ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎ
6-ՐԴ ԳՈՒՄԱՐՄԱՆ 6-ՐԴ ՆՍՏԱՇՐՋԱՆ
2017Թ. ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ 28-Ի ՆԻՍՏԻ ՍՂԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

 ժամը 11:00

                  

Նիստին ներկա  են 26 պատգամավորներ, ԼՂՀ կառավարության անդամներ՝ ԼՂՀ  նախագահ Բակո Սահակյանի գլխավորությամբ, լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներ, հրավիրվածներ: Բացակայում  են  7 պատգամավորներ:

 

ՆԻՍՏԸ ՎԱՐՈՒՄ Է  ԱԺ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱՇՈՏ ՂՈՒԼՅԱՆԸ

 

Աշոտ Ղուլյան - Բարի առավոտ բոլորին: Հարգելի գործընկերներ, հրավիրվածներ, տիկնայք և պարոնայք:

6-րդ գումարման Ազգային ժողովի նախորդ՝ 5-րդ նստաշրջանի եզրափակիչ նիստում ներկայացրել եմ Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի 2016-2017թթ. գործունեության տարեկան հաղորդումը՝ ամփոփելով 5-րդ նստաշրջանի աշխատանքները: Անցած ամիսներին խորհրդարանը շարունակել է իր գործունեությունը՝ իրականացնելով իրեն վերապահված գործառույթները և, ըստ անհրաժեշտության, մասնակցելով երկրի ներքին և արտաքին քաղաքական զարգացումներին:

Մասնավորապես՝ Արցախի Հանրապետության նոր Սահմանադրության պահանջներին համապատասխան սույն թվականի հուլիսի 19-ին Ազգային ժողովը հրավիրել է հատուկ նիստ՝ Հանրապետության նախագահի ընտրություն անցկացնելու հարցով, որի արդյունքում Հանրապետության նախագահ է ընտրվել Բակո Սահակյանը: Սեպտեմբերի 7-ին, համաձայն Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության և «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի, խորհրդարանի նիստերի մեծ դահլիճում հրավիրվել է Ազգային ժողովի հատուկ նիստ՝ նվիրված խորհրդարանի կողմից ընտրված Արցախի Հանրապետության նախագահ Բակո Սահակյանի պաշտոնի ստանձնմանը:

Հուլիսի 21-ին Կառավարության նախաձեռնությամբ և առաջարկած օրակարգով հրավիրվել է Ազգային ժողովի արտահերթ նստաշրջան, որի ընթացքում խորհրդարանը ընդունել է Արցախի Հանրապետության դատական օրենսգիրքը` կից օրենքների փաթեթով և «Հաշվեքննիչ պալատի մասին» Արցախի Հանրապետության օրենքը՝ ուղեկցող օրենքների փաթեթով:

Խորհրդարանը շարունակել է նաև արտաքին կապերն ու շփումները ընդլայնելու ուղղությամբ ակտիվ աշխատանքները` հյուրընկալելով տարբեր երկրների քաղաքական գործիչների և խորհրդարանականների:

Նշենք՝ հուլիսի 4-7-ը Արցախի Հանրապետության խորհրդարանի արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Դավիթ Մելքումյանի և Արցախի Հանրապետություն-Լիտվայի Հանրապետություն բարեկամական խմբի անդամ, պատգամավոր Լյուդմիլա Բարսեղյանի աշխատանքային այցը Լիտվայի մայրաքաղաք Վիլնյուս, որի ընթացքում հայտարարվել է Արցախի Հանրապետություն-Լիտվայի Հանրապետություն բարեկամության շրջանակի ձևավորման մասին.

Օգոստոսի 10-ին Մեծ Բրիտանիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորության Լորդերի պալատի անդամ, բարոնուհի Քերոլայն Քոքսի և «Մարդասիրական օգնության հիմնադրամ» կազմակերպության ներկայացուցիչների ընդունելությունը Ազգային ժողովում.

Օգոստոսի 12-ին Պորտուգալիայի Հանրապետության խորհրդարանի պատգամավոր Ռուբինա Բերարդոյի այցը խորհրդարան և հանդիպումը «Արցախի Հանրապետություն-Եվրախորհրդարան» բարեկամական խմբի անդամների հետ.

Օգոստոսի 15-ին Բելգիայի կաթոլիկ եկեղեցու Մալին-Բրյուսել ավագ թեմի օժանդակ եպիսկոպոս Ժան Քոկորոլսի ու նրան ուղեկցող հոգեւորականների ընդունելությունը Ազգային ժողովում.

Օգոստոսի 28-ին Աբխազիայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Դաուր Կովեի գլխավորած պատվիրակության այցը խորհրդարան.

Օգոստոսի 30-ին «Մեկ ազատ աշխարհ» միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպության նախագահ Մաջիդ էլ-Շաֆիի և Կանադայի Համայնքների պալատի պատգամավորներ Թոնի Քլեմենթի ու Ռեյչել Հարդերի ընդունելությունը ԱԺ-ում.

Սեպտեմբերի 18-ին և 20-ին ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի անդամներ  Դեյվիդ Վալադաոյի, Ֆրենք Փալոունի և Թուլսի Գեբըրդի այցը Արցախի խորհրդարան և ընդլայնված կազմով հանդիպումը երկրի քաղաքական, հասարակական, գիտակրթական և այլ ոլորտների պատասխանատուների հետ.

ՀՀ գործադիր և օրենսդիր իշխանության ներկայացուցիչների պարբերական այցերն ու հանդիպումները Արցախի խորհրդարանի պատգամավորների հետ.

Անցած ամիսների ընթացքում խորհրդարանում հյուրընկալվել են նաև հայ և արտասահմանյան հասարակական, գիտակրթական, լրագրողական և այլ ասպարեզների ներկայացուցիչներ:

Մասնավորապես, նշենք՝ հուլիսի 20-ին Համազգային հայ կրթական և մշակութային միության և Նոր Ջուղայի պատանեկան միության անդամների և Միացյալ Նահանգների «Հայ երիտասարդ դաշնակցություն» կազմակերպության երիտասարդների ընդունելությունը խորհրդանարում.

Օգոստոսի 16-ին Թավթս համալսարանի Ֆլեթչերի իրավունքի և դիվանագիտության դպրոցի պրոֆեսոր Ռուբեն Շուգարյանի դասախոսություն-քննարկումը խորհրդարանում.

Սեպտեմբերի 19-ին եվրոպացի մի խումբ լրագրողների ընդունելությունը Ազգային ժողովում.

Սեպտեմբերի 22-ին խորհրդարանի խմբակցությունների պատասխանատուների հանդիպումը ճանաչողական այցով Արցախ ժամանած թուրք հանրային գործիչների հետ.

Ընդհանուր առմամբ, այսպիսին էր անցած ժամանակահատվածում Ազգային ժողովի գործունեության համառոտ պատկերը։ Նախորդ շաբաթների ընթացքում խորհրդարանի մշտական հանձնաժողովներում նախապատրաստական աշխատանքներ են տարվել նստաշրջանի օրակարգ ձևավորելու և դրանում առկա հարցերի նախնական քննարկումների ուղղությամբ և, կարծում եմ, մենք պատրաստ ենք այդ հարցերով մեկնարկել 6-րդ գումարման Ազգային ժողովի նոր՝ 6-րդ նստաշրջանի աշխատանքները և այդ նպատակով ես խնդրում եմ պատգամավորներին գրանցվել:

Գրանցում:

Ներկա են 26  պատգամավորներ, բացակա են 7-ը, մի քիչ ավելի շատ են մեր սպասվածից, բայց մեր բացակա գործընկերների մի մասը գործուղման մեջ են, մյուսներն առողջական պատճառներով ներկա չեն: Ամեն դեպքում նստաշրջանն իրավասու է սկսելու իր աշխատանքները և ինձ վերապահված իրավունքով 6-րդ գումարման Ազգային ժողովի 6-րդ նստաշրջանի աշխատանքները հայտարարում եմ բացված:

Հնչում է Արցախի օրհներգը:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն, մենք փաստորեն նախնական այդ տեղեկատվությունն ունենալով նաև արձանագրեցինք, որ խորհրդարանը համարյա թե չի ընդհատել իր աշխատանքները և, այժմ, ինչպես նախատեսված է օրենքով, նստաշրջանային գործունեությունն ենք մենք սկսում, թեև նախորդ շաբաթներին արդեն  այդ ուղղությամբ էլ որոշակի աշխատանքներ իհարկե կատարվել են:

Հարգելի գործընկերներ, ինչպես նախատեսված է կանոնակարգով և ինչպես արդեն ավանդույթ է ձևավորված, մենք նստաշրջանի աշխատանքները սկսում ենք նստաշրջանի օրակարգի և կոնկրետ այսօրվա լիագումար նիստի օրակարգի հաստատումով: Ես հիմա խնդրում եմ ուշադրություն դարձնել, ձեր տրամադրության տակ կա 6-րդ գումարման Ազգային ժողովի 6-րդ նստաշրջանի օրակարգը: Այս պահին մենք նստաշրջանի օրակարգն ունենք ոչ մեծ ծավալով, բայց ես վստահ եմ, որ  առաջիկա օրերին, շաբաթներին, հաշվի առնելով նաև Սահմանադրությանը գործող օրենսդրությունը համապատասխանեցնելու  այդ մեծ քաղաքական գործընթացը, մենք կունենանք նոր համալրումներ և սպասում ենք նաև, որ պատգամավորներն իրենց նախաձեռնություններով հանդես կգան, մենք այս պահին ունենք նախորդ նստաշրջանից մնացած մեկ օրենսդրական հարց՝ «Էներգետիկայի մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» նախագիծն է՝ իր կից փաթեթում երկու նախագծերով  և, ունենք նաև 2017թ. առաջին կիսամյակի պետական բյուջեի կատարման  նախագծերով տեղեկատվությունը որպես այլ հարց, որն էլի օրակարգային հարց է:

Այսպիսին է մեր նստաշրջանի օրակարգը: Եթե հարցեր կան՝ խնդրեմ, եթե՝ չէ, քվեարկենք ու անցնենք առաջ:

Քվեարկության է ներկայացվում ԱԺ որոշման նախագիծը Արցախի Հանրապետության ԱԺ 6-րդ գումարման 6-րդ նստաշրջանի օրակարգի մասին, և մենք քվեարկությամբ հաստատում ենք, նստաշրջանի օրակարգը:

Քվեարկություն.

Կողմ՝ 26, դեմ՝ չկա, ձեռնպահ՝ նույնպես:

Նստաշրջանի օրակարգը հաստատված է: Բնական է, որ մենք այսօրվա նիստի օրակարգը ձևավորում ենք քիչ առաջ մեր հաստատած նստաշրջանի օրակարգից ելնելով և այսօր մեր լիագումար նիստին նախորդ օրերին մեր աշխատանքային խորհրդակցության արդյունքները հաշվի առնելով,  ներառված են  մի շարք հարցեր,  կոնկրետ, ավելի շատ կազմակերպչական հարցեր են և այսօրվա լիագումար նիստի օրակարգը փաստորեն բաղկացած է այդ հարցերից, մենք բացի այսօրվա լիագումար նիստի օրակարգը հաստատելու մասին հարցից, հաջորդիվ կունենանք նաև 6-րդ գումարման հաշվիչ հանձնախմբի հաստատման մասին հարցը, որն արդեն նոր կանոնակարգի պահանջ է լինելու և ունենք քիչ առաջ նշված «Էներգետիկայի մասին» օրենսդրական նախաձեռնությունը՝ փաթեթով, այնուհետև առաջին կիսամյակի պետական բյուջեի կատարման մասին տեղեկատվությունը, ինչպես պահանջում է նաև  կանոնակարգը այսօրվա նիստում մենք ունենք նաև գործադիր իշխանության հետ հարց ու պատասխան, և կանոնակարգով, ինչպես նախատեսված է՝  պատգամավորական հայտարարություններ:

Ահա այսպիսի օրակարգ է առաջարկվում այսօրվա լիագումար նիստին, ձեր տրամադրության տակ կա, եթե հարցեր ունեք՝ խնդրեմ, եթե չէ՝ խնդրեմ, Էդուարդ Աղաբեկյան:

Էդուարդ Աղաբեկյան - Հարգելի նախագահող: Նախ այսօրվա նիստի օրակարգի 6-րդ և 7-րդ հարցերի մասին կառաջարկեի, որպես կանոն, շատ դեպքերում էլ աշխատանքային նախորդ փորձից ելնելով, տեղերը փոխել, որպեսզի հնարավոր լինի հայտարարությունները, առաջին նիստից հետո մեզ ժամանակահատված մնում է, կարելի է հայտարարություններն այդտեղ անել, երկրորդը, առաջին կիսամյակի պետական բյուջեի հաշվետվության մասին տեղեկատվությունը: Ունենք ընդունված կանոնակարգ, աշխատակարգ, որի համաձայն ԱԺ որոշմամբ ընդունվող ցանկացած հարց գլխադասային հանձնաժողովներում  պետք է նախնական քննարկումներ անցնի: Ինչքան ինձ է հայտնի, այս հարցը գլխադասային հանձնաժողովում չի քննարկվել:

Աշոտ Ղուլյան - Շատ լավ, ուրեմն, առաջին հարցի հետ կապված տեղերը փոխելու, մենք սովորաբար այսպիսի հերթականություն ենք ունենալու, այսօրվա նիստը կարող է մի քիչ յուրահատկություն ունենալ, բայց զուտ նիստի ընթացքից ելնելով, մենք եթե ժամանակ ունենանք, մինչև ընդմիջում հայտարարությունը կանենք և հետո հարց ու պատասխանն իր նախատեսված ժամանակին, այսինքն որևէ բան չի խանգարում, կարող ենք և փոխել, կարող ենք և այսպես ընդունել:

Կապված երկրորդ հարցի հետ` մենք 2017թ. առաջին կիսամյակի պետբյուջեի  կատարման մասին տեղեկատվությունը ստացել ենք մինչև նոր կանոնակարգի համապատասխան կետերի ուժի մեջ մտնելը, հետևաբար, մենք չենք կարող  այդ մինչև ուժի մեջ մտնելը նախատեսել, որ դա պետք է անպայման լինի, ես կարծում եմ, որ մենք այս անգամ անցումային մի փոքր բացառություն պիտի անենք, հետագայում արդեն 9 ամսվա տեղեկատվությունը, ինչպես նշեց պարոն Աղաբեկյանը, մենք պետք է անպայման քննարկենք հանձնաժողովում, հետո արդեն՝ լիագումար նիստում: Այսպիսինն է  բացատրությունը: Հանձնաժողովի նիստում քննարկվում է և դրանով ավարտվում: Խնդրեմ, պարոն Թովմասյան:

Արթուր Թովմասյան - Ես կուսակցության տեսակետ չեմ ասի, ֆրակցիայի: Ես ուղղակի մեծ հաճույքով  կցանկանայի լսել Աղաբեկյանի հայտարարությունը, բայց եթե տեղերը փոխում եք, հարց ու պատասխանից հետո այդ հաճույքից չեմ օգտվելու. այս է: Եթե 1,5-ում տեղավորվում ենք, հայտարարություններն անենք, եթե չէ` չէ:

Աշոտ Ղուլյան - Երևի թե տեղավորվելու ենք, դա աշխատանքային  կարգով մենք  ընթացք կտանք:  /Չի լսվում/:  Խոսքը դրան չի վերաբերում:

/Դահլիճից ձայներ չեն լսվում/: 

Աշոտ Ղուլյան - Որոշմամբ չի լինում, հանձնաժողովում քննարկվում է: /Չի լսվում/ Չէ, ոչ մի բան: Տեղեկանք է ներկայացվում արդեն, ոչ թե տեղեկատվություն է, կարգավիճակն էլ է փոխվելու: Շատ լավ: Ուրիշ հարցեր: Չկան: Շնորհակալություն:

Քվեարկության է ներկայացվում ԱԺ որոշման նախագիծը Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի 2017թ. սեպտեմբերի 28-ի նիստի օրակարգը հաստատելու մասին:

Քվեարկություն.

Կողմ՝ 25, դեմ՝ 1, ձեռնպահ՝ չկա:

 Նիստի օրակարգը հաստատված է: Եվ այժմ մենք անցնում ենք հաջորդ, երևի նորից  կազմակերպչական հարցերի  շարքից է՝ Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի 6-րդ գումարման հաշվիչ հանձնախումբ ստեղծելու մասին հարցին:   

Հարգելի գործընկերներ:

Ես ուզում եմ այս հարցի հետ կապված մի փոքր նախաբան ասել: ԱԺ ընդունած նոր կանոնակարգով մենք նախատեսել էինք, որ ԱԺ գործունեության ընթացքում ծագած հարցերը գաղտնի քվեարկության, անվանական քվեարկության, նաև տեխնիկական խնդիրներ ծագելու դեպքում սովորական քվեարկությունների հաշվառման պարագայում մենք ստեղծում ենք ԱԺ հաշվիչ հանձնախումբ, որը  նախկինում եղել է ժամանակավոր հաշվիչ հանձնաժողով, երևի նույն իրավական ձևակերպումն է, բայց այս անվանումն էլ է փոխվել և, այստեղ մենք  նաև ձևավորման հիմունքներին էլ պետք է անդրադառնանք: Ես ուզում եմ, որ ուշադրություն դարձնենք հոդված 148, ԱԺ կանոնակարգին, որն անցումային դրույթների հետ է կապված: 5-րդ մասով այստեղ նշված է, որ հաշվիչ հանձնախումբը ստեղծվում է ԱԺ հաջորդ, հերթական նստաշրջանի բացման օրը, սույն օրենքի 30-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան, որի լիազորությունները պահպանվում են մինչև 6-րդ գումարման ԱԺ լիազորությունների ավարտը:

Մենք նախկինում, բոլոր նստաշրջանների սկզբում ընտրում ենք ժամանակավոր հաշվիչ հանձնաժողով, որի լիազորությունները միայն նստաշրջանի ընթացքում են և հաջորդ նստաշրջանում մենք նորից ենք ընտրում այդպիսի ժամանակավոր հաշվիչ հանձնաժողով: Հիմա, նոր կանոնակարգով նախատեսված է, որ հաշվիչ հանձնախումբը ընտրվում է, այս պահին մեր ընտրած հաշվիչ հանձնախումբը գործելու է ամբողջ 6-րդ գումարման ընթացքում: Սա, կարծում եմ, պարզ է: Հիմա, հաշվիչ հանձնախմբի ստեղծման և նրա լիազորությունների մասին հոդվածից ուզում եմ 2 մեջբերում անել. հոդված 30-ի առաջին մասով հաշվիչ հանձնախումբը ստեղծվում է նիստը նախագահողի առաջարկությամբ, ԱԺ որոշմամբ, առաջարկը ներկայացվում է ԱԺ նիստի ընթացքում և քվեարկության է դրվում առանց քննարկման, հաշվիչ հանձնախմբի լիազորությունները պահպանվում են մինչև ԱԺ լիազորությունների ավարտը: Հաշվիչ հանձնախմբի կազմը, ինչպես նաև դրանում փոփոխությունները  հաստատում է ԱԺ նախագահը կանոնակարգի 11-րդ հոդվածի 2-6-րդ մասերով սահմանված սկզբունքներին համապատասխան: Հաշվիչ հանձնախումբն իր կազմից ընտրում է նախագահ և քարտուղար: Պաշտոնում ընտրվող կամ նշանակվող թեկնածուն, ինչպես նաև քվեարկության դրված հարցի հեղինակը մինչև համապատասխան քվեարկության արդյունքներն ԱԺ ներկայացնելը չեն կարող մասնակցել հաշվիչ հանձնախմբի աշխատանքներին: Այստեղ նաև հաշվիչ հանձնախմբի լիազորություններն են, կարծում եմ դրանք նորից ներկայացնելու կարիք չկա: Ուրեմն, մենք երեկ ԱԺ խմբակցությունների, բոլորի  հետ միասին և առկա, և մի քիչ էլ հեռակա անց ենք կացրել խորհրդատվություններ, որի ընթացքում պայմանավորվել ենք, որ  ԱԺ հաշվիչ հանձնախմբի ներկայացումը, ձևավորումը մենք պետք է շարունակենք պարզապես հաշվի առնելով, որ որոշ փորձ կա կուտակված և, մենք ունենք նաև մեր գործընկերներին, որոնք, կարծում եմ, ճիշտ ձևով են կատարել իրենց պարտականությունները: Եվ այդպիսի պայմանավորվածության արդյունքում ես այսօր ուզում եմ ներկայացնել ԱԺ որոշման նախագիծը, որն այսպիսի բովանդակություն ունի.

Հիմք ընդունելով «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Արցախի Հանրապետության օրենքի 30-րդ հոդվածը և 148-րդ հոդվածի 5-րդ մասը Արցախի Հանրապետության ԱԺ որոշում է՝

 Ստեղծել Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի 6-րդ գումարման հաշվիչ հանձնախումբ՝  բաղկացած  3 պատգամավորից:

Սա ԱԺ որոշումն է, իսկ անհատական կազմը, թե ովքեր են լինելու, մենք երեկ էլի դրա մասին խոսել ենք, դա արդեն հաստատվելու է ԱԺ նախագահի կարգադրությամբ, որովհետև, եթե ընթացքում ինչ-որ փոփոխություններ լինեն, մենք էլի խմբակցությունների հետ խորհրդատվություններով կարող ենք համապատասխան ճշգրտումներ, ուղղորդումներ մտցնել այդ կազմի մեջ:

Այսպիսի որոշման նախագիծ է, եթե հարցեր ունեք՝ խնդրեմ, եթե՝ չէ, մենք կարող ենք քվեարկել և, արդեն անհատական կազմի հետ կապված, կարող ենք նաև լսել ձեր առաջարկությունները: Հարցեր չկա՞ն: Եթե չկան, քվեարկության է ներկայացվում ԱԺ որոշման նախագիծը 6-րդ գումարման հաշվիչ հանձնախումբ ստեղծելու մասին: Նորից եմ ուզում կրկնել, որոշման իմաստը՝ ստեղծել հաշվիչ հանձնախումբ՝ բաղկացած 3 պատգամավորից:

Քվեարկություն.

Կողմ՝ 25, դեմ՝ չկա, ձեռնպահ՝ նույնպես:

Մեկի կոճակը կարծես չի աշխատում: Ամեն դեպքում որոշումն ընդունված է, շնորհակալություն: Մենք հաշվիչ հանձնախումբ ստեղծելու հիմքերն արդեն ունենք՝ 3 պատգամավորից բաղկացած, մենք երեկ նաև խմբակցություններին առաջարկել ենք այդ կազմի հետ կապված իրենց առաջարկությունները ներկայացնել, արդեն որոշակի այդպիսի պայմանավորվածություններ ունենք քաղաքական, ամենայն հավանականությամբ, մենք հենց նույն ձևով էլ շարունակելու  ենք՝ ունենալով 3 պատգամավորից բաղկացած և մեր նախորդ ժամանակավոր հաշվիչ հանձնախմբի անդամներն են եղել տիկին Ռոմելա Դադայանը, տիկին Լյուդմիլա Բարսեղյանը և պարոն Գագիկ Բաղունցը: Թերևս, եթե ուրիշ բաներ չլինեն, մենք այս կազմը երևի կպահպանենք, բայց սա արդեն ԱԺ նախագահի կարգադրությամբ է ուժի մեջ մտնելու:

Շնորհակալություն: Հաշվիչ հանձնախումբը համարենք, որ նախնական ձևավորված է, բայց ես պիտի խնդրեմ, որ մեր հաշվիչ հանձնախմբի անդամները այս նիստից հետո, հենց այս մասից հետո մի փոքր պետք է իրենք հավաքվեն և որոշեն, թե հաշվիչ հանձնախմբի նախագահը, հաշվիչ հանձնախմբի քարտուղարն ով է լինելու: Որպեսզի կարգադրության մեջ միանգամից մենք նաև ձևակերպումը տանք:

Շնորհակալություն: Մենք այս հարցն էլ ավարտեցինք: Այժմ մենք անցնում ենք օրակարգային հաջորդ հարցին, որն օրենսդրական նախաձեռնության հետ է կապված և ես ուզում եմ նախ հարցը հայտարարել` «Էներգետիկայի մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին», «Լիցենզավորման մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենսդրական փաթեթն է և այն կառավարության կողմից պաշտոնապես լիազորված է ներկայացնել. մինչև ասելը ես ուզում եմ մեր բոլորիս անունից շնորհավորել այսօրվա նիստին ներկա մեր 2 նորանշանակ նախարարներին՝ էկոնոմիկայի և արտադրական ենթակառուցվածքների նախարար Լևոն Գրիգորյանին և ֆինանսների նախարար  Գրիգորի Մարտիրոսյանին, ցանկանանք նրանց հաջողություններ և, կարծում եմ, մեր նախորդ գործունեության ընթացքում մենք արդեն այդ փորձն ունենք համատեղ աշխատանքի, որևէ կասկած չունեմ, որ այդ դրական փորձը շարունակվելու է: Այժմ ես առաջարկում եմ պարոն Լևոն Գրիգորյանը ներկայացնի «Էներգետիկայի մասին» հարցը և դրան կից փաթեթը, որից հետո հարցի քննարկումն արդեն նոր կանոնակարգի սահմանված պահանջներով: Խնդրեմ:

Լևոն Գրիգորյան - Շնորհակալություն, շնորհավորանքների և բարի խոսքերի համար: Ուզում եմ վստահեցնել, որ մեր անցած համատեղ աշխատանքն, իհարկե, դրական արդյունքները պետք է ունենա հետագայում ևս մեր այս ոլորտների  օրենսդրական նախաձեռնությունների շրջանակներում:

ԱԺ հարգարժան նախագահ, հարգարժան պատգամավորներ, հարգելի գործընկերներ: Ձեր քննարկմանն է ներկայացվում «Էներգետիկայի մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին», «Լիցենզավորման մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» և «Պետական տուրքի մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին»   ԼՂՀ օրենքների նախագծերի փաթեթը:

Օրինագծերի փաթեթների ընդունումը պայմանավորված է էլեկտրաէներգետիկ կարգավորման ոլորտում մի շարք խնդիրների լուծման անհրաժեշտությամբ, փոփոխությունները և լրացումները նպատակ ունեն ավելի դյուրին դարձնել հզորությունների ստեղծման լիցենզավորման գործընթացը, միասնականացնելով և ավելի կարճ ժամկետներ սահմանելով դրանց համար: Մասնավորապես, «Էներգետիկայի մասին» ԼՂՀ  գործող օրենքների շրջանակներում նոր արտադրական հզորությունների կառուցման կամ վերակառուցման համար տրվում է արտադրական հզորությունների կառուցման կամ վերակառուցման գործունեության լիցենզիա, իսկ կառուցումից հետո՝ մեկ այլ էլեկտրական էներգիայի արտադրության լիցենզիա: Երկուսն էլ՝ Արցախի Հանրապետության հանրային ծառայությունները և տնտեսական մրցակցությունը կարգավորող հանձնաժողովի կողմից տրվող բարդ ընթացակարգով, կարծում եմ, օրվա ընթացքում  տրվող լիցենզիաներ են:

Ներկայացված օրինագծով առաջարկվում է տրամադրել միասնական էլեկտրական էներգիայի արտադրության լիցենզիա, քննարկման և տրամադրման ժամանակահատվածը սահմանելով մինչև 80 օր՝ նախկինում գործող 120 օրվա փոխարեն: Նախագծով առաջարկվում է նաև կրճատել հանձնաժողովի կողմից սակագնի սահմանման կամ վերանայման մասին որոշման  ընդունման ժամկետը, այն  սահմանելով  80 աշխատանքային օր՝ 90 աշխատանքային օրվա փոխարեն: Մենք այստեղ առանձնացրել ենք փոքր հէկերի և վերականգնվող այլ աղբյուրների հաշվին ձևավորվող հզորություններով էներգիայի արտադրության սակագների քննարկման ժամկետը, որը սահմանվել է 25 աշխատանքային օր: Առաջարկվում է կրճատել նաև որոշ ընթացակարգային ժամկետներ՝ կապված սուբյեկտների միջև կնքված պայմանագրերի, հանձնաժողովում գրանցելու կամ մերժելու հետ, առաջարկվում է 5 աշխատանքային օր սահմանել նախկինում գործող 10 օրվա փոխարեն:

Նոր կառուցվող, վերակառուցվող և վերազինվող փոքր հէկերում հիդրոէներգետիկ ուժն առավելագույնս արդյունավետ օգտագործելու նպատակով առաջարկվում է էլեկտրական էներգիայի արտադրության գործունեության լիցենզիա ունեցող տնտեսավարող սուբյեկտների համար սահմանել նոր պայմաններ, մասնավորապես էներգիայի վերականգնվող որոշ ռեսուրսների՝ հողմային, արեգակնային, երկրաջերմային և կենսազանգվածային կիրառմամբ էլեկտրակայանների կողմից արտադրվող ամբողջ էլեկտրական էներգիայի գնման համար սահմանել 20 տարվա երաշխիքային ժամկետ: Սույն մոտեցումը նպատակ ունի վերականգնվող էներգիայի այս մեր հանրապետության համար նոր հատվածում ձևավորել ինչ-որ չափով ներդրումների գրավչություն:

Օրինագծով առաջարկվում է օրենքով նախատեսված դրույթները խախտելու դեպքում սահմանված տուգանքների չափերը չտարածել էլեկտրական կամ ջերմային էներգիայի արտադրության լիցենզիա ունեցող սուբյեկտների կայանների կառուցման համար նախատեսված ժամկետի ընթացքում:

«Լիցենզավորման մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին»  և   «Պետական տուրքի մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի ներկայացումը տվյալ փաթեթի շրջանակներում պայմանավորված է «Էներգետիկայի մասին» ԼՂՀ օրենքում վերը նշված փոփոխություններին համապատասխանեցնելու անհրաժեշտությամբ:

Հիմնականում այսքանը, շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Հարցեր կա՞ն հիմնական զեկուցողին: Չկա՞ն հարցեր: Շնորհակալություն: Մենք այս հարցը մի քանի ամիս արդեն ունեցել ենք օրակարգում, կարծում եմ, և ժամանակ եղել է, և նաև այդ հնարավորությունները քննարկելու, թերևս մենք 2 օր առաջ էլ հանձնաժողովի նիստում մեզ հետաքրքրող բոլոր հարցերը բարձրացրել և ստացել ենք պատասխանները, երևի թե նաև դրանով է պայմանավորված, որ կարելի է ասել, որ մենք ավարտել ենք: Այժմ գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացությունն է, ես հրավիրում եմ արտադրության, արտադրական ենթակառուցվածքների մշտական հանձնաժողովի նախագահ, պատգամավոր Արպատ Ավանեսյանին: Խնդրեմ:

Արպատ Ավանեսյան - Հարգելի գործընկերներ «Էներգետիկայի մասին» ԼՂՀ օրենքն` ուղեկցող 2 օրենքների հետ միասին, փաթեթը քննարկվել է մեր հանձնաժողովի նիստում, մասնակցել են հանձնաժողովի անդամները և պատգամավորների մի զգալի խումբ, ովքեր հարցադրումներով համարել են, որ ներկայացված օրենքն անհրաժեշտ է և արժանի, որպեսզի այն քննարկվի լիագումար նիստում և ընդունվի որպես օրենք:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Հարցեր կա՞ն գլխադասային հանձնաժողովի նախագահին: Չկան հարցեր: Շնորհակալություն, պարոն Ավանեսյան: Եթե ցանկություն կա մտքերի փոխանակություն ծավալել, այս թեմայի հետ կապված, ելույթ ունենալ, խնդրեմ, եթե՝ չէ, մենք անցնենք եզրափակիչ ելույթների, բայց, կարծում եմ, որ այս քննարկումների ընթացքը ցույց է տվել, որ երևի եզրափակիչ ելույթների համար էլ, ելույթների ցանկություն չկա: Մենք գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացությունն ունենք` դրական, գլխադասային հանձնաժողովը երաշխավորել է, որպեսզի ԱԺ լիագումար նիստում հավանության արժանացնի ներկայացված օրենքի նախագիծը:

 Քվեարկության է ներկայացվում ԱԺ որոշման նախագիծը «Էներգետիկայի մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին»,  «Լիցենզավորման մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» և «Պետական տուրքի մասին» ԼՂՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» Արցախի Հանրապետության օրենքներն ընդունելու վերաբերյալ:

Քվեարկություն.

Կողմ ՝ 26, դեմ՝ չկա, ձեռնպահ՝ նույնպես:

Որոշումն ընդունված է: Օրենքի նախագիծն արժանացել է հավանության: Շնորհակալություն:

Հաջորդ մեր օրակարգային հարցը ԼՂՀ 2017թ. առաջին կիսամյակի պետական բյուջեի կատարման մասին տեղեկատվությունն է: Ինչպես նշեցի, մենք երևի վերջին անգամ ենք այսպիսի ֆորմատով, այս կարգավիճակով  փաստաթուղթը քննարկում և ես հրավիրում եմ կառավարության պաշտոնական ներկայացուցիչ ֆինանսների նախարար Գրիգորի Մարտիրոսյանին: Խնդրեմ:

Գրիգորի Մարտիրոսյան - Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ: Թույլ տվեք խորին շնորհակալություն հայտնել այն բարի և ջերմ մաղթանքների համար և հավաստիացնել, որ նախարարությունն այսուհետ էլ մեր համատեղ աշխատանքը կպահպանի բարձր մակարդակում:

Այժմ մինչև 2017թ. պետական բյուջեի առաջին կիսամյակի  կատարման մասին տեղեկատվությանն անցնելը, ներկայացնեմ այն  մակրոտնտեսական միջավայրը, որի պայմաններում իրականացվել է կիսամյակի կատարողականը: Այսպես, ընթացիկ տարվա հունվար-հունիսին գրանցվել  է 14,9 տոկոս  տնտեսական աճ: Համախառն արդյունքը կազմել է 102,2 մլրդ դրամ:

Արդյունաբերական արտադրանքի ծավալը 2017թ. հունվար-հունիսին կազմել է 38,1 մլրդ. դրամ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ իրական արտահայտությամբ աճելով 50,1 տոկոսով: Գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքը կազմել է 29,3 մլրդ. դրամ, 2016թ. հունվար-հունիսի նկատմամբ նվազելով 0, 5 տոկոսով:

Իրականացված շինարարության  ծավալը 2017թ. առաջին կիսամյակի ընթացքում կազմել է 20,2 մլրդ. դրամ, նախորդ  տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճելով 38,3 տոկոսով:

Արտաքին ապրանքաշրջանառության ծավալները առաջին կիսամյակի ընթացքում կազմել են 196,3 մլն ԱՄՆ դոլար, նախորդ տարվա համեմատ աճելով 46,6 տոկոսով: Ընդ որում, ներմուծման ծավալն աճել է 35,4  տոկոսով, իսկ արտահանման ծավալները` 86,4 տոկոսով և կազմել են 56,5 միլիոն ԱՄՆ դոլար:

Մեկ աշխատողի միջին ամսական անվանական աշխատավարձը կիսամյակի տվյալներով կազմել է 151,497 դրամ: Նախորդ տարվա համեմատությամբ գրանցվել է աճ 1,2 տոկոսի չափով: Հաշվետու ժամանակահատվածի վարկային ներդրումները կազմել են 127,2 մլրդ.  դրամ՝ ապահովելով աճ 31 տոկոսով, իսկ ավանդների մնացորդը կազմել է 46,2 մլրդ. դրամ՝ գրանցելով աճ 30,3 տոկոսի չափով:

Սպառողական գների ինդեքսի տեսանկյունից գրանցել ենք գնանկում 0,1 տոկոսի չափով: Պետական բյուջեին վերաբերող ցուցանիշների մասով նշեմ, որ առաջին կիսամյակում նախատեսված 14 մլրդ 248,2 մլն դրամ սեփական եկամուտների դիմաց փաստացի մուտքերը կազմել են շուրջ 15 մլրդ. 790,9 մլն. դրամ: Այսինքն, պլանավորված ցուցանիշը կատարվել է 10,8 տոկոսով  գերակատարմամբ, որն իր հերթին 20 տոկոսով ավել է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի փաստացի ցուցանիշից:

Հարկային եկամուտների դիմաց փաստացի եկամուտները կազմել են 14 մլրդ 988,6 մլն դրամ կամ կատարվել են դրանք 109,1 տոկոսով:

Պետական գերդեֆիցիտը կազմել  է 5 մլրդ 290,9 մլն դրամ, փոխառու միջոցները  ներգրավել են 4 մլրդ 515 մլն դրամի չափով  մարումները  կազմել են 10 մլրդ 926, 3 մլն դրամ:

ՀՀ-ից տրամադրվող միջպետական վարկի գումարը կազմել է մոտ 26 մլրդ 90 մլն ավելի քան 26 մլրդ 90 մլն:

Պետական բյուջեի ծախսերի առումով ծախսերը կազմել են 36 մլրդ 590,6 մլն դրամ, որը նախատեսված ծավալի 81,8 տոկոսն է, որն իր հերթին նախորդ տարվանից ավել է 2 մլրդ 665,9 մլն դրամով: Ընդհանուր բնույթի հանրային ծառայությունների փաստացի ծախսերը, որոնք առաջին խումբն են պետական բյուջեի ծախսերի ծրագրավորված 5 մլրդ 572,7 մլն դրամի դիմաց, կազմել են 3 մլրդ 967,4 մլն դրամ կամ պլանավորվածի 71,2 տոկոս:

Հասարակական կարգի պահպանության, անվտանգության և դատական գործունեության ծախսերը  ծրագրավորված 3 մլրդ 194,7 մլն դրամի դիմաց փաստացի կազմել են 2 մլրդ 754, 5 մլն դրամ կամ կատարվել են 86,2 տոկոսով:

Հաջորդ խոշոր խումբը դա տնտեսական հարաբերությունների իրականացման ծախսերն են, որոնք կազմել են 5 մլրդ 439,2 մլն դրամ կամ ծրագրավորված ցուցանիշի 79,9 տոկոս:

Առողջապահության բնագավառի բյուջետային հիմնարկությունների պահպանման և պետ. պատվերի ծրագրերով  ֆինանսավորման ծախսերը կազմել են շուրջ 2 մլրդ 613,5 մլն դրամ, ավելի շուտ այդքան նախատեսվածի դիմաց փաստացի կազմել են 2 մլրդ 122,1 մլն դրամ կամ ծախսերը կատարվել են 81,2 տոկոսով:

Հանգիստ, մշակույթ և կրոն բնագավառի ծախսերը նախատեսված 1 մլրդ 364 մլն դրամի դիմաց փաստացի կազմել են 1 մլրդ 190,4 մլն դրամ կամ կատարվել են 81,2 տոկոսով:

Կրթության բնագավառի ծախսերը 7 մլրդ 430 մլն դրամի դիմաց փաստացի կազմել են 5 մլրդ 778 մլն դրամ կամ կատարվել են 77,8 տոկոսով:

Եվ ամենախոշոր խմբի՝ սոցիալական պաշտպանության բնագավառի ծախսերը նախատեսված 11 մլրդ 191 դրամի դիմաց փաստացի կազմել են 9 մլրդ 705 մլն դրամ կամ կատարվել են 86,7 տոկոսով:

Հիմնական բաժինների /չի լսվում/ ծախսերը  նախատեսված 5 մլրդ 788 մլն դրամի դիմաց փաստացի կազմել եմ 5 մլրդ 240 մլն դրամ կամ կատարվել են 90,5 տոկոսով: Հիմնականում այս խմբի ծախսերում տեղ են գտել կապիտալ ներդրումների ծախսերը և զորակոչման և այլ  միջոցառումների  կազմակերպման հետ կապված ծախսեր: Այդքանը: Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն:  Մենք   կարող ենք այդ ներկայացված տեղեկատվության հիման վրա նաև մեզ հուզող հարցերը քննարկել: Խնդրեմ, եթե կան հարցեր նախարարին, Գագիկ Բաղունց:

Գագիկ Բաղունց - Նախ մի դիտողություն, որը բազմիցս հնչեցվել է և ամեն անգամ վստահեցրել են, որ մյուս տեղեկատվության մեջ անպայման նկատի կառնվի: Խոսքս վերաբերում է էջ 10-ում «Ծառայություններ և ապրանքների ձեռքբերում» հոդվածին նշված է, որ պայմանագրային այլ ծառայությունների ձեռքբերման ծախսերը կազմել են 2 մլրդ 234 մլն դրամ և այդ թվում նշված է՝

- վարչական ծառայությունների ծախսեր՝ մոտ 2 մլն

- աշխատակազմի մասնագիտական զարգացման ծառայության՝ մոտ 1 մլն

- կառավարչական ծառայությունների ծախսեր՝ 88 հազար

- կենցաղային և հանրային սննդի ծախսեր՝ 52,5 հազար  

- ընդհանուր թվով 47 մլն դրամի ծախսեր  ու վերջանում է այդ մասը, և ընդհանուր բնույթի այլ ծառայությունների ծախսերը՝ 2 մլրդ 178 մլն դրամ:

Բազմիցս խնդրել ենք, որ նման ծախսերը գոնե մի քանի տասնյակ միլիոնի վերաբերյալ այդ հոդվածներով ծախսերը գոնե բաց լինեն, թե չէ 52,5 հազարը բացվում է, բայց համոզված եմ, որ 2 միլիարդի մեջ շատ ավելի մեծ գումարներ կան, որ մնում են ոչ թափանցիկ:

 Գրիգորի Մարտիրոսյան - Շնորհակալություն: Ուրեմն, նշեմ, որ այդ դասակարգումը, այդ «այլ ծառայությունների» կետը նշելը ոչ թե զուտ կարևորությամբ  պայմանավորված այդ ձևակերպումը տալն է, այլ այդ անվանումները սահմանված են բյուջետային գործող դասակարգմամբ, որը միջազգային պրակտիկայում ընդունված է և կախված նրանից, թե տվյալ դասի, որը կոչվում է հենց այդպես, գծով նախատեսված ծախսերը կազմում են այդքան, բնականաբար այդ գումարները նշվել են այդ չափով: Եթե ուղղակի հետաքրքիր է այդ գումարի մեջ մտնող փաստորեն ծախսատեսակների էությունը, ապա դրա մասին լրացուցիչ կհայտնվի, իսկ դասակարգումը դա սահմանված է և դա փոխել չենք կարող:

Գագիկ Բաղունց - Էջ 4-ում` «Բնական պաշարների օգտագործման վճարները», նշված է՝ ռոյալ-եյ գծով մուտքերը նախորդ տարվա համեմատ աճել են մոտ 419 միլիոնով կամ ավելի  քան 7 անգամ,  ինչը  պայմանավորված է  «Բեյզ մեթլզ»-ի  Ռոյալ-եյ-ի գծով գումարների ավել վճարմամբ: Ինձ հետաքրքրում է, այդ արտադրանքի ծավալի աճի շնորհի՞վ է ստացվել այդ  ավելի քան 7 անգամ  շատ մուծումները, թե՞ պղնձի գնի կտրուկ աճմամբ:

Գրիգորի Մարտիրոսյան - Երկուսը համատեղ, երկու Ձեր նշած գործոնները բերել են արդյունքում այդպիսի եկամուտների աճի:

Գագիկ Բաղունց - Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն:  Արթուր Թովմասյան, հետո՝ Արմեն Սարգսյան:

Արթուր Թովմասյան - Պարոն Մարտիրոսյան, առաջին անգամ վերջին 10 տարիներին Արցախի կառավարությունն արձանագրում է մոտ 15 տոկոս ՀՆԱ-ի աճ՝ առաջին կիսամյակի տվյալներով: Կպահպանվի՞ մինչև տարեվերջ այդ 15 տոկոս ՀՆԱ-ի աճը:

Գրիգորի Մարտիրոսյան - Եթե մենք նայենք արդեն 8 ամսվա տվյալներով, ապա տնտեսության ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 14 տոկոս, այսինքն, տենդենցը գնում է նրան, որ պահպանվի: Եթե մակրոտնտեսական միջավայրը, այսինքն, այդ աճը հիմնականում, տեղյակ եք, որ պայմանավորված է արդյունաբերության ոլորտում աճով, եթե այլ ոլորտներում մենք որևէ անսպասելի կամ չգիտեմ ինչ-որ որևէ աննախադեպ ծրագրեր չունենանք, կարծում եմ, որ  կպահպանվի:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն:  Խնդրեմ, Արմեն Սարգսյան:

Արմեն Սարգսյան - Պարոն Մարտիրոսյան, ուրեմն, մեր խմբակցությունը բազմիցս բարձրացրել է այս հարցը, որը շատ մասնակիորեն է հաշվի առնվել, ճիշտն ասենք: Մենք կխնդրեինք, որպեսզի հաշվետվության ժամանակ, գրավոր  հաշվետվության ժամանակ, որ ներկայացնում եք, որոշակի թեթև վերլուծություն անել: Օրինակ՝ գրած է, այսինչ նախարարությունը ֆինանսավորվել է այսքան տոկոսով: Պատճառն ի՞նչ է: Մենք գիտենք, որ այդ տոկոսը ճիշտ է գրած, բայց պատճառն ի՞նչ է, կամ ֆինանս չկա՞ կամ էլ նախարարը սխա՞լ է պլանավորել: Դրա համար, օրինակ, 13 տոկոս քիչ է ֆինանսավորվել, այսինքն շատ քիչ բացատրություն կա: ԱԺ-ը ֆինանսական մարմին չէ, ԱԺ-ն քաղաքական մարմին է, որը նայում է  ֆինանսականին, որովհետև մենք բյուջե ենք հաստատել որոշակի ծրագրերի համար: Եվ կատարողականը փորձել մի քիչ բացել: Տեսեք, օրինակ, ինչո՞ւ, գրավորի  մասին է խոսքը, որը ներկայացնում եք մեզ, որպեսզի մենք կարդանք ու կարողանանք առաջարկությամբ հանդես գալ, իսկ այսպես հնարավոր չէ, միայն թվերը գիտենք և գիտենք, որ այսքան ցածր է ֆինանսավորվել: Ո՞նց առաջարկությամբ հանդես գանք ամբողջ կառավարության ծրագրի վերաբերյալ այն դեպքում, երբ բյուջեն մանրամասն ներկայացված է, և մենք կարողանում ենք առաջարկությամբ հանդես գալ: Շնորհակալություն:

Գրիգորի Մարտիրոսյան - Շնորհակալություն: Մենք կփորձենք դա հաշվի առնել, սակայն նշեմ, որ մենք այդ բացը փորձում ենք լրացնել տարեկան հաշվետվությունների ներկայացման ժամանակ և ճյուղային ոլորտների, նախարարությունների ղեկավարները մանրամասն ներկայացնում են և վերլուծություն, և փաստորեն թվային ցուցանիշներ:

Արմեն Սարգսյան - Մեկ վերլուծություն կարող ենք բացել, որպես վերլուծություն այդպիսին չկա, կան թվեր և  ֆիքսված բառեր:

Գրիգորի Մարտիրոսյան - Համենայն դեպս մարմինների ղեկավարներն անձամբ  ներկայացնում են և նշում են այն պատճառները, որոնք բերել են կատարողականի ցածր կամ բարձր…

Աշոտ Ղուլյան - Պարոն Սարգսյան,  մենք այսուհետ հանձնաժողովում ենք քննարկելու այդ տեղեկանքները: Ինձ թվում է, որ այնտեղ կարող ենք ավելի բացված քննարկել: Բնական է, ոլորտային պատասխանատուների ներկայությունը կարող է միայն լրիվությամբ բացել, բայց ամեն դեպքում հանձնաժողովային քննարկումները մի քիչ ավելի ազատ  են լինում, այնպես որ, կփորձենք: Չնայած, որ վերլուծությունը, չեմ ուզում ծավալվել, բայց շատ հնարավոր է, որ ցանկացած ոլորտում էլ այս  եռամսյակի ծախսերը ինչ-որ բանով պայմանավորված տեղափոխվեն մյուս եռամսյակ: Համենայն դեպս, առաջարկությունը, կարծում եմ, պարզ է և կփորձենք հաշվի առնել: Շնորհակալություն: Ուրի՞շ հարցեր: Չկան: Շնորհակալություն, պարոն Մարտիրոսյան:

Մենք 2017թ. ընթացիկ բյուջեի կատարման կիսամյա այս տեղեկատվության վերաբերյալ որոշում չենք ընդունում, սա ի գիտություն պատգամավորների է ներկայացվում: Կարծում եմ, ինչքան հնարավոր է, մենք առավելագույն չափով տեսանք նաև, որ դա  նաև բոլոր ուղղություններով ներկայացվել է թվային ցուցանիշներով: Շնորհակալություն դրա համար և շարունակենք հետևել բյուջեի կատարմանը: Ընթացիկ տարվա բյուջեի մասին քննարկումները մեզ որոշ իմաստով օգնում են նաև հաջորդ տարվա բյուջեն պլանավորելու և ծրագրելու ընթացքում:

Մենք, օրակարգային այն 2 հարցերը, որոնք կապված են օրենսդրական և խորհրդարանական վերահսկողության հետ, նույնպես ավարտել ենք: Այժմ մենք ունենք 2 հարց, ինչպես պարոն Աղաբեկյանը քիչ առաջ նշեց, հաշվի առնելով, որ ժամանակ ունենք, ես ուզում եմ հայտարարել, որ պատգամավորական հայտարարությունները մենք հիմա կարող ենք լսել, որից հետո ժամը 13.00-ին, քանի որ գործադիրի հետ հարց ու պատասխանի համար կոնկրետ ժամ է նախատեսված, ընդմիջում անել և արդեն սպասել մեր գործընկերներին:

Խնդրեմ, եթե կա պատգամավորական հայտարարությունների ցանկություն, հերթագրվեք, որից հետո կլսենք: Գագիկ Բաղունց, ուրի՞շ, չկան: Շնորհակալություն: Պատգամավորական հայտարարության համար հրավիրվում է պատգամավոր Գագիկ Բաղունցը:

Գագիկ Բաղունց - Հարգելի գործընկերներ: Այս ամբիոնից ես առաջին անգամ չէ, որ խոսում եմ  ոչ վաղ անցյալի կրթական համակարգի բավական բարձր մակարդակի  վերականգնման համար շուտափույթ միջոցներ ձեռնարկելու անհրաժեշտության մասին, բազմիցս մեջբերել եմ համաշխարհային առաջնորդների ասույթները, որոնք հսկայական նշանակություն են տալիս կրթությանն ու գիտությանը՝ պետական կայացման և զարգացման գործում: Հավելեմ ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանի խոսքերը, որը վերջերս ասել է՝ որպեսզի լավ պետություն ունենանք,  մենք մեր երեխաներին պետք է լավագույն կրթություն տանք: Ցավոք, տպավորություն է ստեղծվում, որ մենք առաջնորդվում ենք ոչ թե նման մոտեցումներով, այլ տխրահռչակ գործչի խոսքերով. «Երբ ես լսում եմ մշակույթ բառը, հանում եմ իմ ատրճանակի ապահովիչը»: Պահի լրջությունը ենթադրում է, որ երկարաժամկետ պաշտպանական հայեցակարգի մշակումը միաժամանակ պահանջում է համալիր լուծում տալ մշտապես հրատապ, ինտելեկտուալ, կրթական և տեղեկատվական անվտանգության հարցերին: Բարձր տեխնոլոգիական զինատեսակներով հագեցած ժամանակակից բանակը, որ հենվում է ֆինանսապես ամուր տնտեսության վրա, անհնար է պատկերացնել առանց բարձր որակավորման ինժեներների և տնտեսագետների, որոնց պատրաստմանն է կոչված առաջնակարգ բարձրագույն կրթական  համակարգը: Սակայն, չնայած «Կրթության մասին» օրենքով բարձրագույն կրթության համընդհանուր իրավունքի հռչակմանը, բնակչության լայն խավերն այդ իրավունքից զրկված են: Եթե երիտասարդության մի աննշան մասը ոչ վատ կրթություն է ստանում երևանյան համալսարաններում, ապա նրա հիմնական մասը, որը սովորում է Արցախում, նախ չի ստանում հարկ եղած որակյալ կրթություն՝ նշվածի պարզապես բացակայության պատճառով, և երկրորդը, սոցիալապես անբարենպաստ դրության պատճառով ուսանողներն արդեն երկրորդ կուրսից սկսում են աշխատել, որը հանգեցնում է ծայրահեղ ցածր հաճախելիության և բավարար որակի ու քանակի գիտելիքների տիրապետման անհնարության:

Բարձր է համատարած թեստավորման ապակառուցողական դերն ինչպես  դպրոցում, հատկապես ընդունելության քննությունների ժամանակ, այնպես էլ բուհերում: Պատասխանների մեքենայաբար սերտման հետևանքով տեղի է ունենում դպրոցի և բուհերի շրջանավարտների գրեթե 100-տոկոսյա թերմտածում և այսօր արդեն բախվում ենք ավելի ու ավելի կատարելագործվող ռազմական տեխնիկայի տիրապետման հիմնախնդրի հետ, ապագա տեխնոլոգիապես հագեցված ռազմական իրադարձություններում բանակի հրամկազմի օպերատիվ և տրամաբանորեն ադեկվատ արձագանքման հիմնախնդրի հետ: Արանքում տուժվում է պետությունը, անվտանգության ողջ համակարգով և որոշ չափով շրջասելով լեգենդար Ավոյի խոսքը, ուզում եմ ավարտել այսպես՝ կորցնելով որակյալ կրթությունը, մենք կշրջենք մեր պատմության վերջին էջը: Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն, պարոն Բաղունց: Ճիշտն ասած, Ձեր մեջբերումների փոփոխությունները  մի քիչ անհասկանալի բաներ էլ է թողում, մեջտեղինը ես չհասկացա ինչ է, բայց, ամեն դեպքում /չի լսվում/ չէ, մինչև այդ: Շնորհակալություն: 

Հարգելի գործընկերներ, մենք այսքանով այսօրվա լիագումար նիստի առաջին մասի հարցերը սպառել ենք, մեզ մնում է միայն գործադիր իշխանության հետ ժամը 13.00-ին նախատեսված հարց ու պատասխանը:

Շնորհակալություն: Ընդմիջում մինչև 13.00:

                                                       

/ԸՆԴՄԻՋՈՒՄ/

Ժամը 13. 00  Հարցեր կառավարությանը

 

Աշոտ Ղուլյան - Մեծարգո նախագահ Արցախի Հանրապետության, կառավարության հարգարժան անդամներ, հարգելի գործընկերներ, տիկնայք և պարոնայք: Մենք շարունակում ենք այսօր առավոտյան մեկնարկած 6-րդ գումարման Ազգային ժողովի աւռաջին անդրանիկ նիստի աշխատանքները: Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության 103-րդ հոդվածի համաձայն Հանրապետության Նախագահի կողմից պաշտոնը ստանձնելուց հետո 20-օրյա ժամկետում ձևավորվել և հրապարակվել է կառավարության կազմը: Այս կապակցությամբ Ազգային ժողովի անունից շնորհավորում եմ Հանրապետության Նախագահին և Կառավարության անդամներին ու մաղթում անսպառ եռանդ ու վճռականություն երկրի զարգացմանն ու առաջընթացին ուղղված բոլոր նախաձեռնություններում: Միաժամանակ, թույլ տվեք հիշեցնել, որ համաձայն   «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Արցախի Հանրապետության օրենքի 109-րդ հոդվածի սեպտեմբեր ամսում գումարվող հերթական լիագումար նիստում Հանրապետության Նախագահը և Կառավարության անդամները պատասխանում են պատգամավորների բանավոր հարցերին: Չնայած Կառավարությունը դեռ նոր է ստանձնել իր լիազորությունները և ժամանակ է անհրաժեշտ հատկապես նորանշանակ նախարարներին իրենց իրավասությանը վերապահված ոլորտներին ծանոթանալու համար, այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով  օրենքի պահանջը, օրենսդիր-գործադիր հարց ու պատասխանի հարցն ընդգրկվել է այսօրվա նիստի օրակարգում: Ես հիմա  խնդրում եմ պատգամավորներին  գրանցվել  հարցեր տալու համար, մինչև հարցեր  հնչեցնելը ես կարգը նորից կթարմացնեմ, որպեսզի  մենք հիշենք: Խնդրեմ, հարցերի համար՝ պատգամավորների հերթագրում - Ալյոշա Գաբրիելյան, Արթուր Թովմասյան, Գագիկ Բաղունց, Վարդգես  Բաղրյան, Վիլեն Սաֆարյան, Էդուարդ Աղաբեկյան, Դավիթ Իշխանյան, Ռիտա Մնացականյան, Արարատ Օհանջանյան: Ես հիմա պետք է նորից կրկնեմ, որպեսզի թյուրիմացություններ չունենանք,  հարցերի համար անդամագրվել են Ալյոշա Գաբրիելյանը, Արթուր Թովմասյանը, Գագիկ Բաղունցը, Վարդգես  Բաղրյանը, Վիլեն Սաֆարյանը, Էդուարդ Աղաբեկյանը, Դավիթ Իշխանյանը, Ռիտա Մնացականյանը և Արարատ Օհանջանյանը:

Շատ լավ,  ուրեմն, հարգելի պատգամավորներ. մենք Կառավարության հետ և գործադիր իշխանության հետ հարց ու պատասխանի առիթով ես ուզում եմ, քանի որ   կանոնակարգն էլ ենք մենք նոր կիրառում, նոր կանոնակարգ է, ուզում եմ հիշեցնել      109-րդ հոդվածով Հանրապետության Նախագահին և Կառավարության անդամներին  բանավոր հարցերով դիմելը. առաջին մասը համարյա թե մենք նշեցինք, որ ամիսներին է դա տեղի ունենում և ինչ պայմաններում: Երկրորդ մասով՝ հարցերից յուրաքանչյուրը պետք է վերաբերի կառավարության մեկ անդամի իրավասությանը վերապահված ոլորտին, հարցերը տրվում են  կանոնակարգի 53-րդ հոդվածի 2-րդ, 3-րդ, 5-րդ և 6-րդ մասերով սահմանված կարգով՝ ըստ հերթագրման հաջորդականության: Եվ պատգամավորների հարցերի կապակցությամբ Ազգային ժողովը որոշումներ չի ընդունում: Հիմա մենք ունենք նաև 53-րդ հոդվածով նախատեսված կարգը, որը նույնպես ուզում եմ  հիշեցնել,  հիմնական և յուրաքանչյուր  հարակից զեկուցողին 1-ական  անգամ հարցեր տալու իրավունք ունեն պատգամավորները: Սա վերաբերում է ավելի շատ օրենքների ընդունմանը, 2-րդ մասով՝ պատասխանից հետո հարցեր տվողը և զեկուցողը արձագանքելու իրավունք ունեն, 3-րդ մասով՝ եթե հարցերի ընդհանուր տևողությունը սահմանված չէ, ապա՝  հարցերի համար հատկացվում  է  2-ական րոպե, հարցերին պատասխանելու համար հատկացվում է 3-ական րոպե, արձագանքելու համար հատկացվում է 1-ական րոպե: Հիմնական և յուրաքանչյուր հարակից զեկուցողին  արտահերթ հարցեր տալու իրավունք ունի ԱԺ նախագահը կամ նիստը վարողը: Հերթագրված, դահլիճից բացակայող, ինչպես նաև  հարցեր տալու համար սահմանված ժամանակն ավարտվելուց հետո պատգամավորը զրկվում է տվյալ հարցի քննարկման ընթացքում հարց տալու իրավունքից: Հարցերի համար հերթագրման, ինչպես նաև հարցեր տալու, դրանց պատասխանելու, պատասխաններին արձագանքելու կարգը սահմանվում է աշխատակարգով:

Կարծում եմ այսքանը բավարար է, որպեսզի  մենք նաև իմանանք, թե ինչ կարգով ենք մենք այսօր հարց ու պատասխանն իրականացնելու: Հիմա, ըստ մեր հերթագրման, հարցի համար ես հրավիրում եմ պատգամավոր Ալյոշա Գաբրիելյանին, թող պատրաստվի Արթուր Թովմասյանը:

 Ալյոշա Գաբրիելյան - Հարգարժան Նախագահ Արցախի Հանրապետության, սիրելի գործընկերներ, Կառավարության անդամներ, տիկնայք և պարոնայք: Ես ևս միանում եմ հնչեցված բոլոր բարեմաղթություններին, ցանկանում եմ աշխատենք ի նպաստ Արցախի Հանրապետության, հայ ժողովրդի և, միաժամանակ,  համագործակցություն` Ազգային ժողովի և գործադիր իշխանության հետ: Հարցս վերաբերում է նորանշանակ մշակույթի և երիտասարդության գծով նախարար Սերգեյ Շահվերդյանին:

Ասկերան քաղաքին է վերաբերում, ամրոցի վերանորոգման աշխատանքներին է առնչվում հարցս: Շնորհակալություն եմ հայտնում այն աշխատանքների համար, որ կատարվում է և կատարվել է, որովհետև, իրոք զգացվում է որակական փոփոխություն, քանզի առաջներում մի քանի անգամ ևս, խորհրդային տարիներին ևս վերանորոգողական աշխատանքներ կատարվել են, բայց անորակ ձևով:

Հարցը այսպիսին է. շարունակական իմաստով լինելո՞ւ է  մնացած տարիներին, այսինքն բյուջեով միջոցներ հատկացվելու՞ է, հետագայում այդ աշխատանքները շարունակվելո՞ւ են, որովհետև ամրոցը, բերդը ձգվում է գետի 2 կողմերով և միաժամանակ մի բարեմաղթություն ևս  և ցանկություն, քանի որ տուրիստների քանակը քանի գնում ավելի շատանում է Տիգրանակերտ, հաճախ  այնտեղ կանգնում են և  այնտեղ կանգնելու տեղ չի նախատեսված, և կանգնում են ուղղակի ճանապարհի եզրերին, և որն առաջացնում է երթևեկության անվտանգություն: Խնդրում եմ հաշվի առնեք այդ հանգամանքը:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Հարցին պատասխանում է Արցախի Հանրապետության մշակույթի և երիտասարդության հարցերի և զբոսաշրջության նախարար Սերգեյ Շահվերդյանը: Խնդրեմ:

Սերգեյ Շահվերդյան - Հարգելի պատգամավորներ: Հարցի վերաբերյալ պատասխանը հետևյալն է: Մենք այս տարի սկսել ենք վերականգնման աշխատանքները Ասկերանի ամրոցի ճանապարհի աջափնյա հատվածով… Այս ընթացքում, մենք պարտավորված էինք խորհրդային ժամանակաշրջաններում Ադրբեջանի կողմից իրականացված վերականգնման որոշ փոփոխություններ անել, որովհետև իրոք սխալ վերականգնում էր իրականացված: Այս տարի մենք նաև պատվիրել ենք ճանապարհի ձախ հատվածի, ձախ մասի բերդի նախագիծը, որն ավարտական փուլում է և վստահ եմ, հոկտեմբեր-նոյեմբեր ամիսների ընթացքում մենք հանրությանը կներկայացնենք ամրոցի այդ հատվածի նախագիծը, որն այսօրվա դրությամբ մտադիր ենք  վերականգնման աշխատանքները սկսել հաջորդ տարվա գարնանը՝ համապատասխան ֆինանսական հնարավորությունների դեպքում: Բերդի այդ հատվածում  նախատեսվում է՝ տեղադրել փոքր թանգարանատիպ շինություն նաև, բոլորովին արդիական, որպեսզի  ինքը բերդը նաև կենդանի շունչ ունենա: Գարնանը նախատեսում ենք տարածքի բարեկարգման աշխատանքների նախագիծ մշակել, որով, կարծում եմ, լուծում կտրվի նաև պարոն Գաբրիելյանի բարձրացրած հարցին, որն, իրավ, շատ մտահոգիչ է, որովհետև շատ բանուկ ճանապարհ է և այնտեղ  տրանսպորտային միջոցների կանգառումը շատ մեծ վտանգներով է հղի հանրության համար: Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն:  Արձագանքո՞ւմ եք պարոն Գաբրիելյան: Չէ:

Բակո Սահակյան - Աշոտ Վլադիմիրի, ես ունեմ այդ հարցի հետ կապված` ուզում եմ իմ տեսակետը հայտնել: Ընկեր Գաբրիելյան, դուք ձեր հարցադրմամբ միևնույն ժամանակ գնահատական տվեցիք, որ որակապես փոփոխություն է ապահովվել: Ես համամիտ չեմ, որովհետև Սերգեյ Շահվերդյանն ինձնից նկատողություն է ստացել: Մենք ձեզ հետ խոսել ենք, որ հատկապես երբ ներկայացրել էինք ապագայում ինչպիսի պայմաններում ենք մեր համատեղ աշխատանքները կատարելու, ասել եմ, որ ակնկալում եմ Ազգային ժողովի կողմից ընդգծված մասնակցություն: Այդպիսի ակնկնալիքներ ունեմ հանրային դաշտում մեր հասարակական կազմակերպությունների աշխատանքից: Այստեղ են մեր լրագրողները, ես ցանկանում եմ, որ նրանք նույնպես ներգրավված լինեն նման աշխատանքներում:

Ասկերանի ամրոցի աշխատանքներն իրականացնելուց մենք ձեզ հետ միասին տեսել ենք, որ կատարող կազմակերպություններն իրականացնում են  շինարարական  փնթի աշխատանք: Համապատասխան այդ ցանկապատը, որ տեղադրված էր, չի համապատասխանում այդպիսի աշխատանքներ կատարելուն: Երթևեկության համար լրացուցիչ դժվարություններ էին ստեղծել նրանք, որովհետև չեն համաձայնեցնում  ոստիկանության համապատասխան ստորաբաժանումների հետ: Այսինքն, ինքնուրույն որոշում են ընդունում, անորակ աշխատանք կատարում, ինչ-որ տեղ ոչ միայն անորակ, այլ նաև` վտանգավոր: Հիմա ես այդ ժամանակաշրջանում մեկնում էի Մարտակերտ, տեսել եմ այդ վիճակը, բայց դուք ամեն օր մեկնում եք, և մյուսները, ասենք, տարբեր առումներով: Եվ ես ուզում եմ, որպեսզի բարձրաձայնենք այդ աշխատանքների մասին մեր տեսակետը հայտնելով, որ այդպիսի աշխատանքը չի կարող բավարարել մեր պահանջները:

Ես առաջարկում եմ, խոսելով մեր ապագա աշխատանքների կազմակերպման, մեր հարաբերությունների մասին, մենք բոլորս պատասխանատվություն կրենք և չհամակերպվենք նման երևույթների հետ: Այո, որակապես որոշակի փոփոխություն կա մեր աշխատանքներում, բայց՝ ոչ բավարար: Խնդրում եմ և Ազգային ժողովի մեր գործընկերները, և նշված այդ աշխատանքներում հավանական մասնակցություն ունեցող լրագրողները, հասարակական կազմակերպությունները՝ այդ անտարբերությունից դուրս գան և իրենց մասնակցությունը բերեն, որպեսզի մենք հետագայում ունենանք ավելի բարվոք վիճակ:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն, պարոն Նախագահ: Հաջորդ հարցի համար հրավիրվում է Արթուր Թովնասյանը, թող պատրաստվի Գագիկ Բաղունցը:

Արթուր Թովմասյան - Արցախի Հանրապետության մեծարգո Նախագահ, հարգարժան Կառավարության անդամներ և հարգելի գործընկերներ: Մենք  պետք է կառուցենք մեր երազանքների երկիրը: Արցախի Նախագահը կատարել է առաջին քայլերը, սկզբում նախագահական հրավիրելով 2007թ. և 2012թ. նախագահական ընտրություններում երկրորդ տեղը գրաված անձանց և հիմա էլ արտաքին գործերի նախարար նշանակելով  Մասիս Մայիլյանին: Սա  մեր հասարակությանը համախմբելու փորձ է, որը միշտ դրական արդյունքներ է տալու: Կարծում եմ, մեր Նախագահի համար ընդդիմությունը դա Ադրբեջանի իշխանություններն  են:

Կառավարության նոր կազմ է վերադարձել Վազգեն Միքայելյանը, որն ուրախալի է, երկար ընդմիջումից հետո, ընդգրկված են կանայք և երիտասարդներ: Հայ կինը ծնում է ոչ միայն հերոսներ, այլև ակտիվ մասնակցություն է ունենում Սրցախի պետական շինարարությանը: Հիմա հարցեր, որը մեր նորանշանակ նախարարը կարող է պատասխանել հետագայում կամ հիմա: Տիկին Աղաբալյանն աշխուժություն է մտցրել մեր մշակութային կյանքում, նրան ցանկանում ենք նաև հաջողություններ արձանագրել գիտության, կրթության և սպորտի նախարարի պաշտոնում աշխատելու տարիներին: Հարց՝ տիկին Աղաբալյան, ԱրՊՀ-ն ապահովագրված չէ և աշխատում է անօրեն՝ խախտելով մեր օրենքները: Այս հարցը ես բազմաթիվ անգամ հնչեցրել եմ, փաստորեն  Արցախում մասնավոր բուհերը հավատարմագրված են, բայց ԱրՊՀ-ն ունենալով ավելի մեծ ներուժ, կարծում եմ միայն թղթերը պիտի հանձնի և հավատարագրման  վկայականը նախարարությունից ստանա: Ինչո՞ւ եք հապաղում, այդպես էլ ես չեմ հասկանում: Եվ, երկրորդը, աշխարհում չկա մի բուհ, որ Սահմանադրության փոփոխությունից հետո… Պետք է վերանվանվի նաև Արցախի պետական համալսարանի անունը: Որովհետև  չենք ասում Հայաստանի պետական համալսարան, ասում ենք Երևանի պետական համալսարան: Չենք ասում Ռուսաստանի պետական համալսարան, ասում ենք  Մոսկվայի  պետական համալսարան: Նախկինում չենք ասել ԼՂԻՄ-ի մանկավարժական ինստիտուտ, ասել ենք Ստեփանակերտի մանկավարժական ինստիտուտ: Եվ Օքսֆորդ, քաղաքի. քանի որ մենք Սահմանադրությունը փոխում ենք,  կարծում եմ, պետք է վերանվանվի նաև Արցախի պետական համալսարան անունը, այն կոչվի Ստեփանակերտի, քանի որ այն գործում է Ստեփանակերտ քաղաքում:

Երկրորդ հարցը՝ տիկին Աղաբալյան, Ձեր ուշադրությանն եմ առաջարկում՝ հետևեք սա.... Ամբողջ Արագածոտնի մարզում ապրում է 189 հազար բնակչություն և ունի մեկ ավագ դպրոց: Արցախում մենք ունենք 7 հատ հոսքային և ավագ դպրոցներ: Իհարկե, Բոլոնիայի հռչակագիրը ստորագրելուց հետո մենք անպայման  Արցախում պետք է ունենանք: Արդյո՞ք, այդ 7-ը շատ չի: Սկզբի համար, սա  մոտավորապես նման է հողի սեփականաշնորհմանը, երբ որ արագ գործընթացներ ենք սկսել և արդյունքը հետագայում լավ չի եղել: Շնորհակալություն:

 Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Հարցերին պատասխանում է ԱՀ կրթության, գիտության և սպորտի նախարար  տիկին Նարինե Աղաբալյանը: Ես իմ գործընկերներին խնդրում եմ տեղավորվել 2 րոպեի մեջ, հետո մեկ րոպեն էլ` արձագանքելուն:  Բարեմաղթանքները հանում ենք:

Նարինե Աղաբալյան - Շնորհակալություն: Ես, իհարկե, հիմա  լիարժեք չեմ կարող  պատասխանել այդ հարցերին, բայց ուզում եմ ասել, որ տեղյակ եմ ձեր բոլոր մտահոգություններին և,  ընդհանրապես, Ազգային ժողովում այս տարիների  ընթացքում հնչած բոլոր մտահոգություններին, որոնք վերաբերում են թե հանրակրթությանը, թե գիտության ոլորտին, և անպայման ես ծանոթ եմ նաև ԱԺ պատգամավորների ներկայացրած առաջարկություններին, և առաջարկում եմ համատեղ քննարկել բոլոր նշված, առաջադրված հարցերը, առաջարկությունները և համատեղ որոշումներ կայացնել, որովհետև, ի վերջո, բոլորիս նպատակը նույնն է՝ ունենալ կայացած, ժամանակակից, արդիական պահանջներին համապատասխանող կրթական և գիտական համակարգ և այն ծառայեցնել մեր երկրի շահերին: Առայժմ այսքանը կարող եմ ասել:

 Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Արձագանքո՞ւմ եք, պարոն Թովմասյան, չէ՞: Շնորհակալություն,  տիկին նախարար: Հաջորդը հրավիրվում է  Գագիկ Բաղունցը, թող պատրաստվի Վարդգես Բաղրյանը:

Գագիկ Բաղունց - Արցախի Հանրապետության մեծարգո Նախագահ, հարգելի ներկաներ: Համաձայն ՀՀ կառավարության 2018-2020թթ. միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրի, կրթության ոլորտի ֆինանսավորումը նախատեսվում է կրճատել անցած տարվա ՀՆԱ-ի 3,2 տոկոսից մինչև 1,85 տոկոս՝ 2020թ. համոզված եմ, որ նման որոշումը դաժան հարված կհասցնի առանց այն էլ լուրջ պրոբլեմներ ունեցող կրթական համակարգին: Մտավախություն կա, որ  առաջնորդվելով ՀՀ հետ ընդհանուր կրթական դաշտի  հաճախ չտեղայնացված և չհիմնավորված գաղափարներով, ԱՀ-ում նույնպես կկիրառվեն նման մոտեցումներ: 2018թ. «Բյուջեի մասին» օրենքի  նախագծի քննարկման  շեմին կուզենայի լսել կառավարության տեսակետը նման մոտեցումների անընդունելիության վերաբերյալ: Եվ երկրորդ հարցս վերաբերում է Շուշիի տեխնոլոգիական համալսարանի  կայացման գործընթացին: Հայաստանի ագրարային համալսարանի Ստեփանակերտի բաժանմունքի  հետ միավորմանն  ուղղված հստակ և ժամանակին քայլերի բացակայությունը ստեղծում է անորոշության և իրականացվող քաղաքականության նկատմամբ անվստահության մթնոլորտ: Դա, մեղմ ասած, չի նպաստում արդյունավետ կադրային քաղաքականությանը, լուրջ պրոբլեմներ է ստեղծում ֆինանսական և նյութատեխնիկական ապահովման, ժամաբաշխման, դասացուցակի կազմման և   լսարանային ֆոնդի  օգտագործման, ուսումնական,  և որպես հետևանք, ուսման որակի ապահովման հարցերում: Կցանկանայի իմանալ՝ ե՞րբ կլինի նշված հարցերի  լուծման հստակ և թափանցիկ ծրագիր: Շնորհակալություն:

Բակո Սահակյան - Բարի: Առաջին հարցին կպատասխանի ֆինանսների նախարարը: Խնդրեմ, Գրիգորի Իգորի:

 Աշոտ Ղուլյան - Ֆինանսների նախարար  Գրիգորի Մարտիրոսյան:

Գրիգորի Մարտիրոսյան -  Շնորհակալություն: 2018-2020թթ. միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրով կրթության ոլորտին հատկացվող գումարների նվազեցում չի նախատեսվում: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ միջնաժամկետ հատվածում  նախատեսվել է ՀՆԱ-ի  էական աճ, խոսքը գնում է միայն տեսակարար կշռի մասին, բայց որքան Դուք տեղյակ եք, բյուջետային գործընթացի առանձնահատկությունից ելնելով, յուրաքանչյուր տարի այդ /չի լսվում/ ընթացքում պետական բյուջեի ծրագրման շրջանակներում վերանայվելու են յուրաքանչյուր ոլորտին հատկացված գումարները և, հավելյալ ռեսուրսների առկայության դեպքում այդ գումարները կարող են ևս վերանայվել:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Արձագանքու՞մ եք, պարոն Բաղունց: Ոչ:

Բակո Սահակյան - Բարի: Երկրորդ հարցի հետ կապված, պարոն Բաղունց, տիկին Նարինեն, իր առաջին հարցին պատասխանելուց նշեց, որ փոքր-ինչ ժամանակ տրամադրենք և մեր հաջորդ հանդիպումների ժամանակ նա պատրաստ կլինի ավելի լիարժեք պատասխաններ հնչեցնելու, որովհետև այդ հարցին մենք անդրադարձել ենք, մենք քննարկումներ ունեցել ենք: Միայն Դուք չեք անբավարար այդ վիճակից, ես եղել եմ համալսարանում, համալսարանի պրոֆեսորա-դասախոսական կազմի ներկայությամբ ես ինքս եմ իմ դժգոհությունը հայտնել և ուզում եմ այսօր Դուք լսեք, որ ես այդ գործընթացը համարել եմ անբավարար, որովհետև մենք լիարժեք քննարկումներ չենք կազմակերպել, մենք հապճեպ որոշում ենք ընդունել: Սա է պատմությունն այս համալսարանի հետ կապված: Որոշ ժամանակ է անհրաժեշտ, որպեսզի նոր նախարարն այդ ուսումնասիրություններն իրականացնի և հետո  մենք հնարավորություն կունենանք սպառիչ պատասխաններ ներկայացնելու:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Հաջորդ հարցի համար հրավիրվում է  պատգամավոր Վարդգես Բաղրյանը, թող պատրաստվի Վիլեն Սաֆարյանը:

Վարդգես Բաղրյան - Շնորհակալություն: Մեծարգո պարոն Նախագահ, հարգելի ներկաներ: Հարցս ուղղում եմ քաղաքաշինության նախարար պարոն Շահրամանյանին: Ինձ և, վստահ եմ, շատ-շատերին, հետաքրքրում է մայրաքաղաքի կենտրոնում, մարզահամերգային համալիրի նախագծի հետ կապված հարցը` ի՞նչ փուլում է այն: Սա մեկ, որովհետև շշուկներ կան, կարծես թե որոշակի աշխատանքներ սկսել են կատարվել, և երկրորդ հարցս կապված՝ մեր թատրոնի շենքի հետ: Եթե նրա վերանորոգումն ուշանում է, միգուցե  կարողանանք լուծել տանիքի հարցը, որովհետև նորից անձրևներ են լինելու, ձյուն և եղածն էլ փչանալու է: Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան - Հարցին պատասխանում է Արցախի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարար Կարեն Շահրամանյանը:

Բակո Սահակյան - Կարեն Ալեքսանդրի, դու կարող ես նաև տեղեկություն հաղորդել քո վերջին այցելության և վերջին պայմանավորվածությունների մասին:

Կարեն Շահրամանյան - Եղավ: Շնորհակալություն հարցի համար: Տեղեկացնեմ Ձեզ, որ ինչպես գիտեք, արդեն մի քանի տարի է, ինչ Ստեփանակերտի կենտրոնում, քաղաքապետարանի հարակից տարածքում, նախկին «Օկտյաբր» կինոթատրոնի տեղը սկսվել էր շինարարություն, որն ինչ-որ հանգամանքներից ելնելով, դադարեցվել է և արդեն մի քանի տարի է այդ նույն վիճակում է, անմխիթար վիճակում: Նախագահի հանձնարարությամբ ես եղել եմ Մոսկվայում և հանդիպել եմ «Տաշիր» խմբի ներկայացուցիչների հետ, որոնք հանձն են առել այդ նույն տեղում իրականացնել մշակույթի կենտրոնի նոր շենքի կառուցման և ֆինանսավորման աշխատանքները: Նշեմ, որ ինքն իրենից ներկայացնում է մի համալիր շենք, որտեղ տեղակայված է լինելու 630 տեղանոց համերգային դահլիճ: Մենք նախատեսում ենք նաև այդ դահլիճն օգտագործել նաև թատրոնի համար, քանի որ այսօրվա դրությամբ թատրոնի շենքը շատ անմխիթար վիճակում է, և այդ դահլիճը կօգտագործվի նաև թատրոնի ներկայացումներն իրականացնելու համար: Նախատեսված է նաև 100 տեղանոց կինոթատրոն: Նախատեսված են տարածքներ տարբեր սիմպոզիումներ կազմակերպելու համար, այնտեղ լինելու է փոքրիկ սրճարան: Դահլիճն ունենալու է ժամանակակից կուլիսներ, ժամանակակից  բեմահարդարման սենյակներ և արդեն իսկ այսօր աշխատանքները սկսված են, կա զրոյից մինուս, զրոյից ներքև ֆունդամենտների նախագծերը կան, և աշխատանքները արդեն մի շաբաթ է, ինչ սկսված են: Միաժամանակ տեղեկացնեմ, որ նախագծով նախատեսված է նաև ընդհանուր տարածքի բարեկարգման աշխատանքները, այնտեղ կառուցված այդ բետոնային ավտոկանգառները օգտագործվելու են նորից որպես ավտոկայանատեղեր: Դրսում լինելու է նորից սրճարան, բացօթյա կինոթատրոն: Այսինքն, մի խոսքով շատ ժամանակակից կառույց է լինելու, մոտ 4000 քառակուսի մետր միայն շինությունն է լինելու և արդեն ծառայելու է մեր երիտասարդներին և ավելի մեծ աշխուժություն է հաղորդելու Ստեփանակերտ քաղաքին:

Ինչ վերաբերում է թատրոնի շենքի տանիքին: Թատրոնի շենքի համար կա մշակված նախագիծ ճարտարապետ Արթուր Մեսչյանի կողմից: Այնտեղ ոչ միայն տանիքը, այլև ներսը շատ անմխիթար վիճակում է և բեմը, և ներսի բոլոր սենյակները: Եվ հապճեպ այդտեղ աշխատանքներ սկսել, իմ կարծիքով, ճիշտ չէ, որովհետև դա մեծ ֆինանսական միջոցների հետ է կապված, և երևի թե մենք առաջիկա տարիներին կանդրադառնանք նաև այդ հարցերին, բայց դեռևս այսօր մենք պատրաստ չենք թատրոնի հետագա ճակատագիրը որոշելու համար: 

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն:

Բակո Սահակյան - Ես կուզեի նաև որոշ լրացուցիչ տեղեկություն հաղորդել և թատրոնի հետ կապված, և այդ նոր կառուցվող համալիրի հետ կապված: Ինչպես բժշկական հանրապետական կենտրոնի նախագիծը ներկայացնելուց, այնպես էլ այդ մշակութային համալիրի նախագիծը ներկայացնելուց, մենք փորձել ենք ավելի համեստ հաշվարկներ կատարել: Հանրապետական հիվանդանոցի շենքը մեր հաշվարկների համաձայն կազմում էր 7 մլրդ դրամ, իսկ արդյունքում մեր այդ աշխատանքներն ավարտել ենք 28 մլն դոլար ուղղելով այդ բժշկական հաստատությունը կառուցելուն: Երկու ծրագիրն էլ կատարել է «ՎԵԲ-ՊՐՈԵԿՏ» ընկերությունը և համալիրի այդ աշխատանքները նույնպես  համեստ չափերի մեջ ենք ներկայացրել: Դուք գիտեք, որ այդ  ծրագիրն իրականացնում է մեր ազգային բարերար Սամվել Կարապետյանը: Ինչպես առաջին դեպքում՝ առողջապահական այդ հաստատության հետ կապված, այնպես էլ այս համալիրի դեպքում, նա վերանայել է մեր կողմից ներկայացված այդ ծրագիրը: Այս պահի դրությամբ դժվար է ասել, բայց ուղղելու է անհրաժեշտ միջոցներ: Մենք չունենք նախագծահաշվարկային փաստաթղթերը,   խնդրել ենք, որ նրանք տան, ինչպես պարոն Շահրամանյանը նշեց, որպեսզի ժամանակ չկորցնենք, և համոզված ենք, որ այդ համալիրը չի զիջելու իր հնարավորություններով և ճարտարապետական պահանջներով հանրապետական հիվանդանոցին:

Թատրոնի հետ կապված, մենք Նարինե Աղաբալյանի հետ երկար ժամանակ աշխատել ենք մեր հայ ամենախոշոր ճարտարապետներից մեկի՝ Արթուր Մեսչյանի հետ: Նախնական հաշվարկների համաձայն այդ ծրագիրը կազմելու է 10 մլն ամերիկյան դոլար: Այս պահի դրությամբ մենք դեռևս չունենք պայմանավորվածություններ մեր բարերարների հետ, իսկ մեր պետական միջոցները, դուք բոլորդ տեղյակ եք, որ այդ քննարկումների ժամանակ համատեղ ենք այդ որոշումներն ընդունում, մենք չենք կարող հիմա 10 մլն դոլար մեր պետական միջոցներից հատկացնենք թատրոնի վերանորոգմանը, վերակառուցմանը: Բայց մենք շարունակում ենք մեր որոնումները, բանակցություններ են եղել բարերարների հետ և համոզված եմ, որ մի օր էլ  մեր երկրի համար, մեր քաղաքացիների համար այդ շատ կենսական նշանակություն ունեցող  խնդիրը ստանալու է լուծում:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Արձագանքու՞մ եք, պարոն Բաղրյան: Խնդրեմ:

Վարդգես Բաղրյան - Շնորհակալություն: Ինձ հետաքրքրում է նաև համալիրի կառուցման ժամկետների հարցը, եթե կարող ենք նախնական…

Կարեն Շահրամանյան - Ասեմ, որ մաքսիմալ ժամկետը` մինչև 2-3 տարի:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն, պարոն Շահրամանյան: Հաջորդ հարցի համար  հրավիրվում է պատգամավոր Վիլեն Սաֆարյանը, թող պատրաստվի Էդուարդ Աղաբեկյանը:

Վիլեն  Սաֆարյան - Արցախի Հանրապետության մեծարգո Նախագահ, հարգելի կառավարության անդամներ ու գործընկերներ: Հարցս վերաբերում է էկոլոգիական անվտանգության բնագավառին, մասնավորապես` հանրապետության անտառներին: Եթե հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ հանրապետությունում նույնիսկ մոտավոր ճշտությամբ հայտնի չեն անտառների զբաղեցրած մակերեսը, մեր անտառների վերականգնողական հատկությունները, չի կատարվել անտառի տոքսացիա մոտավորապես 30-ական թվականներից այս կողմ և այս պայմաններում, երբ հանրապետությունում, հատկապես վերջին տարիներին, մեծ չափերով փայտով ջեռուցումը՝ կապված ջեռուցման  նոր համակարգերի ներդրման հետ, կատարվում է անտառների մասսայական հատում, որն առաջ է բերում գրունտային ջերմամակարդակի փոփոխության, աղբյուրների չորացման, հատկապես բնակավայրերի սահմաններում, որոշ բնակավայրերում  նույնիսկ զրկվում են խմելու ջրի աղբյուրներից, ակտիվանում են լանջային պրոցեսները և այլն: Հարցս հետևյալն է՝ ի՞նչ սկզբունքներով և ի՞նչ որակավորում ունեցող մասնագետների կողմից է կատարվում անտառահատման տարածքների առանձնացումը, հաշվի՞ են առնվում արդյոք վերը նշված հանգամանքները` անտառի վերականգնողական հատկություն և այլն, տոքսացիայի առկայություն և այլն: Եվ վերը նշված գործոններն ի՞նչ հանգամանքներում են նախատեսված հաշվի առնել, արդյոք, այդ ուղղությամբ որոշակի աշխատանքներ կատարվում են թե՞ չէ: Մասնավորապես, վերականգնողական հատկանիշները պա՞րզ են և անտառների  տոքսացիա, որն, իմ կարծիքով, խիստ կարևոր է  ներկա իրավիճակում:

Բակո Սահակյան - Ես կպատասխանեմ:  Պարոն Սաֆարյան, ներկայացնելով Վազգեն Բագրատիչին նոր պաշտոնում՝ ես այդ նույն օրը հանձնարարական եմ տվել. նախապատրաստվում ենք հրավիրելու ժամանակակից այդ պահանջներին համապատասխան ծառայություն մատուցող ընկերություններից մեկին, և մենք պարտավոր ենք լինելու, այդ կարգի աշխատանք դեռևս մենք չենք կատարել: Մենք պիտի կատարենք չափագրում, ուսումնասիրություն: Մենք ունենք մինչ այսօր թերի տեղեկություններ մեր անտառային տնտեսության մասին: Ժամանակին այդ կարգի ընկերությունների հետ մենք բանակցություններ էինք վարում, բայց այն ժամանակ մենք պատրաստ չէինք նրանց կողմից ներկայացված հայտի համաձայն այդ ֆինանսավորումն իրականացնելու: Այսօր մենք պատրաստ ենք այդպիսի աշխատանք կատարելու, և կարծում եմ, մինչև մեր հաջորդ հանդիպումը նորանշանակ բնական ռեսուրսների և բնապահպանության նախարարն այդ աշխատանքը կատարած կլինի և կներկայացնի, իմ տված հանձնարարության համաձայն, անհրաժեշտ տեղեկություններ,  և մենք ձեզ հետ միասին կտեղեկանանք՝ ինչպիսի աշխատանքներ պետք է իրականացնել այդ ոլորտում: Չափազանց կարևոր խնդիր է այդ խնդիրը  և երբ ես  անձնակազմին ներկայացնում էի նոր նախարարին, և լրատվամիջոցները տեղեկացրել էին նաև մեր հանրությանը մեր հանդիպման մասին, նորանշանակ նախարարին ներկայացնելու հանդիպումից որոշ մտքեր հաղորդել են մեր հանրությանը:  Իրականում ցանկանում եմ, որ հասնենք ձեզ հետ միասին մի ժամանակաշրջան, որտեղ մեր քաղաքացիները կասկած չեն ունենա և նրանք կհամոզվեն, որ մեր երկրի բնական ռեսուրսները պատկանում են մեր ժողովրդին: Իսկ որպեսզի մենք հասնենք այդպիսի ժամանակաշրջանի, դա պահանջում է բավականին քրտնաջան աշխատանք և գիտակցության վերանայում: Այն, ինչի մասին  դուք խոսում եք և դրա մասնակիցները ոչ միայն պաշտոնյաներն են, այլ նաև մեր քաղաքացիներն են: Մենք բազմաթիվ խնդիրներ ունենք, լրջագույն խնդիրներ: Ես մի քանի տեղեկությունների ծանոթացել եմ՝ առողջապահության նախարարի կողմից ներկայացված, և հակված եմ նրանց տեսակետը հիմք ընդունելու և մեր հետագա աշխատանքները կառուցելու այդ տեղեկություններից, այդ իրական վիճակից: Օրինակ՝ ինչպիսի՞ն է Ստեփանակերտի կոյուղու բացակայությունը, ինչպիսի՞ն  են  այնպիսի երևույթներ, որոնք դեռ մինչև հիմա ուղեկցում են մեզ, որոնք ոչ միայն պատիվ չեն բերում մեզ, ոչ միայն չեն  գեղեցկացնում մեզ, այլ բավականին լուրջ, վտանգավոր իրավիճակներ են ստեղծում մեզ համար, այդ թվում` նաև մարդկանց առողջության հետ կապված: Տարիներ շարունակ մենք ձեզ հետ միասին խոսում ենք այդ աղբի առկայության մասին: Սա մի երևույթ է, որտեղ իշխանությունն ի վիճակի չի  լինելու միայնակ պայքարելու: Եվ այստեղ նույնպես, այդ նույն մեր հասարակական դաշտում աշխատանքներ իրականացնողները, ԱԺ մեր պատգամավորները, լրագրողները՝ առաջին հերթին,  ուղղակի պարտավոր են իրենց մասնակցությունը բերելու, որովհետև այս երևույթներն իշխանական ցուցումներով չեն վերանում: Այս երևույթները վերանում են կամ նվազում միայն ու միայն քաղաքացիների գիտակցության շնորհիվ:

Բազմաթիվ անգամներ այդ մասին  խոսել եմ, զբոսաշրջիկները հիանում են, մյուսները բավարար են  գնահատում մեր քաղաքի մաքրության աստիճանը: Բայց դա այդպես չէ, որովհետև քաղաքի մաքրության աստիճանը բնորոշվում է ոչ միայն կենտրոնական փողոցներով, այլ ընդհանուր քաղաքի մաքրության աստիճանով: Ես վերջերս վարչապետի ու քաղաքաշինության նախարարի հետ քայլել եմ, ինչպես հաճախ դա անում եմ, Մխիթար Սպարապետ փողոցով: Տասնամյակներ շարունակ նրանք երազել են, որպեսզի ունենան ասֆալտապատ փողոցներ: Մենք 7 փողոց ենք ասֆալտապատել, բավականին լուրջ  ֆինանսներ ենք ներդրել այդ փողոցները կառուցապատելու համար: Ես խնդրում եմ, ժամանակ գտեք և անցեք Մխիթար Սպարապետ փողոցով, որն ավարտվում և մտնում է շուկայի ներքևի փողոցը: Փողոցների անունները, քանի որ շատերը նոր են անվանափոխվել, դժվարանում եմ ճիշտ արտահայտել: Տեսեք ինչպիսի աղբի զանգվածներ ունենք: Հիմա մեզ պիտի՞ մտահոգի այս հարցը, թե չէ: Եթե մենք սա մանրուք ենք համարում, բնականաբար, մենք չենք կարողանալու հասնել այն աստիճանին, որը բերելու է բնապահպանության կատարյալ վիճակի: Իսկ ես ուզում եմ, որ մենք բնապահպանության ուղղությամբ ունենանք կատարյալ վիճակ: Ուզում եմ օրինակելի լինենք, մենք  ապրում  ենք հստակ հարաբերությունների պայմաններում, հատկապես հարգալից հարաբերությունների պայմաններում: Այստեղ նույնպես ակնկալում եմ բոլորիս աշխատանքը, համոզված եմ, կներկայացվի հայեցակարգ, և մենք ձեզ հետ միասին կտեղեկանանք այդ մասին:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն, պարոն Սաֆարյան, արձագանքելու ցանկություն կա՞: Շնորհակալություն, հարցի համար հրավիրվում է պատգամավոր Էդուարդ Աղաբեկյանը, թող պատրաստվի Դավիթ Իշխանյանը:

Էդուարդ Աղաբեկյան - Արցախի Հանրապետության մեծարգո Նախագահ, հարգելի  պատգամավորներ, կառավարության  հարգարժան անդամներ, տիկնայք ու պարոնայք: Թերևս հարցերից առաջ միանգամից անդրադարձի իրավունքից հրաժարվեմ, փորձեմ տեղավորվել ժամանակահատվածում: Առաջին հարցս վերաբերում է դպրոցական սննդին, հատկապես կրտսեր դպրոցին ու հատկապես տաք սննդին: Եվ այն, ինչ որ կատարվում է այսօր մեր այդ բնագավառում, ոչ թե իրականացրած քաղաքականության մասին, այլ պարզապես քաղաքականության բացակայության մասին է խոսքը: Հարցին երկու կողմից փորձեմ մոտիկանալ, առաջինը` որպես հանրային առողջության հիմքերից մեկը, երկրորդը՝ դաստիարակչության: Հանրային առողջության հիմքերից մեկը, պարզ է, որ կրտսեր դպրոցում, հատկապես կեսօրին, պետք է գտնել հնարավորություն` գոնե տաք քաղցրացված թեյ կամ ինչ-որ… Սա առաջին հայացքից թվում է, թե հասարակ է, բայց բավականին հիմնարար հետևանքներ ունի ազգի առողջության տեսանկյունից: Ավելորդ չեմ համարում նշել նաև, որ   դաստիարակչության կոմպոնենտներ ենք մտցնում նաև դպրոց՝ և կոլեկտիվիզմի զգացողություն, և հաց կիսելու հատկություն, և զիջողականության նաև որոշակի տարրեր, ինչու չէ, նաև համախմբում  կրտսեր դպրոցականների շրջանում, այդ թվում նաև ծնողների շրջանում: Ի դեպ, մեր հարևան հանրապետությունում՝ Վրաստանում, բառացիորեն մի քանի ամիս առաջ ընդունվել է յուրաքանչյուրին, տարրական դպրոցի յուրաքանչյուր աշակերտին մեկ խնձոր՝ հաշվի առնելով  քիչ ալերգիկությունը, երկար պահպանելը, բջջանյութը և այլն, և այլն: Սա կարծում եմ կարելի է նաև բիզնես-պետություն և տեղական ինքնակառավարման համակարգ-պետություն հարաբերության հարցերում փորձել, համենայն դեպս, ռազմավարությունում ունենալով, ողջ  հիմնական դպրոցն ունենալով, ապահովել տաք սննդով: Իսկ  ինչ միջոցների առումով. մենք մեկ աշակերտի հաշվարկով  ավելի շատ գումարներ ենք ուղղում և կարծում եմ հանրակրթությունում կարելի է նաև համապատասխան ռեզերվները գտնել:

Երկրորդ հարցը՝ տխուր հոբելյարից` 1937թ. անցել է ուղիղ 80 տարի  և ամբողջատիրական այդ համակարգում, հաշվի առնելով նաև զանազան պիտակներից նաև ազգայնական պիտակ կպցնելով` Միրջաֆար Բաղիրովի տարիներին, Արցախ, Ուտիք, Գանձակ  ու հայաշատ այլ տարածքներից բազում հայորդիներ հայտնվել են Ալթայներում, Սիբիրներում և այլն: Նրանցից որոշ մասն, իհարկե, հետագայում ռեաբիլիտացվել է, իսկ մի մասն էլ մնացել է առանց շիրիմների, գուցե նաև անթաղ, կարծում եմ, մեզ, որպես Ադրբեջանի ԽՍՀ երկրորդ պետականաստեղծ ազգի, այդ տարածաշրջանի հայերը մեծ պարտավորությունն ունենք մեր նախնիների շրջանում, գոնե միջոցառումների, գոնե հիշատակը հարգելու: Ինչու եմ ասում, որովհետև տարին համարյա բոլորել  և մոտենում է իր վերջնագծին: Համենայնդեպս, տխուր հոբելյան է, միջոցառումներ թանգարաններում, չգիտեմ, զանազան միջոցառումների առ այսօր մենք ականատես չենք եղել: Ինչպիսի՞ միջոցառումներ են նախատեսվում, թե չեն նախատեսվում: Եվ այդ բռնադատված մարդկանց մոտավոր քանակի մասին և այլն, և այլն: Պետական քաղաքականություն, համենայնդեպս հիշյալ հարցի վերաբերյալ: Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն:

Բակո Սահակյան - Ես  պարոն Աղաբեկյանի այդ հարցադրումից կուզենայի փոքր- ինչ խորհուրդ տայի, այդ զիջողականությունն այլ բառով փոխել, հատկապես երեխաների հետ աշխատելուց, որովհետև միգուցե նրանց դաստիարակենք հանդուրժողականությա՞ն գաղափարների շուրջ: Բոլոր նրանք, ովքեր այդպիսի աշխատանք կատարում են,  հաշվի կառնեն դա, կարծում եմ: Ինչ վերաբերում է միջոցառումներին, ես ուզում եմ նորից այդ հարցադրումը լսել: Խոսքը վերաբերում է միայն  միջոցառումներին 2018թ. հե՞տ կապված:

Աշոտ Ղուլյան -  2017թ. հետ երևի, 1937թ. հետ համեմատած:

Բակո Սահակյան - Ճիշտն ասած, մենք, համենայն դեպս ես իմ գործընկերների հետ այդպիսի քննարկում չեմ ունեցել: Եվ, երևի թե դա մեր բացերից մեկն է: Այս հարթակի առավելությունը կայանում է նրանում, որ եթե մենք ցուցաբերենք այդ անհրաժեշտ հարգանքը մեր ծառայողական պարտականությունների նկատմամբ և երևի թե նաև այստեղ պիտի ծնվեն, ինչպես այսօր Ձեր հարցադրմամբ, կլրացնենք մեր կյանքում տեղ գտած բացերը: Որևէ քննարկում մենք չենք ունեցել որևէ շրջանակով և սա ես վերագրում եմ մեր բացերին: Այս պահի դրությամբ կառավարության անդամներից որևէ մեկը… իսկ եթե մենք այդպիսի քննարկում ունենայինք, բնականաբար, ես պիտի տեղյակ լինեի: Հետևաբար, լրացուցիչ կանդրադառնանք նախնական այդ աշխատանքները կատարելուն, որովհետև այս պահին ինչ  էլ հնչեցնելու լինենք, դա մի կողմից լինելու է ձևական պատասխան, մյուս կողմից՝ թերի, այսպես ասած զուտ խոսք պարունակող: Մենք կանդրադառնանք դրան և կներկայացնենք մեր պետության տեսակետը:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն, պարոն Նախագահ, մի փոքր տեղեկատվություն, տեղեկություն: Մենք Ազգային  ժողովում կարող է այդպիսի առիթ ունենանք, որովհետև մի քննարկում ունեցել ենք բռնադատվածների օր մտցնելու…

Բակո Սահակյան - Ես այդ քննարկման մասին տեղյակ եմ, ուղղակի այդ աշխատանքը, ընդհանուր առմամբ, համարում եմ ոչ բավարար:

Աշոտ Ղուլյան -  Գուցե այդ առթիվ մի քիչ ընդլայնենք և փորձենք դա էլ ներառել: Երևի՝ առաջիկայում: Շնորհակալություն:  Հաջորդ հարցի համար հրավիրվում է Դավիթ Իշխանյանը, թող պատրաստվի Ռիտա Մնացականյանը:

Դավիթ Իշխանյան - Արցախի Հանրապետության մեծարգո Նախագահ, կառավարության հարգարժան անդամներ, գործընկերներ: Պատգամավորական առաքելությամբ և նաև հաշվետվությամբ  հաճախ եմ լինում իմ ընտրատարածքում և իմ ընտրողների հետ հանդիպումներ ունենում: Անցած տարի՝ 2016թ. հոկտեմբերին, հերթական հանդիպումներից մեկի ժամանակ, Մարտունու շրջանային հիվանդանոցի անձնակազմի հետ հանդիպման  ժամանակ ի հայտ եկավ մի հարց, որը բարձրաձայնվեց կոլեկտիվի կողմից, հարցը վերաբերում էր շրջանային նորակառույց հիվանդանոցի վերելակին և գեներատորին: Նորակառույց  երկհարկանի հիվանդանոցը չունի վերելակ, կա նախատեսված համապատասխան տեղը և  համապատասխան պայմանները, նաև տեղեկացնեմ, որ երկհարկանի այդ շենքը 2 մուտքով՝ դրսից և ներսից չունի նաև պայմաններ` համապատասխան հաշմանդամների այն ուղին, այն  ճանապարհը, որով  կարող են նաև օգտվել հաշմանդամները: Այդ հարցի առնչությամբ նաև քննարկումներ ենք ունեցել քաղաքաշինության նախարարի հետ, որոշ քննարկումներ նաև ժամանակին գործող վարչապետի հետ, սակայն առ այսօր հարցը չի լուծվել և անցած տարվա՝ 2017թ. պետական բյուջեի քննարկումների ժամանակ փորձել ենք հարցին  անդրադառնալ, ստացել ենք հավաստիացում,  բայց առայսօր հարցը չի լուծվել: Ես նախապատրաստվում եմ հերթական  հանդիպմանը Մարտունու շրջանային հիվանդանոցի անձնակազմի հետ և վստահ եմ, այդ հարցը բարձրաձայնվելու է: Ուզում եմ իմանալ, ինչպիսի հնարավորություններ կան և, կարո՞ղ ենք արդյոք մենք այդ հարցին լուծում տալ:

Երկրորդ հարցս վերաբերում է Իվանյանում տեղակայված զորամասի  շրջապատին, բոլորս էլ անցնում ենք այդ ճանապարհով, Ստեփանակերտ-Ասկերան մայրուղուց օգտվում ենք և գիտենք, թե ինչպիսի, կներեք բառի համար, բայց՝ գարշահոտություն կա: Փորձել ենք որոշակիորեն հասկանալ հարցը և նաև քաղաքաշինության նախարարի հետ անդրադառնալ, բայց քանի քաղշիննախարարն ու  պաշտպանության նախարարն այստեղ են, կուզենայի նաև իմանալ այդ հարցին լուծում տալու հնարավորությունները: Հարցը վերաբերում է Իվանյանի զորամասում  տեղակայված կոյուղուն, որը կարծես թե կիսատ է կառուցված և այն համապատասխան նախատեսված երկայնքով չի կառուցվել:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն:

Բակո Սահակյան - Կարեն Ալեքսանդրի, խնդրեմ: Դավիթ Ռուբենի, առաջին հարցի հետ կապված, համոզված եղեք, հաշվի առնելով այդ վերելակի կարևորությունը, հենց այսօր էլ քաղաքաշինության նախարարությունը  համապատասխան ցուցումները կտա և վերելակի հետ կապված աշխատանքները կիրականացնեն: Երկրորդ հարցը՝ Կարեն Ալեքսանդրի:

Կարեն Շահրամանյան - Իրոք, այդպիսի երևույթ կա Իվանյան համայնքում, ինչպես նաև Ստեփանակերտում և մնացած մեր բոլոր համայնքներում: Որտեղ կա կոյուղագիծ, ինքը, կոյուղու կեղտաջուրը բաց եղանակով է թափվում գետը, ինչը և առաջացնում է այդպիսի տհաճ երևույթներ: Իմ կարծիքով, այնտեղ մենք պետք է մշակենք նախագիծ, այդ խողովակաշարը պետք է հեռացնել գետից մի փոքր ավելի ցածր տարածքներ, բայց միևնույն է, դա էականորեն հարցը չի լուծելու:

Բակո Սահակյան  -   Կարեն Ալեքսանդրի, ո՞ր հատվածով է անցնում:

Կարեն Շահրամանյան - Խոսքը հենց զորամասի հատվածն է, ճանապարհի աջ հատվածը, անցնում է, բայց մինչև գետը չի անցնում, կամ եթե անցնում է, ապա բաց եղանակով  է անցնում:

Բակո Սահակյան - Բարի, կկատարեք այդ ուսումնասիրությունները և կներկայացնեք:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Հարցի համար հրավիրվում է  պատգամավոր Ռիտա Մնացականյանը, թող պատրաստվի Արարատ Օհանջանյանը:

Ռիտա Մնացականյան - Մեծարգո Նախագահ Արցախի Հանրապետության, հարգարժան ներկաներ: Հարցս ուղղում եմ առողջապահության նախարարին: Արդեն տևական ժամանակ է համացանցում ահազանգում են, որ Շվեդիայից Հայաստան է ներմուծվել «Գարդասիլ» տիպի պատվաստանյութ՝ «պապիլոմա» կոչվող վիրուսի դեմ, որն իբրև աղջիկներին պիտի ազատի արգանդի վզիկի քաղցկեղից և որը դեկտեմբերից սկսելու են ներարկել Հայաստանում 13-ամյա աղջիկներին: Ահազանգն ինքնին շատ մտահոգիչ է, մանավանդ, որ մենք գիտենք, որ այդ բնագավառում Հայաստան-Արցախ նույն դաշտում ենք: Եվ, ըստ ահազանգողների, սա իրականում ոչ թե ազատում է որևէ հիվանդությունից, այլ աղջիկներին հասցնելու է չբերության: Արցախում նախատեսվո՞ւմ են նման պատվաստումներ և, ընդհանրապես, այդ ահազանգն ինչքանո՞վ է համապատասխանում ճշմարտությանը: Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Հարցին պատասխանում է Արցախի Հանրապետության առողջապահության նախարար տիկին Կարինե Աթայանը, խնդրեմ:

Կարինե Աթայան - Շնորհակալություն հարցի համար: Այս երկու օրվա ընթացքում ռուս-հայկական ֆորում է ընթանում Երևանում և այդ ֆորումում  քննարկվում է հենց Ձեր բարձրացված հարցը: Արցախում դեռ չի նախատեսվում «պապիլոմա» պատվաստանյութը, իսկ հետագա մեր քայլերի ուղղությամբ աշխատանքները  համատեղ կկատարվեն Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության հետ: Երբ որ հստակ տվյալները կլինեն, ես Ձեզ կներկայացնեմ:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Արձագանքու՞մ եք: Շնորհակալություն, տիկին նախարար: Եվ եզրափակիչ հարցը, պատգամավոր Արարատ Օհանջանյան: Խնդրեմ:

Արարատ Օհանջանյան - Մեծարգո Նախագահ Արցախի Հանրապետության,  հարգելի կառավարության անդամներ: Հարցս ուղղում եմ առողջապահության նախարար տիկին Աթայանին: Երևի տեղյակ եք, որ վերջին տարիներին, կապված մեր հանրապետական հիվանդանոցի նոր մասնաշենքի կառուցման և շահագործման- հանձնման հետ, հանրապետական հիվանդանոցում կտրուկ մեծացել է մահացածների թիվը: Մահացության ցուցանիշները կարելի է ասել, որ վերջին մի քանի տարում մի 2-3 անգամ արդեն ավելացել է: Պատճառներն, իհարկե, շատ են, պատճառներ բերվում են և  կապված հիվանդանոցի նոր մասնաշենքի հետ, այսինքն  մարդիկ կարող է չեն ուզում հիվանդը տանը մահանա, էլեմենտար՝ ասեմ էլի և, բերում են հիվանդանոց, ասում են նորմալ պայմաններ են, որպեսզի հիվանդը մինչև կյանքի վերջին վայրկյանը մնա հիվանդանոցում և հիվանդանոցում էլ մահանա: Եվ հիվանդները, որոնք մինչև նոր մասնաշենքի կառուցումը մնում էին շրջաններում, այսինքն ծանր հիվանդները մահանում էին շրջանային հիվանդանոցներում, հիմա այդ հիվանդներն այն ակնկալիքով, որ այդ հիվանդներին ավելի նեղ մասնագիտացված օգնություն կարող է ցուցաբերվի, տեղափոխում են Ստեփանակերտի հիվանդանոց և, դրա հետ էլ կապված, էլի մահացածների թվաքանակն ավելացել է: Բայց ես ուզում եմ  մի ուրիշ հանգամանք նշել,  որը, կարծես թե, չի քննարկվում և վերջին տարիներին ընդհանրապես դրա մասին չի խոսվում:  Խոսքը վերաբերում է հիվանդանոցային մահացության դեպքերի քննարկմանը: Վերջին 5 տարվա ընթացքում ընդհանրապես մահացության դեպքերի քննարկում չի կատարվում, որպես 25 տարվա ստաժ ունեցող կլինիցիստ-բժշկի, ես կարող եմ ասել, որ դա նոնսենս է, այդպիսի բան չի լինում, ընդհանրապես: Չի կարելի հիվանդանոցում չքննարկել հիվանդանոցում մահացության դեպքերը: Վերջիվերջո հիվանդանոցային մահացության դեպքերի քննարկումը մի աստիճան բարձրացնում է և բժշկի, և բուժանձնակազմի  պրոֆեսիոնալ պատրաստվածությունը և, վերջիվերջո, խթանում է առողջապահական համակարգի զարգացմանը: Որպեսզի խոսքս օդում չթվա, ասեմ՝ ցանկացած մահացության դեպք պետք է քննարկվի կոնկրետ բուժող բժշկի, պատալոգոանատոմի, կոնկրետ բաժնի վարիչի միջև և նախնական դիագնոզը, որ տրվում է և վերջնական դիագնոզը, որով բուժվել է հիվանդը և այն դիագնոզը, որով հիվանդը մահացել է, այսինքն՝ նրանց դիագնոզները, պիտի համադրվեն, որպեսզի դրանցից եզրակացություններ արվեն՝ ինչքանո՞վ է հիվանդը բուժվել ճիշտ  ու ո՞րն է եղել հիվանդի մահացության իսկական պատճառը: Խոսքի համար ասեմ, ԱՄՆ-ում տարեկան 150-180 հազար մարդ մահանում է միայն բժշկի սխալ բուժման հետևանքով: Որպեսզի իմանաք: Վերջ ի վերջո, մենք չենք ասում բժշկին դատարան տանք կամ քրեական պատասխանատվության պիտի ենթարկեն, բայց բոլոր դեպքերում բժիշկը պիտի իմանա իր սխալը: Խնդրում եմ, և առաջարկ է, և խնդրանք, եթե կարող եք՝ պատասխանեք, տիկին Աթայան:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Հարցին պատասխանում է Արցախի Հանրապետության առողջապահության նախարար, տիկին Կարինե Աթայանը:

Կարինե Աթայան - Շնորհակալություն հարցի համար: Ընդհանրապես, ուզում եմ շեշտել, որ առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների համաձայն,  մահացությունն աճել է ամբողջ աշխարհում և պարզ է, որ Արցախը բացառություն չի կազմում: Ընդհանրապես, մահացության հիմնական պատճառները դա չարորակ նորագոյացություններն են և արյան շրջանառության հիվանդությունները: Ինչպես նշեց պարոն Օհանջանյանը, հաշվի առնելով, որ հանրապետական հիվանդանոցի ռեանիմացիոն բաժանմունքը, դա միակ մեծահասակների համար ռեանիմացիոն բաժանմունք է, և մենք ունենք հոսք ծանր հիվանդների բոլոր շրջաններից հանրապետական հիվանդանոց: Ընդ որում, մահացող հիվանդների ծանրակշիռ մասը կազմում են տարեցները: Եվ ես ուզում եմ բերել նաև միջազգային տվյալները, մահացության տոկոսը վերակենդանացման բաժանմունքում ընդհանրապես կազմում է 35-40 տոկոս, իսկ մեր վերակենդանացման բաժանմունքի տվյալների համաձայն 2016թ. այն կազմեց մոտավորապես 31 տոկոս:

Ինչ վերաբերում է մահացության պատանատոմիկ և կլինիկական ախտորոշման քննարկումներին, ինչքան ես գիտեմ, իմ տվյալների համաձայն, մեր բժիշկները և մասնակցում են պատանատոմիկում հենց էդ պրոցեսին և հետագայում բաժնի վարիչը, բուժող բժիշկը և բուժական գծով տեղակալի հետ միասին քննարկում  են մահացության պատճառները:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Արձագանքու՞մ եք: Արարատ Օհանջանյան:

Արարատ Օհանջանյան - Տիկին Աթայան, մահվան դեպքերի քննարկման պրոտոկոլները մեկ օրինակով պիտի ուղարկվեն առողջապահության նախարարություն և պիտի լինեն Ձեզ մոտ: Եթե կան Ձեզ մոտ այդ պրոտոկոլներն՝ ասեք, եթե չէ՝ ուրեմն…

Կարինե Աթայան - Պրոտոկոլների վերաբերյալ, այն դեպքերը, որոնք քննարկվում են դատաբժշկական փորձաքննության արդյունքում, մենք ունենք, իսկ մյուս  պրոտոկոլների վերաբերյալ՝ ներկա  դրությամբ մենք սպասում ենք պրոտոկոլների ձևաչափին,  ինչից հետո արդեն կներդնենք այդ պրոցեսը:

Աշոտ Ղուլյան -  Շնորհակալություն:  Շնորհակալություն, տիկին նախարար:

Բակո Սահակյան - Նախ, ողջունում եմ, որ Արարատ Օհանջանյանն անդրադառնում է այս հարցին: Այո, սա պիտի մտահոգի մեզ, բայց դուք Ձեր հարցադրման մեջ նշում եք, Դուք չեք ասում, որ բժիշկներին ենթարկեն  անհրաժեշտության դեպքում քրեական պատասխանատվության: Իսկ ինչո՞ւ չպիտի ենթարկեն, որովհետև մենք այստեղ նույնպե՞ս ունենք բացեր: Մենք տառապում ենք կենցաղային ընկալումներով և մեր պատասխանատվությունը համարժեք չի այսօրվա պահանջներին: Որովհետև, երբ գալիս է պահը, երբ բժշկին պիտի քրեական պատասխանատվության ենթարկենք, այդ պահից սկսվում են անհիմն միջնորդությունները: Հազար ու մի պատճառաբանություններ են բերում: Այս հանգամանքը նույնպես խանգարում է մեզ, որպեսզի մենք հասնենք ավելի բարվոք վիճակի, քան հիմա մենք ունենք: Եթե նրանց կողմից թույլ տված սխալներն այնպիսինն են, որ պիտի նրանք  ենթարկվեն քրեական պատասխանատվության, այո, պիտի ենթարկվեն քրեական պատասխանատվության: Եվ մենք խանգարում ենք մեր հանրային կյանքում տեղ գտած, մեր ապրելակերպում, այդ հարաբերություններում տեղ գտած մոտեցումները խանգարում են մեզ, որպեսզի մենք նվազեցնենք մահացության այդ աստիճանը: Սա էլ է երևույթ, որի դեմ պիտի պայքարենք:

Աշոտ Ղուլյան -  Շնորհակալություն: Հարգելի  գործընկերներ, հրավիրվածներ: Ամփոփենք մեր այսօրվա հարց ու պատասխանի արդյունքները: Ես ուզում եմ արձանագրենք, որ այսօր հարց ու պատասխանի համար գրանցվել էին 9 պատգամավորներ, որոնք հնչեցրել են 14 հարց: Բոլոր հնչեցված հարցերին տրվել են սպառիչ պատասխաններ:

Սրանով ավարտում ենք այսօրվա՝ 2017թ. սեպտեմբերի 28-ի նիստը: Շնորհակալություն  և ցտեսություն բոլորին: