությունը, ինչ վերաբերում է այդ փաստաթղթի մասին, նշվեց. Արձանագրությունը, երկու օրինակից մեկը լինելու է տանտիրոջ մոտ, իսկ պահանջելու վերաբերյալ ինչու մենք շտապում ենք սպասում, որ չեն տալու մեզ այդ գույքը այսպես կոչված, որ պիտի դիմեք դատարան: Իհարկե, ժամկետներ չի նշված, այդ նույն օրենքը կա նաև Հայաստանի Հանրապետությունում, որտեղ ժամկետ է նշված: Ասենք անհրաժեշտությունը վերանալուց հետո այնտեղ կոնկրետ ժամկետ կա նշված, եթե չեմ սխալվում 45-օրյա ժամկետում պետք է հետ վերադարձվի տիրոջը: Այո, մեր օրենքի նախագծով այդ ժամկետը նշված չէ,  բայց դե այդ հարցը արդեն մի քանի անգամ տրվեց և պատասխանն էլ տրվեց:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն, արձագանքո՞ւմ եք:

Մետաքսե Հակոբյան – Ձեր ասածը, ձեր նշածը ժամկետ չէր, ժամկետը կոնկրետ սեփականությունը օգտագործելուն է վերաբերվում, վերադարձնելուն է, այնպես որ այդտեղ որևէ ժամկետ չկա: Իսկ ինչ վերաբերվում է արձանագրությամբ, նախ, խնդրում եմ կոնկրետացնել, արձանագրությամբ որտեղի՞ց քաղաքացին պետք է գնա պահանջի իր սեփականությունը, որպեսզի իրեն հետ վերադարձնեն, և եթե դուք ասում եք, որ որևէ վտանգ չկա, քո սեփականությունը հետ քեզ կվերադարձնենք կամ ոչ, ապա որտե՞ղ է դա ամրագրված: Իսկ ինչո՞ւ պիտի քաղաքացին ուղղակի այսպես ազնիվ խոսքին հավատա:    

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն:

Սևակ Աղաջանյան - Որտե՞ղ պիտի դիմի: Իհարկե, եթե իր սեփականության իրավունքով տրված իր գույքը հետ չեն վերադարձնում, բոլորս էլ գիտենք որտեղ պիտի դիմի: Հենց այդ արձանագրությունը:

Արթուր Թովմասյան - Շնորհակալություն: Պարոն Հովհաննիսյանը վերջացնի, Ձեզ գրանցեմ: Պարոն Հովհաննիսյան, դուք չեք է որոշում: Պարոն Հովհաննիսյան, խնդրեմ:

Սեյրան Հայրապետյան - Պարոն Աղաջանյան, որ ասում եմ օրենքը կիսատ-պռատություն ունի, հենց այնպես չեմ ասում: Հարգելի խորհրդարան, պայմանագիր է կնքվում սեփականատիրոջ հետ,  ոնց հասկացա, որտեղ պետք է նշվի, որ առժամանակ, որոշակի ժամանակով մարդու գույքը վերցնում ենք օգտագործման: Այդ պայմանագիրը, գործընկերը հարցրեց, այդ պայմանագրի անունը, իրավական բնորոշումը ի՞նչ է: Երկրորդ` ի՞նչ կարգով ենք գնահատում այն ընտանիքներին, որոնց պետք է տանք այդ բնակարանները` զոհվածներ, բազմազավակներ, վիրավորվածներ, և երրորդ` այդ մարդը գտնվելո՞ւ է  սեփականություն ստանալու այդ շինարարության հերթի մեջ, մի օր ինքն էլ պիտի ստանա չէ՞, տուն, միշտ չի՞ մնալու այդ տանը: Երբ իր հերթը գա և այդ տունը ստանա, այդ գույքը նորից վերցնում ենք, տալիս ենք մեկ ուրիշին, պայմանագիրը լուծարում ենք, նորից պայմանագիր ենք կնքում այլ ընտանիքի հետ, այդպես եք տրամադրելո՞ւ, թե կառավարությունը մենաշնորհային դիրքում է լինելու, ինքն է որոշելու` մեկ պայմանագրով վերցնում է գույքը անժամկետ, ում ուզի կտա, ինչ ձևով ուզի կտա, լավ, փոխհատուցումն էլ հասկացանք:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ,  պարոն Հովհաննիսյան, պարզ է: Հարգելի գործընկերներ,   մշտական հանձնաժողովի նախագահին այնպիսի հարցեր եք բարձրացնում, որ դա պետք է օրենքի նախագծի հեղինակը պատասխանի,այնպիսի հարցեր, որոնք, և պարոն մշտական հանձնաժողովի նախագահ, եթե հարցին պատրաստ չես պատասխանելու, ասեք լրացուցիչ կուսումնասիրենք, կպատասխանենք, որովհետև եթե հարցին կոնկրետ պատասխան չկա, լրացուցիչ ուսումնասիրման կարիք է զգում, դուք այդ իրավունքը ունեք:

Սևակ Աղաջանյան -  Հարցի պատասխանը օրենքի նախագծով նշված է` անհրաժեշտությունը վերանալուց հետո, կոնկրետ ժամկետ չկա նշված: Կոնկրետ ժամկետ նախօրոք չես էլ կարող նշել, որովհետև չգիտես, թե տվյալ բնակիչը, որ ժամանակավոր բնակվում է այդ բնակարանում, երբ կարող է իրեն բնակարան տրամադրեն, որպեսզի էդ ժամկետը հնարավոր չէ նշել:

Սեյրան Հայրապետյան - Ենթադրենք տասը տարի, պարոն Աղաջանյան,  անկախ հարգանքից:

Արթուր Թովմասյան- Արձագանքո՞ւմ եք:

Սեյրան Հայրապետյան – Իհարկե, անկախ իմ անձնական հարգանքը Ձեր անձի նկատմամբ, բայց որ ասում եմ օրենքը թերություններով լիքն է, հենց այնպես պատահական չեմ ասում, թռուցիկ որ անցնում եք, պարոն Խանումյան, բացերը երևում են: Լավ, եկեք այսօր քվեարկենք, հաստատեցինք այս օրենքը, դրեցինք ուժի մեջ, հինգ օր հետո նորից սկսենք բացե՞րը վերացնել, միգուցե 10 օր համբերենք, այդ բացերը վերացնենք, հետո նոր գնանք առա՞ջ:

Արթուր Թովմասյան - Ասում եմ էդ տասը չէ, ամսի 11-ից, այսօր ամսի   29 է, 18 օր է, պարոն Հովհաննիսյան, և այդ 18 օրը, այդ որ ասում եք, դուք բոլորդ այդ հնարավորություններն ունեիք: Ազգային ժողովը այնքան   անտարբերություն է եղել այս օրենքի նախագծից հետո, երբ որ հետաձգել ենք, որ որևէ մեկը, որևէ խմբակցություն այդ հարցով ինձ չի դիմել: Ես նույնիսկ պատրաստ էի, ես սպասում էի, որ խմբակցությունները կասեն` հանրային քննարկում կատարենք, որովհետև խորհրդարանում ներկայացված ուժերը դա բավարար չէ, խորհրդարանում ներկայացված ուժերը դա ամբողջ հասարակությունը չէ, դա մեր ժողովուրդը չէ, արտախորհրդարանական ուժեր էլ պիտի լինեին: Դրա համար եմ ասում, 18 օր, նորից եմ ասում, 18 օր, բայց այն, որ իդեալական օրենք չկա, դա բոլորին պարզ է: Դեռևս մարդկային միտքը չի եկել այն խորը տրամաբանության, որ 50 տարուց հետո այդ երկրում ինչ է լինելու, որ 50 տարի առաջ ընդունած օրենքները նաև գործեն 50 տարուց հետո: Հասկանո՞ւմ եք, մեր գործն է օրենքում փոփոխություններ կատարելը, մեր գործն է լսումներ կատարելը, մեր գործն է հանձնաժողովի նիստեր կատարելը: Ինձ հանրահավաքի մասնակիցները ասում են` չեք աշխատում: Ասում եմ Կանոնակարգով նախատեսված, դուք Ազգային ժողովի հանձնաժողովի նիստեր կատարվո՞ւմ են, լսումներ անո՞ւմ են, խմբակցությունները հայտարարությամբ հանդես ե՞ն գալիս, Ազգային ժողովի նիստեր ե՞նք անում,  քաղաքական մարմինը տեղ կա չէ՞ զարգանալու որպեսզի մարմին դառնա, օրենսդիր մարմինը իր ֆունկցիաները կատարում է, չէ՞, մի հատ օրենքի նախագիծ կա՞, որ հետաձգվի: Վաղը ես կասկածում եմ, որ մինչև ժամը 6 հավաքվելու ենք, ավարտելու ենք հերթական նիստի աշխատանքները: Մենք ծառ տնկող չենք, ասֆալտ անողներ չենք, մենք տուն սարքողներ չենք, բայց մեր ձեռքով է գնում, մեր քվեարկությունից է կախված կառավարության այդ ոլորտի աշխատանքները ապահովելու առումով: Շատերը ասում են շինարարություն, իհարկե շինարարությունը այդ գումարները մեր քվեարկությունից է կախված, այն արտոնությունները, որ տալիս ենք: Դուք նաև ժողովրդի հետ պիտի հանդիպեիք և պարզաբանեք ինչ եք արել: Այն օրենքների փաթեթները, որոնք նաև մեր մշտական հանձնաժողովի նախագահ պարոն Հարությունյանը և իր ղեկավարած հանձնաժողովը ահռելի աշխատանք է կատարել, ոչ մեկին հայտնի չէ:  Հանդիպեք ժողովրդի հետ, խորհրդարանի դռները բացեք, հանդիպումներ չկան: Եղավ, գլոբալ առումով չկա, կամ հեռուստատեսությունը չի մեկնաբանում այդ հանդիպումները: Ազգային ժողովի Կանոնակարգ օրենքի համաձայն` նախատեսվում է մտքերի փոխանակություն: Եթե կա ելույթի ցանկություն, խնդրում եմ գրանցվել: Պարոն Գալստյան, կա՞ այս մի շարքում, պարոն Մոսիյան, Աղաբեկյան, Հարությունյան:

Արթուր Թովմասյան - Ես ընթերցեմ, Գալստյան, Մոսիյան, Աղաբեկյան, Հարությունյան, Ստեփանյան:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ, պարոն Մոսիյան, խնդրեմ:

Արթուր Մոսիյան – Մի նկատառում, որ հանձնաժողովի նախագահին հարց են տվել` որտեղ դիմի, դատարան, նկատի ունի երևի ասում է` պարզ է որտեղ: Տիկին Գրիգորյանը որ ասել է, հենց այնպես չի ասել, արձանագրություն ասածը որևէ մեր օրենսգրքերում ֆիքսված չէ: Եթե մարդ այդ արձանագրությունը վերցնի, գնա դատարան, այնտեղ հարց է առաջանալու: Քաղաքացիական օրենսգրքում կամ այլ տեղեր կա պայմանագիր, որ պարտադիր նոտարական վավերացման ենթակա է, և դա է հիմք ընդունվում էլի: Ուզում եմ ասեմ` այստեղ խնդիրներ կան, եթե ասում ենք, որ այո, մենք կողմ ենք որ օր առաջ մեր տեղահանվածների հարցը լուծվի, դա չի նշանակում, որ կողմ լինելով դրան, պիտի ինչ ուզենք, անենք: Նաև այդ ամեն ինչը օրենքի տրամաբանության մեջ պետք է տեղավորել: Կան բազմաթիվ խնդիրներ, թե կիրարկման ընթացքում, թե մինչև սկսելը այդ խնդիրներ առաջանալու են, դուք հանիրավի հենց այնպես Ազգային ժողովին, թե չենք հանդիպում, ի՞նչ գիտեք, որ պատգամավորները չեն հանդիպում ժողովրդի հետ, եթե մտածում եք որ փողոցից մի հոգի բերում է, պարտադրում, այս օրենքը գալիս է այստեղ, դա՞ է ժողովուրդը, դա չէ ամենևին, ահագին մենք հանդիպում ենք մեր ընտրողների հետ:

Արթուր Թովմասյան – Մենք բոլորս միասին ենք ժողովուրդ:

Արթուր Մոսիյան – Չէ, ուզում եմ ասել, պետք չէ այդպես ասել:

Արթուր Թովմասյան –Ժողովուրդը սորտերի մի բաժանեք:

Արթուր Մոսիյան – Եվ եթե Ազգային ժողովի դերն այն է, որ ինչպես  այն մի անգամ ենք մենք խնդրել, որ այդ օրենքը մի տարեք, վերահսկիչի, հակասահմանադրական է, չեք արել, գնացել է այնտեղ:

Արթուր Թովմասյան – Շատ լավ, դա ժողովրդավարության լավ օրինակ է:

Արթուր Մոսիյան – Մենք ուզում ենք, որ առաջ ավելի լավ օրենք ընդունենք, որ հարցը լուծվի, ոչ թե աչքը սարքելու տեղ հոնքը պռատենք: Խնդիրը միայն դրանում է, և մեր առաջարկությունը միտված է դրան, ոչ թե դեմ լինելուն, այլ այնպես անենք, որ ճիշտ լինի, որ չասենք, որ մենք գործադիրին թողում ենք, որ ինք իրեն 5 օրը մեկ կարող է կարգ փոխել: Պարոն Բեգլարյանն ասել է` միասին մշակենք, այս այն, դուք ասում եք պատգամավորներից ոչ մեկը չի առաջարկել: Տիկին Հակոբյանն ասել է: Ճիշտ ասած 20 օր է իսկի որևէ փոփոխություն այդ բանում իրենք էլ չեն առաջարկել, 20 օր սպասել եք ինչ-ինչ նկատառումով, 20 օր հետո բերել նույն օրենքը: Սա է իրականությունը, եթե իրականությունից եք խոսում, դա ասացեք, այնպես որ այդ արձանագրություն ասածն էլ է վիճահարույց, խնդրահարույց օրենքի տեսակետից:

Արթուր Թովմասյան – Պարոն Մոսիյան, ինչ որ առաջարկություն արեք:

Արթուր Մոսիյան – Դրա վրա էլ ուշադրություն կդարձնեք թե օրենքը ընդունելուց, թե հետագայում կառավարության որոշումները կամ այլ ենթաօրենսդրական ակտով, որ կարգավորեք, լինի դա նախագահի հրամանագիր, թե կառավարության որոշում, այնտեղ խնդրահարույց հարցեր կան, լուծեցեք, հետո:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ, պարոն Մոսիյան, ինչքան գիտեմ, Դուք որպես իրավաբան, ինչ հարցեր բարձրացրել եք, այդ հարցերին օրենքի  նախագծի հեղինակը  կողմ է:

Արթուր Մոսիյան – Չէ, ընդունել է, բայց չեն կարողանում փոփոխություններ անել, ասում է դա օրենքով չանենք, հետո անենք, ուզում եմ ասեմ մտահոգությունը ընդունել է, բայց օրենքի նախագծում տեղ չի գտել:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ,  պարոն Մոսիյան, հաշվի կառնեք, նախագծի հեղինակ: Պարոն Աղաբեկյան, թող պատրաստվի պարոն Հարությունյանը:

Էդուարդ Աղաբեկյան – Ես ճիշտն ասած,   հարգելի գործընկերներ, նպատակ չունեի  ելույթ ունենալու, բայց քանի որ կոնկրետ հարցադրումներ հնչեցին, մասնավորապես, հանձնաժողովի անդամները հասկանո՞ւմ են, թե չե՞ն հասկանում, փորձեմ մի երկու դիտարկում անեմ: Առաջինը` հասկանում եմ, եթե առաջարկությունները ընդդիմախոսները գործադիր մարմնին, իշխանությանը մեղադրեն, որ ինչի առայսօր, օր առաջ այս հարցին լուծում չի տրվել, ես կհասկանամ, բայց հիմա հակառակն է, փորձվում է, որ եղած հարցերի մի մասն էլ լուծում տրվի, ասում է` ինչո՞ւ եք փորձում լուծում տալ, մարդու իրավունքներ, սեփականության իրավունք, և այլն, և այլն: Արտառոց, ռազմական դրության իրավիճակ, յոթհարյուրքանի ընտանիքի  գույքի մասին կարող է շատ-շատ վերաբերվի, այն էլ լավագույն դեպքում մինչև այդ կամ կվերաբերվի, կամ չէ, դիմած է 21, 24, 25, երևի վերջնական ստույգ տվյալներն էլ չգիտենք:

 200-300 տարի առաջ նպատակը, խնդիրը ինչ որ դրված է մեր Ղարաբաղցու ասած մաշկեն հոռը վեր կոտրվալա, մեր արտագաղթն է եղել: Ավան Յուզբաշին 800 ընտանիք առնվազն Դիզակի ենթաշրջանից իր հետ Մոզդոկներ, Դերբենտներ, որոնք այդպես էլ ասիմալցվեցին, գնացին, մոտ 30000 շահումյանցիներ, որոնցից հատուկենտ շահումյանցի առաջին պատերազմից հետո կա, գոնե Ղարաբաղ մնացել է, ես մի 2-3 հոգու առնվազն գիտեմ: Փաստորեն մեր բնական դաշնակիցը ինչ-որ տեղ նաև կովիդն էլ է դարձել: Շատ հնարավոր է, եթե կովիդի այս իրավիճակը չլիներ, արտագաղթ կլիներ: Բայց հիմա և նա կա, և ներհոսք կա: Խնդիրը նա է, որ մարդիկ տեղ չունեն մնալու, ինչքան ժամանակ է լինելու, այդ ժամանակն է կարևոր, մինչև այն շենքերը պատրաստենք, այստեղից ահագին մասսաներ տանենք այն շենքերում բնակեցնենք: Եվ այստեղից լարվածությունը կթուլանա, և այնտեղ: Կա՞ն հարցեր, իհարկե կան հարցեր, մասնավորապես, երևի հարցերի մի մասը ծագել է ոչ թափանցիկ, այդ թվում գործադիր իշխանության, լիազոր մարմինների ոչ թափանցիկ աշխատանքից, առանձին ուղղորդումներից, և ոչ պարկեշտ քաղաքացիների ոչ պարկեշտ վերաբերմունքից, մասնավորապես գնագոյացման, իր էֆեկտը կտա:

 Ես ուզում եմ հատկապես շնորհակալություն հայտնեմ այն քաղաքացիներին, այն արցախցիներին, որոնք, իսկ դրանք բազում են, համայնքներով են, որոնց մասին այստեղ ընդհանրապես չի խոսվել, որոնք  անվարձահատույց  տվել են իրենց գույքը ժամանակավոր օգտագործման: Հիմա արձանագրություն կազմել են, չեն կազմել, ինչու օրենսդրական, ինչու ենթաօրենսդրական, ընդունում եմ, կարող է, ամեն ինչ չէ, որ կարելի է: Մենք ունենք ռազմական դրությամբ հողատարածքներ, գույքի, ընդհուպ մինչև տեխնիկայի օգտագործման կանոններ: Չեք բռնագանձում, այլ վերցնում եք, վարձակալում եք, վարձավճարներով և այլն, բոլորը ենթաօրենսդրական ակտերով: Գտնո՞ւմ եք, որ կարելի է օրենքով անել, օրենքով արեք, այլընտրանքային օրենքի տարբերակ առաջարկվեր, երկուսը համատեղ քննարկվեր, ոչ թե մի առաջարկություն ասեք խի եք այսպես անում, խի եք այսպես առաջարկում: Ես չեմ հասկանում, եթե հարցը սա է, որ պետք է խնդիրը լուծել, փառք Աստծո, որ գոնե այս հարցում ընդհանուր կոնսենսուս ունենք, խնդիրը պետք է լուծենք: Հիմա կստացվի՞, իհարկե, պետք է ստացվի, կլինե՞ն տորպեդավորողներ, երևի կլինեն, ընթացքում էլ դրանց հարցերը կլուծենք, բայց իրավական դաշտում:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ, շնորհակալություն, իհարկե, ես էլ եմ համամիտ քեզ հետ, որ սա գուցե նոյեմբերի 10-ին պիտի ընդունեինք կամ 11-ին: Պարոն Ստեփանյան, խնդրեմ: Հա, պարոն Հարությունյան, թող պատրաստվի պարոն Ստեփանյան:

Արամ Հարությունյան  - Շնորհակալություն, բազմաթիվ հարցեր հնչեցին, բայց մեկ հարց այդպես էլ չհնչեց, թե որտեղից առաջացավ նման նախաձեռնության անհրաժեշտություն: Իհարկե, պարոն Աղաբեկյանը շատ ճիշտ տեղին նշում է, որ կային մարդիկ, ովքեր անհատույց տրամադրել են իրենց բնակարանը, բայց, ցավոք սրտի, մեր հասարակության մի շարք ներկայացուցիչների մոտ այնքան է բացակայել քաղաքացիական գիտակցությունը և պետական մտածելակերպը, որ նրանք հրաժարվեցին օգնել դժվար կացության մեջ հայտնված մեր քաղաքացիներին և կամ փորձեցին դրա վրա գերշահույթ ստանալ և, առհասարակ, իհարկե ցավալի է, որ կա նման նախաձեռնության անհրաժեշտություն, բայց ունենք այն, ինչ ունենք:

Ես կուզենայի առանձնացնել երկու բան` ինչ է տալու մեզ այս նախագիծը: Նախ և առաջ առաջինը` այստեղ կա հոգեբանական հանգամանք, որ այն սեփականատերերը, որոնք հրաժարվում են օգնել բռնի տեղահանված մեր քաղաքացիներին, նրանք, հասկանալով արդեն հարկադրանքի գործոնը, արդեն անխուսափելիությունից արդեն իսկ կամավոր, իմ կարծիքով, կփորձեն համագործակցության գալ և ողջամիտ գումարի դիմաց տրամադրել իրենց բնակարանները: Եվ երկրորդը, որ ամենից կարևորն է, մենք բազմաթիվ անգամ քննարկել ենք այս հարցը, որ կան մարդիկ, որոնք ստանում են գերշահույթներ, և չկա որևէ մեխանիզմ, որպեսզի հակազդել սրան:

Սա կառավարության ձեռքին մեծ լծակ է, որպեսզի մենք կարողանանք ազդել այս գնագոյացմանը և կառավարել այս գները, և չեմ կարծում, որ կա դահլիճում որևէ մեկը, ով դեմ է այս հանգամանքին: Իհարկե, կան խնդիրներ, բայց ինչպես դուք նշեցիք, ինչպես պարոն Թովմասյանը ևս նշեց, հնարավոր չէ կանխատեսել բոլոր լուծումները, և անհրաժեշտության դեպքում փոփոխություն անելը դա դեռ չի նշանակում օրենքը ընդունել, որպեսզի հետագայում փոխել: Կա կիրառման խնդիր, որից հետո մենք կհասկանանք` կա՞ն խնդիրներ: Եթե լինեն, 33 պատգամավորներից ամեն մեկն ունի օրենսդրական նախաձեռնության իրավունք, և ասել, թե համբերել 10 օր, ասել թե, սպասել մինչև դիվանագիտական լուծումը, մինչև մարդիկ կհասնեն իրենց տուն, չեմ կարծում, որ այս պահին արդիական է, որովհետև դիվանագիտական լուծումը կարող է տարիների ընթացքում տրվել, իսկ մարդիկ կոնկրետ այսօր ունեն կացարանի խնդիր: Մենք այդքան ժամանակ չունենք և, կարծում եմ, գոնե այս երկու հանգամանքը մեզ պետք է ուղղություն տա, թե ինչ պետք է անել: Շնորհակալություն:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն: Եվ պարոն Ստեփանյան:

Գեղամ Ստեփանյան -  Հարգելի գործընկերներ, քննարկումների և հայտնված տեսակետների մեջ երբեմն այսպիսի միտում կար տպավորություն ստեղծելու, որ իշխանությունը կամ կառավարությունը, բերելով այս նախագիծը, նպատակ ունի մեր տեղահանված բնակիչներին բնակարանով ապահովվել, և ընդդիմությունը ինչ-ինչ հարցերում փորձում է ընդդիմանալ այսպես ասած: Ամենևին այդպես չէ, ժողովուրդ: Հենց օրինագծի քննարկման էությունը ցույց է տալիս, որ օրինագիծը լիարժեք չէ: Ե՛վ  հեղինակի կողմից, և՛ կառավարության կողմից, և՛ տարբեր պատգամավորների կողմից հնչում են` դե իհարկե, կարող է այսպես էլ լինի, իհարկե, կարող է այնպես էլ լինի: Ընդդիմության հորդորն նա է, որպեսզի ավելի առողջ և ավելի լիարժեք օրինագիծ լինի: Ինչքան էլ հասկանալի լինի առաջարկվող նախագծի հիմքում դրված գաղափարը, որը, ինչպես ներկայացվեց, միտված է տեղահանված բնակչության բնակարանային պայմանների մասնակի լուծմանը, այնուամենայնիվ, ներկայացվող նախագիծը իր մեջ պարունակում է վտանգներ: Ինչքան էլ իրավական ձևակերպումներով սա չի վերաբերում սեփականության իրավունքի խախտմանը, այնուամենայնիվ, նախագիծը այս տեսքով, ինչպես ներկայացված է, մեր երկրում մարդու իրավունքների, տվյալ պարագայում սեփականության իրավունքի ամբողջական իրացնելու սահմանափակում է պարունակում:

Ամբողջ աշխարհում ընդունված է  պահպանել զգուշավոր վերաբերմունք սեփականության իրավունքի նկատմամբ, և սա այն բնագավառն է, երբ մարդը լուրջ մոտիվացիա է ունենում անձնական հաջող տնտեսական գործունեություն վարելու համար: Գատնիք չէ նաև, որ սեփականության իրավունքի հանդեպ պետական ճիշտ վերաբերմունքը շատ կարևոր պայման է ներդրումային միջավայր ապահովելու գործում: Տեղահանված բնակչության սեփականության իրավունքը արդեն իսկ խախտված է, և այս հարցի լուծումը կապել բնակչության մյուս մասի սեփականության իրավունքի սահմանափակման հետ, կարծում եմ, լավագույն լուծման տարբերակը չէ, մանավանդ, որ այս հարցի քննարկումների ընթացքում մենք բազմիցս նշել ենք, որ օրենքի այս ձևով ընդունելը մարդկանց դրդելու է սեփականության իրավունքի ֆիկտիվ վերագրանցումներ անել և օրենքի այդ թիրախային շրջանակներից դուրս գալ:

Հարգելի գործընկերներ, իմ կողմից հնչեցված տեսակետները կիսում են նաև մեր գործընկերներ Արդարություն և Հայ հեղափոխական դաշնակցություն խմբակցությունները, և մենք առաջարկում ենք, որ կառավարությունը լրամշակման համար հետ վերցնի նախագիծը և այն ներկայացնի լրացուցիչ քննարկումներից ու համաձայնություններից հետո: Դրան զուգահեռ գտնում ենք, որ պետք է արագ  թափով  շարունակել բնակարանային շինարարությունը և լրացուցիչ միջոցներ գտնել տեղահանված բնակչության բնակարանային խնդիրների լուծման համար: Օրինագիծը այս տեսքով մենք չենք կարող կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

Նելա Գրիրորյան - Ինձ համար մի հարց անհասկանալի մնաց:

Արթուր Թովմասյան – Շնորհակալություն, մտքերի փոխանակությունը վերջացնենք, հետո: Այն, ինչ առաջարկեց ընդդիմությունը, թող որոշի օրենքի նախագծի հեղինակը: Հիմա ես ձեզ ասեմ հետևյալը. սեփականության իրավունքից են ասում, երբ որ մեր հայրենիքի 75% Ադրբեջանը զավթել է, և սեփականության իրավունքը եկեք պաշտպանենք:

Հայկ Խանումյան – Արդեն խախտված է, նշեցինք:

Արթուր Թովմասյան – Հաջորդը, այստեղ Մարսից չենք իջել, 25000-ի հարց է և մի քանի տասնյակ մարդու: Մի քանի տասնյակ մարդ և 25000: Հիմա եթե լրամշակման կարիք կա, շնորհակալություն, քվեարկությամբ ես կտեսնեմ, մի քանի տասնյակի իրավունքնե՞րն ենք պաշտպանում, թե մի քանի տասնյակ հազարի:

Գեղամ Ստեփանյան - Պարոն Թովմասյան, պետք չէ խեղաթյուրել:

Արթուր Թովմասյան – Ես, մտքերի փոխանակության մասին է, ձեր առաջարկը ասացի:

Գեղամ Ստեփանյան - Մի քանի տասնյակի մասին չէ խոսքը: Առանց օրենքի ընդունում փորձե՞լ եք    համաձայնության գալ:

Արթուր Թովմասյան – Գոնե տարիքս հարգեք, Ազգային ժողովի նախագահին կարող եք չհարգել , գոնե տարիքս հարգիր, երիտասարդ:

Գեղամ Ստեփանյան – Ես հարգում եմ, եթե իմ ասածի վրա եք ասում, իմ ասածը ճիշտ մեկնաբանեք:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ, Ձեր ասածի վրա չէ: Ուշադիր նորից լսիր, ասացի, որ բոլոր խմբակցությունների առաջարկը օրենքի նախագծի հեղինակին: Ես իմ կարծիքն եմ ասում: Իրավունք ունե՞մ իմ կարծիքն ասել որպես պատգամավոր: Իմ կարծիքը հետևյալն է. մի քանի տասնյակ և 25000-ից ավել հայրենակիցներ, այս  է ամբողջը, որը մենք պիտի ընդունեինք 5-6 ամիս առաջ գուցե, գուցե 7 ամիս առաջ, իսկ մնացածը խնդրեմ: Հիմա եթե եզրափակիչ ելույթի ցանկություն կա, խնդրեմ կամ նաև առաջարկ: Չես գրանցվելու, կանոնակարգի խախտում չի լինելու:

Հայկ Խանումյան - Ես կարծում եմ անհարկի սրվեց քննարկումը, բայց իրականում մեղքը նաև  իմն  էր, որ ընթացակարգերը սկզբից չթվարկեցի ինչ ձևով է կատարվում, որպեսզի ավելի հստակ լինի,  կարծում եմ` այսքան սրելու իմաստ չկա, որովհետև կարիքն էլ չկար: Իրականում վարձակալության պայմանագրերը նախարարության հետ կան, տիկին Գիրգորյան, որևէ խնդիր չկա: Հարցնում եք` ինչպես է մարդը վերադառնում իր տուն, ինչպես է վերադառնում, սովորական, պայմանագրով նախատեսված ձևով, մեկ ամիս առաջ ներկայացնում է, եթե տունը վարձակալված է, վարձակալության է մեզ հանձնած, վերադառնում է, տունը վարձակալում է այս պահին նախարարությունը անհատույց տալիս է որևէ ընտանիքի, անհատույց ում որ տալիս ենք, այդ ընտանիքը կարող է փոխվել, տունը էլի մնա վարձակալված նախարարության կողմից, այսինքն, եթե վարձակալության մասին է խոսքը, բնակարանների որևէ խնդիր չկա, իր հունով գնում է, տանտերը գալիս է կամ չի ուզում վարձակալության տալ, մի ամիս առաջ տեղեկացնում է, հարցը լուծվում է:

 Խոսքն այստեղ վերաբերում է անշարժ գույքը ժամանակավորապես վերցնելու դեպքերի վրա, երբ արձանագրություն է կապվում, և միայն գույքը վերցնելու, կներեք, անշարժ գույքի մասին չէ միայն խոսքը, կարող է մեկի մեքենան է, մեկի տրակտորն է և այլն` ռազմական դրության կարիքներով պայմանավորված: Սա մենք ֆիքսվել ենք անշարժ գույքի խնդիրների վրա, որովհետև կարիքը դա է, բայց սա ընդհանրապես գույքին է վերաբերում` ռազմական դրության ժամանակ օգտագործելուն: Այդ դեպքերը բացառիկ են լինելու և այստեղ դեպքեր կան, որ նույնիսկ առանց արձանագրություն կազմելու են վերցնելու, հետո, երբ որ հնարավորություն լինի, նոր արձանագրություն կազմելու: Դուք ասում եք նոտարական գրանցում, այդ ոնց կլինի, պատկերացրեք ռամբակոծություն է, ինչ որ մեկի տարածքը արագ վերցնում ենք, հետո ձևակերպումը անում: Այս դեպքերի մասին է խոսքը: Մենք բերել ենք լրիվ ուրիշ բանի մեջ ենք դրել:

Արթուր Թովմասյան – Խմբակցությունների առաջարկը ընդունո՞ւմ եք, թե ոչ:

Հայկ Խանումյան – Չէ, եթե կա վախ, սահմանված կարգով վարձակալության պայմանագրերը գնում է, ինչի մասին է խոսքը, ինչի է թվում բոլորիդ գալու են այն մեկի ձեռքից գույքը խլեն: Այստեղ երեք ձև կա` կամավոր հանձնում, ուժով վերցնում և այն դեպքում, երբ որ արձանագրություն կազմելու հնարավորություն էլ չկա, այդ ձևն էլ է արձանագրված, որտե՞ղ պետք է դիմեն, պարզ չէ՞, հստակ գրած է, որ պետությունը պարտավորություն է ստանձնում:

Արթուր Թովմասյան – Պարոն Խանումյան երկու րոպե է մնացել նիստը ընդմիջելուն:

Հայկ Խանումյան -  Պետությունը պարտավորություն է ստանձնում գույքի նկատմամբ:  Գույքը վնասվել է, արձանագրությունը կազմված է, տեսանյութերը կա, գնում ես լիազոր մարմին, գույքդ քեզ է տալիս կամ փոխհատուցում է տալիս, չէ`  դիմում ես դատարան, ինչի՞ մասին է խոսքը:

Արթուր Թովմասյան – Պարոն Խանումյան, առաջարկին պատասխանո՞ւմ եք:

Հայկ Խանումյան – Չէ, օրինագիծը մնում է:

Արթուր Թովմասյան – Եղավ, շնորհակալություն:

Հայկ Խանումյան – Խնդրում եմ կողմ քվեարկել օրինագծին, իզուր սրեցինք, կարծում եմ իմաստ չկար,այսինքն, այն, ինչի մասին խոսեցինք, բոլորովին դրա մասին չենք խոսում:

Արթուր Թովմասյան – Այժմ քվեարկության է դրվում  Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին օրենքում լրացումներ և փոփոխություն կատարելու մասին և Քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին օրենքներն ընդունելու մասին  հարցը:

Քվեարկություն:

Կողմ` 24, դեմ` չկա, ձեռնպահ`  չկա:

Շնորհակալություն, այսպիսով` ավարտեցինք օրակարգային հարցի քննարկումը, շնորհակալություն, խմբակցությունների ղեկավարները և հանձնաժողովի նախագահները մնան խորհրդակցության: Վաղը հերթական նիստն է, այդ օրակարգի հարցերը այստեղ անենք, վերջացնենք: