ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎ

6-ՐԴ ԳՈՒՄԱՐՄԱՆ 7-ՐԴ ՆՍՏԱՇՐՋԱՆ

2018Թ. ՄԱՐՏԻ 29-Ի ՆԻՍՏԻ ՍՂԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ժամը 11⁰⁰

Նիստին մասնակցում են ԱԺ պատգամավորները, ԶԼՄ ներկայացուցիչներ,հրավիրվածներ:
Նիստին ներկա են 26 պատգամավորներ, բացակա՝ 7-ը:

 

Աշոտ Ղուլյան – Բարի առավոտ բոլորին, հարգելի գործընկերներ, հրավիրվածներ: Արցախի Հանրապետության Սահմանադրությամբ՝ Ազգային ժողովին վերապահված լիազորությունների և գործառույթների շրջանակներում, մարտ ամսվա ընթացքում խորհրդարանը շարունակել է իր գործունեությունը և կոնկրետ Ազգային ժողովի մշտական հանձնաժողովներում նախորդ շաբաթների ընթացքում համապատասխան աշխատանք է տարվել և օրենսդրական նախաձեռնությունների մասով, և Ազգային ժողովի վերահսկողության գործառույթների իրականացման մասով, մշտական հիմունքներով Ազգային ժողովի ներկայացուցչական գործառույթների մասով:  Այս նախաբանը անում եմ հատուկ նրա համար, որովհետև այսօրվա մեր օրակարգը, կարծես թե խորհրդանշական ձևով բաղկացած է այն հարցերից, որոնք վերաբերվում են Ազգային ժողովի գործառույթներին՝ համարյա թե բոլոր ուղղություններով:  Սրանով` այս ներածականով, կարծես թե տալիս ենք այն ուղղությունները, որոնց մենք այսօր անդրադառնալու ենք և, հաշվի առնելով, որ նախորդ շաբաթվա ընթացքում Ազգային ժողովի մշտական հանձնաժողովներում այդ քննարկումները տեղի են ունեցել և ունենք համապատասխան եզրակացություններ, ես հիմա առաջարկում եմ պատգամավորներին գրանցվել, որպեսզի անցնենք մեր աշխատանքներին:

Գրանցում: Գրանցման արդյունքներով ներկա են 26, բացակա՝ 7 պատգամավորներ, մեր այսօրվա նիստին բացակաները շատ են, բայց մենք և առողջական խնդիրների պատճառով, և գործուղման մեկնած պատգամավորներ ունենք, այնպես որ նախապես տեղյակ էինք, բոլորի բացակա լինելը հարգելի է: Ամեն դեպքում Ազգային ժողովի նիստը իրավասու է սկսել իր աշխատանքները, և ես հիմա պատգամավորներին խնդրում եմ ուշադրություն դարձնել Ազգային ժողովի կանոնակարգով նախատեսված Ազգային ժողովի նստաշրջանի և այսօրվա, կոնկրետ նիստի օրակարգերի ձևավորման հարցերին: Ինչպես պահանջում է Կանոնակարգը, այսօրվա նստաշրջանի ցանկում համապատասխան լրացումների տեսքով ներկայացված են մի քանի նախագծեր և մի քանի նաև հարցեր, որոնք Ազգային ժողովի լիազորությունների շրջանակում են և մենք, հաշվի առնելով ստացված առաջարկները, Ազգային ժողովի նստաշրջանում ընդունելով այդ առաջարկները՝ մտցնում ենք մի քանի կոնկրետ հարցեր՝ Վերաքննիչ դատարանի նախագահ նշանակելու մասին հարցը, Հանրային հեռուստառադիոընկերության 2017թ. գործունեության մասին հաղորդումը և, երկրորդ մասով՝ Ազգային ժողովի օրենսդրական գործունեության կտրվածքով, մեր հանձնաժովովների կողմից, տվյալ դեպքում՝ արտադրության և արտադրական ենթակառուցվածքների հարցերի հանձնաժողովի կողմից ներկայացված «Ընդերքի մասին» Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» նախագիծը մյուս երկու նախագծերի հետ: Երեկ ստացել ենք պատգամավորական նախաձեռնություններից մեկի մասով Կառավարության եզրակացությունը, բայց քանի որ դրա մասով մենք հանձնաժողովի քննարկում չենք արել, առայժմ նստաշրջանի օրակարգ չենք մտցնում: Ինչպիսի՞ հարցեր կան օրակարգի հետ կապված: Եթե հարցեր չկան, առաջարկում եմ քվեարկենք Ազգային ժողովի որոշման նախագծի համար՝ Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի 6-րդ գումարման 7-րդ նստաշրջանի օրակարգում լրացումներ կատարելու մասին: Քվեարկություն: Կողմ՝ 26, դեմ՝ չկա, ձեռնպահ՝ նույնպես:

Հաջորդ մեր որոշումը կապված է նստաշրջանի օրակարգում կատարված համապատասխան լրացումների հետ և այսօրվա 2018թ. մարտի 29-ի Ազգային ժողովի լիագումար նիստի օրակարգին է վերաբերվում, մենք այստեղ ներառել ենք, նորից եմ ուզում դա շեշտել՝ Ազգային ժողովի մշտական հանձնաժողովների կողմից երաշխավորված հարցերը, և բոլոր քիչ առաջ նշված հարցերը, որպեսզի նորից չկրկնեմ՝ վերաքննիչ դատարանի նախագահ նշանակելու մասին հարցը, հանրային հեռուստառադիոընկերության 2017թ. գործունեության մասին հաղորդումը և, նաև, այս օրենսդրական նախաձեռնությունը՝ կապված «Ընդերքի մասին» օրենսգրքի փոփոխությունների և լրացումների հետ: Այսպիսի փոքր օրակարգ ունենք և, ինչպես միշտ, կանոնակարգային պահանջին համապատասխան՝ պատգամավորական հայտարարություններ: Հարցե՞ր ունենք նիստի օրակարգի հետ կապված: Չկան: Քվեարկության է ներկայացվում Ազգային ժողովի որոշման նախագիծը՝ Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի 2018թ. մարտի 29–ի նիստի օրակարգի մասին:      

Քվեարկություն: Քվեարկության արդյունքներով որոշումն ընդունված է: Կողմ՝ 26, դեմ՝ չկա, ձեռնպահ՝ նույնպես:

 Մեր այսօրվա աշխատանքի օրակարգը հայտնի է, և ես հիմա հայտարարում եմ առաջին հարցը Ազգային ժողովի կողմից Արցախի Հանրապետության Վերաքննիչ դատարանի նախագահ նշանակելու մասին: Նախքան կանոնակարգով նախատեսված այս ընթացակարգը մեկնարկելը, ես մեկ անգամ էլ ուզում եմ հիշեցնել, թե ինչ ընթացակարգով ենք այս հարցը քննարկում: Քանի որ արդեն փետրվարի նիստին էլ ենք մենք այդպես արել, կարծում եմ՝ առանձին այդպիսի նորություն չկա, բայց բոլոր դեպքերում այս հարցերին մենք անդրադառնում ենք Ազգային ժողովի կանոնակարգ օրենքի 121-րդ հոդվածին համապատասխան, փաստորեն պաշտոնում ընտրելու կամ նշանակելու մասին հարցերի քննարկման ընդհանուր ընթացակարգին է դա վերաբերվում, որի համաձայն պաշտոնում ընտրվելու կամ նշանակելու մասին հարցերն Ազգային ժողովի նիստում քննարկում են հետևյալ ընդհանուր կարգով մինչև 10-ական րոպե տևողությամբ ելույթներով, ըստ թեկնածուների ազգանվան այբբենական հաջորդականության հանդես են գալիս թեկնածուին ներկայացնելու իրավասություն ունեցող անձինք, հաջորդը՝ մինչև 20 րոպե տևողությամբ ելույթներով հանդես են գալիս թեկնածունները, թեկնածուին  ներկայացնող անձը և թեկնածուն ելույթ են ունենում հաջորդաբար, ելույթից հետո թեկնածուին ներկայացվող անձին և թեկնածուին կարող են հարցեր տրվել, մտքերի փոխանակություն և մինչև 10-ական րոպե տևողությամբ եզրափակիչ ելույթներ, որից հետո նախատեսված է, որ թեկնածուն կարող է ինքնաբացարկ հայտնել մինչև եզրափակիչ ելույթները և պաշտոնում ընտրվելու, նշանակվելու մասին հարցերը կարող են Ազգային ժողովում արտահերթ նիստում կամ նստաշրջանում քվեարկել թեկնածուների առաջադրման համար սահմանված ժամկետը լրանալուց հետո և, հաջորդ մեր կարևոր հոդվածը՝ 125-րդ, դատավորների նշանակման կարգին է վերաբերվում. դատարանի նախագահները և դատավորները նշանակվում են Ազգային ժողովի կողմից գաղտնի քվեարկությամբ, պատգամավորների ընդհանուր  թվի ձայների մեծամասնությամբ՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի առաջարկությամբ: Դատարանների նախագահների դատավորների նշանակման հարցը քննարկվում է Կանոնակարգի 121-րդ հոդվածի համապատասխան, ինչի մասին մենք քիչ առաջ արդեն նշեցինք: Ընթացակարգը պարզ է, և այժմ ես, հաշվի առնելով, որ արդեն դրա մասին խոսվել է Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովում վերաքննիչ դատարանի նախագահին ներկայացման համար, սիրով հրավիրում եմ Արցախի Հանրապետության Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահ տիկին Գայանե Գրիգորյանին: Խնդրեմ:

Գայանե Գրիգորյան – Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի հարգարժան նախագահ, հարգարժան պատգամավորներ, այսօր Բարձրագույն դատական խորհուրդը Ձեզ է ներկայացնում Արսեն Հայրապետյանի թեկնածությունը՝ իրեն վերաքննիչ դատարանի նախագահի պաշտոնում նշանակելու համար: Սահմանված ժամկետներում, դատական օրենսդրությամբ սահմանված կարգով դատավոր Հայրապետյանը Բարձրագույն դատական խորհրդին է ներկայացրել իր դիմումը, որը քննարկվել է Բարձրագույն դատական խորհրդի մարտի 16-ի նիստում՝ սույն թվականի և, ընդունվել է որոշում՝ պառլամենտին ներկայացնել նշված թեկնածությունը վերաքննիչ դատարանի նախագահի պաշտոնում նշանակելու համար: Ներկայումս Արսեն Էդուարդի Հայրապետյանը զբաղեցնում է Գերագույն դատարանի դատավորի պաշտոնը, մնացած տեղեկատվությունը, որը վերաբերվում է թեկնածուին, ներկայացվել է նախօրոք:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն, տիկին Գրիգորյան: Հարցեր ունե՞ք Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահին: Էդուարդ Աղաբեկյան:

Էդուարդ Աղաբեկյան – Բարձրագույն դատական խորհուրդը մի թեկնածուի՞ հարց է քննարկել:

Գայանե Գրիգորյան – Այո, նախ, շնորհակալություն հարցի համար: Անցած նիստին էլ էր նմանատիպ հարց հնչեցվել, ուրեմն ընթացակարգը հետևյալն է. դատական օրենսգրքով է սահմանվում, սա իմպերատիվ նորմ է, ներկայացնում են թեկնածուները,  ցանկացողները՝ դիմումներ Բարձրագույն դատական խորհրդին, թափուր պաշտոն առաջանալու ժամկետից սկսված երկշաբաթյա ընթացքում, Բարձրագույն դատական խորհուրդն արդեն քննարկում է տվյալ թեկնածուի համապատասխանության հարցը, հիմք ընդունելով դատական օրենսդրությամբ ներկայացված պահանջները և, արդեն Բարձրագույն դատական խորհրդի հավանությանն արժանացած թեկնածուին ներկայացնում ենք Ազգային ժողովին՝ թափուր պաշտոնում նշանակում կատարելու համար: Ներկա պահին, նույնպես ունեցել ենք մեկ դիմում և քննարկել ենք այդ դիմումը:

Էդուարդ Աղաբեկյան - Երկու շաբաթվա ընթացքում այլ դիմում չի՞ եղել:

Գայանե Գրիգորյան – Չէ, չի եղել, սա սուբյեկտիվ պահանջ է, գիտեք յուրաքանչյուր դատավոր, որը կցանկանա զբաղեցնել դատարանի նախագահի պաշտոնը, ինքը գիտակցում է, որ արդարադատություն իրականացնելու հետ մեկտեղ նաև պետք է զբաղեցնի նախագահի պաշտոնը, որը նախատեսում է պարտավորությունների մի խոշոր փաթեթ, հետևաբար յուրաքանչյուր ոք ինքն է իրեն նախ հաշվետու,  ինքն իրավասու է՝ կարող է, թէ չէ, հետո արդեն մենք քննարկում ենք օբյեկտիվ պատճառները՝ համապատասխանության:

         Աշոտ Ղուլյան -  Շնորհակալություն: Ուրիշ հարցե՞ր: Չկան: Շնորհակալություն, տիկին Գրիգորյան: Ազգային ժողովի Կանոնակարգի ընթացակարգի համաձայն, այժմ ես հրավիրում եմ Արցախի Հանրապետության վերաքննիչ դատարանի նախագահի թեկնածու պարոն Արսեն Հայրապետյանին: Խնդրեմ, պարոն Հայրապետյան:

         Արսեն Հայրապետյան – Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգելի նախագահ և պատգամավորներ: Արցախի Հանրապետության Բարձրագույն դատական խորհուրդը հավանություն տալով իմ թեկնածությանը՝ առաջարկել  է Արցախի Հանրապետության վերաքննիչ դատարանի նախագահի պաշտոնում նշանակել ինձ, ինչի համար շնորհակալ եմ: Ավելի քան 22 տարի աշխատել եմ քննիչի, դատախազի և դատավորի պաշտոններում: Վերջին յոթ տարիներին աշխատում եմ որպես Արցախի Հանրապետության Գերագույն դատարանի դատավոր և հստակ պատկերացումներ ունեմ, ինչպես դատական համակարգի դրական ձեռքբերումների, այնպես էլ լուծման ենթակա հարցերի վերաբերյալ: Հավաստիացնում եմ, որ Ազգային ժողովի կողմից Արցախի Հանրապետության վերաքննիչ դատարանի նախագահ նշանակվելու դեպքում կներդնեմ իմ փորձն ու գիտելիքները և կձեռնարկեմ ինձանից կախված բոլոր միջոցները, որպեսզի Արցախի Հանրապետության վերաքննիչ դատարանի գործունեությունը դառնա էլ ավելի արդյունավետ և Արցախի Հանրապետության քաղաքացիների վստահությունը Արցախի Հանրապետության արդարադատության համակարգի հանդեպ բարձրանա: Ցանկանում եմ նաև շնորհակալություն հայտնել Ազգային ժողովի խմբակցություններին տեղի ունեցած կառուցողական հանդիպումների կապակցությամբ:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն: Հարցեր կա՞ն պարոն Հայրապետյանին: Էդուարդ Աղաբեկյան:

Էդուարդ Աղաբեկյան – Պարոն Հայրապետյան, 1991-1996թթ. Ձեր կենսագրությունում ոչ մի բան չկա գրված, շատ քիչ կենսագրություն է, եթե չասենք Քրիստոսը, Ծառուկյան Գագիկը… 1991-1996թթ. ինչո՞վ եք զբաղվել:

Արսեն Հայրապետյան - 1990թ. ավարտելով  թիվ 3 միջնակարգ դպրոցը՝ Ստեփանակերտ, քաղաքի ընդունվել եմ Խարկովի իրավաբանական ինստիտուտը այն ժամանակվա, որը վերանվանվեց Ուկրաինայի պետական իրավաբանական ակադեմիայի և 1990-1995թթ. ուսանել եմ նշված բարձրագույն ուսումնական հաստատությունում: 1995թ. ավարտելով՝ աշխատել եմ Խարկովի մարզի դատախազությունում, կենսագրությունում կա դրա մասին:

Էդուարդ Աղաբեկյան – ԼՂՀ քաղաքացի էի՞ք, թե Ուկրաինայի:

Արսեն Հայրապետյան – Այն ժամանակ արդեն Ուկրաինայի:

Էդուարդ Աղաբեկյան – Այսինքն սկզբում՝ մինչև 27 տարին լրանալը  Ուկրայինայի քաղաքացի, այնուհետև Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության քաղաքացի:

Արսեն Հայրապետյան – 1999թ. տեղափոխվել եմ Արցախի Հանրապետություն, դատախազությունում՝ ընդունվել աշխատանքի, տեղափոխվել, այսպես ասած, և այնտեղի քաղաքացիությունից հրաժարվելով՝ այստեղ ստացել Արցախի Հանրապետության քաղաքացիություն:

Էդուարդ Աղաբեկյան – Զորակոչին չե՞ք մասնակցել:

Աշոտ Ղուլյան – Համենայնդեպս, երևի սովետական օրենսդրությամբ, եթե 1990 թվականին է վերաբերվում:

Արսեն Հայրապետյան - 1990թ. ընդունվելով եմ, ինչպես բոլոր ուսանողները, ստացել եմ տարկետման իրավունք 5 տարով, և այդ տարկետման շրջանակներում ուսուցումս ավարտելուց հետո ստացել եմ նաև այլ հիմքով, օրենքով սահմանված կարգով ազատվել եմ պարտադիր զինվորական ծառայությունից:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն: Ուրի՞շ: Չկա՞ն ուրիշ հարցեր: Շնորհալակություն, պարոն Հայրապետյան, կարող եք նստել: Կանոնակարգով նախատեսված է նաև մտքերի փոխանակություն, եթե կա այդպիսի ցանկություն, խնդրում եմ հերթագրվել ելույթների համար: Խնդրեմ, ելույթի համար խոսքը տրվում է Ազգային ժողովի «Հայրենիք» խմբակցության ղեկավար պարոն Արթուր Թովմասյանին:

Արթուր Թովմասյան – Սա ես մի անգամ պիտի ասեմ այս ամբիոնից, որովետև ես էլ եմ եկել Արցախ 1992թ. ասպիրանտուրան ավարտելուց հետո, պաշտպանելուց հետո Արցախի պետական համալսարան ենք եկել աշխատելու: Ինքը տարիքով ինձանից փոքր է, ինքն Էլ 1999թ. է եկել: Չգա՞նք, ավարտեինք մնայինք այնտե՞ղ, այնտեղ աշխատեի՞նք: Ես կարծում եմ, որ կենսագրությունը շատ հարուստ է, մենք պետք է կանգ առնենք այդ 22 տարիների վրա: Եվ ինչու չէ, ընտանիքը, դուք գիտե՞ք ինչ ահռելի աշխատանք է կատարում նրա եղբայրը Լիտվայում, Լիտվիա-Արցախ բարեկամական խումբը, երբ որ նա ստեղծել է, կան մարդիկ, ես միշտ ասել եմ, Արցախում ապրում են 150 հազար հայրենապաշտներ, բայց նրանք, ովքեր ապրում են Արցախի սահմաններից դուրս և չեն մոռացել, դրանց ես անվանում եմ հայրենասերներ, այդ թվում նաև մեր Արսեն Հայրապետյանի ամբողջ կենսագրականը ես հայրենասիրական եմ համարում՝ ճանաչելով նաև նրա ընտանիքը: Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն, պարոն Թովմասյան: Պարոն Աղաբեկյան, խնդրեմ: Բայց, երբ որ ասում ենք մտքերի փոխանակություն՝ այդ պահին:

Էդուարդ Աղաբեկյան – Այս ելույթս բացարձակ չի վերաբերվում պարոն Հայրապետյանի անձին, առավել ևս, որ անձամբ ծանոթ էի  նրա հոր հետ, խոսքը քաղաքական ենթատեքստի, քաղաքականության մասին է, ինչպիսի մեսիջ ենք հղում մենք հանրությանը, գնանք կամ տանենք երեխաներին դուրսը սովորելու, կամ գանք, կամ չգանք. գանք, հետո պետական բարձրագույն պաշոններ զբաղեցնենք, խոսքը այ սրան է վերաբերվում և, կարծում եմ, որ նույնիսկ դատավորների ընտրությունների պարագայում ֆրակցիոն քննարկումները նույնպես պետք չեն, ավելորդ են, քանի որ ազատ քվեարկությամբ, մեծամասնությամբ դատավորի մեծամասնություն ստացած դատավորը ուլգենցիայի ավելի մեծ պաշար կունենա, քան ֆրակցիոն քվեարկությամբ, քանի որ քաղաքական  ուժի, այսպես ասենք, ուժի ներկայացուցչի կողմից հետագայում ինչ-որ ռիսկեր կարող են գոյանալ, խոսքս սրա մասին է եղել: Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն: Պարոն Աղաբեկյան: Բնականաբար որևէ ցանկություն չունեմ շարունակելու այս բանավեճը, բայց  կարծում եմ՝ որևէ ֆրակցիոն քվեարկության մասին խոսք չի եղել, սա, երևի, մեր ինքնաստեղծագործությունն է, որ առաջարկել ենք, որ ֆրակցիաները իրենք հանդիպեն, որովհետև այդպիսի պարտադիր կետ էլ չկա, բայց որպեսզի ավելի տեղյակ լինեն, մենք առաջարկել ենք, որ ֆրակցիայի բոլոր անդամները կարող են հարցեր ուղղել, որպեսզի չստացվի, որ մենք միայն Ազգային ժողովի նիստում ենք դրա մասին խոսում: Ինչ վերաբերվում է այդ քաղաքականությանը, մենք տարբեր կարծիքներ կարող ենք ունենալ, բայց ես վստահ եմ, որ մենք շատ լավ տարբերում ենք 1990-ական թվակաները և հիմա, բոլորովին ուրիշ վիճակում ենք, դրա համար ես շեշտեցի, որ այն ինչի մասին խոսել ենք, տեղի է ունեցել 1990-ական թվականներին, սովետական իրավիճակում և, այդ օրենսդրության համապատասխան, մյուս կողմից էլ, էլի շատ որպեսզի չերկարի, կարծում եմ՝ միայն մեր Արցախի տարածքի կրթական հաստատություններով բավարարվելու բան, խնդիր չունենք, մենք պետք է կարողանանք նաև դրսի հետ էլ առնչվել, դեռ պարզ չի, մենք դրսում պետք ենք, պետք չենք, սա էլ է վիճարկելի, բայց այնուամենայնիվ, կարծում եմ՝ մենք բոլորս հասցրել ենք ծանոթանալ և ամեն ինչ պարզ է, ես նույնպես  անձամբ և իրեն ճանաչելով, և ընտանիքը, չնայած այստեղ ընտանիքի ծանոթությունը լրիվ  երկրորդական նշանակություն ունի, այն, որ նա փորձառու է արդեն իրավական համակարգում, երևի թե իրավական համակարգի բոլոր աստիճաններով անցել է և, նաև այն արձագանքները, որ մենք ստանում ենք քաղաքացիներից՝ կապված նրա դատավորի կարգավիճակում գործունեությանը, բավարար է, որպեսզի մենք կողմնորոշվենք, այնպես, որ, ես կարծում եմ՝ ամեն մեկս անհատապես ենք արդեն կողմնորոշվել, թե ինչպես ենք քվեարկելու: Շատ լավ, ավարտենք սրանով, եթե կա եզրափակիչ ելույթների ցանկություն, պարոն Հայրապետյան: Չկան: Եթե չկա՝ ես, ամեն դեպքում, պարտավոր եմ նորից հիշեցնել, մենք հիմա գնում ենք գաղտնի քվեարկության և գաղտնի քվեարկությունը կատարվելու է նույն ձևով, ինչպես փետրվարին դա արվել է, ինչու եմ նորից հիշեցնում, որովետև Կանոնակարգով մեկ տարի առաջ բոլորովին ուրիշ ձև էր: Տիկին Դադայան, բան կա՞ հիշեցնելու: Տարբերություն չկա, ազգանունը գրված է լինելու, բայց մենք քվեարկելու ենք կողմ և դեմ՝ այդ բառակապակցությունների վրա, որի դիմաց քվեարկության նշանն է լինելու: Հարցեր ունե՞նք քվեարկության կարգի հետ կապված: Չկան: Հայտարարվում է գաղտնի քվեարկություն և խնդրում եմ շատ չհեռանալ, որովետև, կարծում եմ՝ պատրաստ կլինենք հինգ րոպեից սկսել քվեարկությունը:

Ընդմիջում:

Աշոտ Ղուլյան – Հարգելի' գործընկերներ, շարունակում ենք մեր աշխատանքները, քիչ առաջ մենք ավարտեցինք գաղտնի քվեարկությունը Արցախի Հանրապետության վերաքննիչ դատարանի նախագահի նշանակման առիթով և, այժմ, ես հրավիրում եմ հաշվիչ հանձնախմբի նախագահ, պատգամավոր Ռոմելա Դադայանին: Խնդրեմ:

Ռոմելա Դադայան – Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի հաշվիչ հանձնախումբը արձանագրում է՝ Արցախի Հանրապետության վերաքննիչ դատարանի նախագահ նշանակվելու համար առաջադրվել է Արսեն Էդուարդի Հայրապետյանի թեկնածությունը, նրա ազգանունը ընդգրկվել է գաղտնի քվեարկության քվեաթերթիկում, քվեարկությանը մասնակցել է 26 պատգամավոր, բացելով գաղտնի քվեարկության քվեատուփը հաշվիչ հանձնախումը պարզեց՝ քվեատուփում առկա էր 26 քվեաթերթիկ, անվավեր ճանաչված քվեաթերթիկ չունենք, ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ՝ կողմ 20, դեմ՝ 6:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն, տիկին Դադայան, կողմ՝ 20 և դեմ՝ 6 ձայների հարաբերակցությամբ Արսեն Հայրապետյանը, իհարկե նշանակվում է Արցախի Հանրապետության վերաքննիչ դատարանի նախագահ, և հաշվի առնելով այդ քվեարկության արդյունքները: Ես հրապարակում եմ Ազգային ժողովի որոշումը Արցախի Հանրապետության վերաքննիչ դատարանի նախագահ նշանակելու մասին.

Ղեկավարվելով Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության 139-րդ հոդվածի 1-ին մասով և Ազգային ժողովի Կանոնակարգ Արցախի Հանրապետության օրենքի 125-րդ հոդվածի 1-ին մասով՝ Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովը որոշում է՝ Արսեն Էդուարդի Հայրապետյանին նշանակել Արցախի Հանրապետության վերաքննիչ դատարանի նախագահ:

Եկեք շնորհավորենք պարոն Հայրապետյանին և ցանկանանք արդյունավետ գործունեություն,  վստահ եմ, որ այն, ինչ որ մենք խոսել ենք  տարբեր հանդիպումների կտրվածքով, նաև կապված մեր դատական համակարգի կատարելագործման, դատավորների անկախության ու անաչառության հետ, այդ բոլոր հարցերը կլինեն Ձեր ուշադրության կենտրոնում: Հաջողություններ ենք մաղթում, մինչև նոր հանդիպում: Պարոն Հայրապետյանը դատավորի երդում չի ընդունում, որովետև նա, որպես դատավոր, Ազգային ժողովում մեկ անգամ երդում ընդունել է: Շնորհակալություն: Ցտեսություն Ձեզ:

Հաջորդ մեր օրակարգային հարցը Արցախի Հանրապետության հանրային հեռուստառադիոընկերության 2017թ. գործունեության մասին հաղորդումն է, և այժմ ես հրավիրում եմ հեռուստառադիոընկերության խորհրդի նախագահ պարոն Նորեկ Գասպարյանին: Խնդրեմ:

Նորեկ Գասպարյան – Քանի որ մի քանի օր առաջ, արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովում ես ներկայացրել եմ իմ հաղորդումը և խոստովանեմ, որ այն անցել է շատ մանրամասն քննարկման մթնոլորտում, շատ ջերմ քննարկման մթնոլորտում և, կարծում եմ, կարելի է պարզապես այսօր ներկայացնել այն կարևոր հատվածները և դրանից հետո ես պատրաստ եմ պատասխանել ձեր հարցերին: Ուրեմն, հանրային հեռուստատեսությունը 2017թ. շարունակել է աշխատել չորսժամյա ծրագրով, իսկ ռադիոն, ինչպես միշտ, հինգժամյա ծրագրով: Մենք բավականին հետաքրքիր մեր ուսումնասիրությունները իմ կարծիքով՝ շարունակել ենք, որոշ հաշվարկներ ենք կատարել և մեր լրատվական թողարկումներում և, ասենք, տարբեր հաղորդումներում ընդգրկված մարդիկ՝ տարբեր կարծիքներ և այլն և այլն, այդ ամենին մասնակցել է մոտավորապես 13 հազար մարդ: Մենք՝ հանրայինը, մեծ ուշադրություն ենք դարձնում, հատկապես Քարվաճառի և Քաշաթաղի շրջաններին, հատկապես այնտեղ կատարվող ծրագրային քաղաքականությանն է հաճախակի անդրադառնում և, երևի, դուք նույնպես նկատել եք, որ մեր տեղեկատվականը՝ «Օր» լրատվականը, ամեն օր համարյա անդրադառնում է  այդ երկու շրջաններին, նաև հանրայինի նպատակներից մեկն էլ այն էր, որպեսզի լրատվականը հեռացնենք, այսպես ասած մայրաքաղաքային, կարելի է ասել նաև գաղափարախոսությունից և, կարծում եմ, դա մեզ հաջողվել է: Կարևոր եմ համարում հաղորդել նաև, որ 2017թ. մենք շարունակել ենք մեր աշխատանքները երիտասարդ կադրերի հետ, ես անձամբ հեռուստատեսության գլխավոր խմբագրերի հետ մի քանի անգամ եղել եմ Արցախի պետական համալսարանում՝ հանդիպել եմ մոտ 50-60 ուսանողների, տարբեր բաժինների և, հատկապես լրատվության բաժնի ուսանողների հետ, մենք եկել ենք այն եզրակացության՝ պայմանավորվելով ունենալ հաղորդաշար Արցախի հանրայինի եթերում՝ հենց այդպես էլ կոչվում է «Երիտասարդական», որպեսզի կարողանան այդ ուսանողները, այսպես ասած, արտահայտվել, ցույց տալ իրենց ունակությունները և 2018թ. մենք արդեն սկսել ենք այդ ծրագիրը, իհարկե մասնագիտական առումով, կարծում եմ, մեծ անելիքներ ունենք, բայց մինչև նրանք չսկսեն քայլել, պարզապես քայլելը չեն սովորի և, կարծում եմ, իհարկե տխուր է, երբ 60 ուսանողից ընդամենը կարողացել ենք ընտրել չորսին, հինգին, բայց եթե այս չորսից, հինգից էլ գոնե երկուսն էլ մնան և հետագայում իրենց աշխատանքները կարողանան շարունակել հեռուստատեսությունում, կարծում եմ՝ սա կարևոր քայլ կլինի: Սա խոսում է նաև նրա մասին, որ մեր համալսարաններում բավականին թույլ է դրվածքը լրատվության բաժնում, սա նկատելի է և ավարտելուց հետո, հատկապես ցավալի փաստ է, որ այս բաժնում սովորողները բոլորը աղջիկներ են, մենք տղա ենք փնտրում ու չենք կարողանում գտնել: Ասեմ, որ 2017թ. ավելի գործնական են դարձել մեր աշխատանքային հարաբերությունները Հայաստանի տարբեր լրատվամիջոցների հետ և կարևոր եմ համարում նշել, որ մեր լրատվական ծրագրերը նայում են նաև Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում, դա հաջողվել է մեզ անել «Հայաստան համահայկական հիմնադրամի» հետ համատեղ աշխատանքների շնորհիվ և, կարծում եմ, մեր այնտեղ ապրող մեր հայրենակիցները շատ ավելի լավ տեղեկացված են, թե ինչ է կատարվում այսօր Արցախում: Ուրախությամբ եմ հատկապես նշում, որ 2017թ. մեզ հաջողվել է ամբողջությամբ փոխել մեր սարքավորումները, 150 հազար դոլարի շրջանակներում այդ ամենը Արցախ է հասցրել Հայաստան համահայկական հիմնադրամը և օգնել են այդ ամենը տեղադրել Հայաստանի մեր գործընկերները: Եվ այսօր, երևի, դուք նույնպես նկատել եք, որ կադրի առումով բավականին մեծ փոփոխություններ կան, եթե կադրը անորակ է,  բնականաբար հեռուստադիտողին չի կարող ձգել: Մի քանի օր առաջ քննարկումների ժամանակ, շոշափվեց նաև այս հարցը, որ հեռուստատեսությունում բացակայում են բանավեճային հաղորդումները, կարիք կա՝ ավելի ճիշտ, բնականաբար շատ բարդ է կազմակերպել նման հաղորդումները դրսերում, դա ստուդիական ձևաչափի մեջ է տեղավորվում՝ ինչու, որովետև ձայնի առումով, նկարահանումների առումով, բավականին բարդ աշխատանք է, հետո, բացի դրանից եթե մենք այդ ամենը ունենանք այսօր նաև ֆինանսական խնդիրներ, մեր բոլոր հաղորդումները հաշվարկված են՝ մի լրագրող, մի ռեժիսոր, մի օպերատոր և մեկ հնչյունային ռեժիսոր կամ օպերատոր, չորս հոգուց բաղկացած ստեղծագործական խումբ և մի հաղորդման միջին թիվը, ասենք ծախսերը կազմում է, չհաշված տեխնիկականը, ստեղծագործականի մասին է խոսքը, կազմում է մոտավորապես 70-80 հազար, եթե, տա Աստված, ունենանք ստուդիական հնարավորություններ, այս թիվը առնվազն բազմապատկվելու է 4-ով կամ 5-ով, այսինքն մի հաղորդման արժեքը լինելու է ոչ թե 70-80 հազար, այլ լինելու է 300 հազար կամ 350 կամ 400 հազար, ինչու, որովհետև նման հաղորդումներում աշխատում է ոչ թե մեկ օպերատոր, այլ՝ 4 օպերատոր, 5 օպերատոր և այսպես շարունակ: Մեզ բավականին լավ տեղեկատվություն է մեր աշխատանքների մասին հաղորդում նաև մեր կայքը, ասեմ, որ 2017թ. մոտ 2 միլիոն 800 հազար մարդ դիտումների քանակ է կազմել այսպիսին և կայքը, և, դրան գումարած՝ յութուբը: Մենք ունենք, իհարկե, այստեղ ես չեմ նշելու, բայց մենք ունենք տվյալներ, թե կայքի դիտումների քանակը ինչպիսին է, ասենք, Միացյալ Նահանգներում, Ռուսաստանում, Հայաստանում և այլն և այլն: Ուրախալի է նաև նշել, որ այս տարի, իհարկե մեր եթերում որոշակի փոփոխություններ ենք կատարել, դրան գումարած նոր սարքավորումները, միանգամից աճել է դիտումների քանակը, մոտավորապես 2-3 անգամ և, չգիտեմ, պետք է ասել թե չէ, բայց այսօր մեր ուսումնասիորւթյունները նույնպես ցույց են տալիս, որ մեր դիտումների քանակը ավելին է, քան Հայաստանի հանրային հեռուստատեսությանը: Իհարկե, մեկ-մեկ նաև քննարկվում է հեռուստատեսության բյուջեն, որոշ մարդկանց կարծիքով դա բավականին մեծ թիվ է, բայց երբ սկսում ես հաշվարկներ կատարել և մաքուր մնում է աշխատավարձը, այդ բյուջեի մեջ ծախսերը, հարկերը, և այլն, և այլն, և գումարած 140 մարդ, ովքեր աշխատավարձ են ստանում, սա բավականին չնչին թիվ է, ես ասացի, եթե մենք սկսենք շատ ավելի լայն մաշտաբով աշխատել, այդ բյուջեն, բնականաբար, կես տարի էլ չի հերիքի: Կարծում եմ՝ այսքանը, պատրաստ եմ պատասխանել ձեր հարցերին:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն, պարոն Գասպարյան: Ընթացակարգը պարզ է, մենք կարող ենք հարցերով դիմել: Խնդրեմ, հարցերի համար գրանցում: Գագիկ Բաղունց, Վիլեն Սաֆարյան, Ռիտա Մնացականյան,  Էդուարդ Աղաբեկյան, Գեորգի Պետրոսյան: Վե՞րջ: Շատ լավ: Ուրեմն, հարցերի համար այժմ խնդրեմ, Գագիկ Բաղունց, հաջորդը՝ Վիլեն Սաֆարյան:

Գագիկ Բաղունց – Պարոն Գասպարյան, առաջին հարցս վերաբերվում է գովազդային եկամուտներին, ասացիք 6 միլիոն դրամ եկամուտ, ինձ հետաքրքում է տենդենցը 2015-2016թթ. Նկատմամբ, աճե՞լ են, թե նվազել՝ գովազդային եկամուտները և, երկրորդ հարցս, Դուք ասեցիք, որ Արցախի պետական համալսարանի շրջանավարտների ժուռնալիստիկայի մասնագիտությամբ մասնագիտական մակարդակը Ձեզ չի բավարարում, այդ առումով կուզենայի իմանալ՝ հեռուստատեսության գլխավոր մասնագետների ո՞ր քանակն է, ո՞ր մասն է մասնակցում այդ մասնագիտության դասավանդման գործընթացին և ինչքա՞ն ժամանակ՝ ասենք թե, ժուռնալիստիկայի մասնագիտության ուսանողները հեռուստատեսության հարթակում անց ե՞ն կացնում ուսումնական պրակտիկա: Շնորհակալություն:

Նորեկ Գասպարյան – Ուրեմն, գովազդների մասին. Եկամուտների չնչին քանակությամբ ունենք նվազում, բայց այդ թիվը համարյա միշտ պահպանվում է, բացառությամբ ընտրություններին նախորդող շրջանում, քարոզարշավների ժամանակ, բնականաբար այդ եկամուտները հասնում են 10-12 միլիոնի: Համալսարանի հետ կապված. Ուրեմն, երկու տարի առաջ ես նույնպես հանդիպումներ եմ ունեցել համալսարանում և դասախոսների հետ, և լրագրության բաժնում սովորող ուսանողների հետ և ես երկու տարի մասնակցել եմ պետական քննություններին, որպես հանձնաժողովի նախագահ և պարզվել է, որ ուսանողները բավականին լավ տիրապետում են մասնագիտության տեսական մասին, իսկ պրակտիկ մասում բացարձակապես ոչ մի բանից տեղյակ չեն: Այբուբենը սովորում են հեռուստատեսությունում, և դրանից հետո մենք պայմանավորվել ենք քննարկումներից հետո, բնականաբար, որպեսզի մեր մասնագետները՝ ասենք, գլխավոր ռեժիսորը, գլխավոր խմբագիրը, որպեսզի դասավանդեն, կայացած լրագրողները դասավանդեն համալսարանում, որպեսզի կարողանան այդ փորձը հաղորդել ուսանողներին և, արդեն այդ աշխատանքը մեկնարկել է: Մեր գլխավոր ռեժիսորն է դասավանդում, մեր գլխավոր խմբագիրն է դասավանդում, ռադիոյից ունենք, որ դասավանդում է համալսարանում, իհարկե, առաջ էլ պրակտիկ մասը անցկացնում էին հեռուստատեսությունում, հիմա՝ սա ավելի մասսայական բնույթ է ստացել  և, համարյա մեկ ամսվա կտրվածքով, տարին երկու անգամ իրենք փորձաշրջանը անցնում են հեռուստատեսությունում և ռադիոյում: Կարծում եմ՝ սա արդյունք կտա, բնականաբար:

Աշոտ Ղուլյան – Արձագանքու՞մ եք, պարոն Բաղունց: Շնորհակալություն: Հաջորդ հարցը՝ Վիլեն Սաֆարյան: Խնդրեմ:

Վիլեն Սաֆարյան – Պարոն Գասպարյան, իմ հարցը հիմնականում վերաբերվում է շաբաթական այդ կիրակի օրերին ցուցադրվող ֆիլմերի վերաբերյալ, որպես կադր ցուցադրվում է այդ հոլիվուդյան արտադրության, ներողություն, ռուսերեն արտահայտության «ширпотреб»-ը որը ոչ մի, իմ կարծիքով, արժեք չունի, ճիշտ է, մի երկու շաբաթ առաջ ցուցադվեց «Հենոյի աղբյուրը», և ես կարծեցի, թե սառույցը ջարդվեց, չեմ ասում Փարաջանովի «Նռան գույնը» երկու շաբաթ ցույց տան, բայց մենք բազմաթիվ հայկական բազմաթիվ բարձր որակի ստեղծագործություններ ունենք: Նախ՝ հնարավոր չէ՞, այդ ուղղությամբ մի քիչ ավելի աշխատանքներ կատարել, որ որակը բարձրանա, որովհետև այդ ֆիլմերը ոչ մեկը չի նայում, որովետև այդ НТВ պլյուս փաթեթը նրան փոխարինում է, իսկ եթերաժամանակը սպառել հոլիվուդյան արտադրանքի ցուցադրման համար, կարծում եմ նպատակահարմար չէ, այլ՝ միջոցների աննպատակ  ծախս:

Նորեկ Գասպարյան – Նախ՝ մենք եթերաժամը սպանելու ցանկություն, մտադրություն, տրամադրություն, չգիտեմ, և ժամանակ չունենք եթերաժամը սպանելու, որովհետև եթե Դուք ուսումնասիրել եք, ուշադրությամբ կարդացել եք իմ հաղորդումը այնտեղ գրված է, որ մեր տեղական սեփական արտադարանքը ոչ թե 65 տոկոս է, այլ 76 տոկոսի սահմաններում է, իսկ օրենքով պահանջվում է 65 և 35 տոկոս հարաբերությամբ, այդ 35 տոկոսի մեջ, մտնում են, բնականաբար և համերգներ, և ֆիլմեր և այլն, և այլն: Հիմա, ինչ վերաբերվում է ֆիլմերին, ես համաձայն եմ, իհարկե միշտ չէ հաջողվում բարձր որակի ֆիլմեր ցուցադրել: Չգիտեմ, Դուք ինչքան եք հետևում, ինչպես եք հետևում մեր կիրակնօրյա ծրագրերին, որտեղ մենք ֆիլմեր ենք ցուցադրում, նույնպես մենք 3 անգամ կրկնել ենք «Հայ ֆիլմի» ստուդիայի բոլոր ֆիլմերը, մենք ունենք «Սարոյան եղբայրները», ամեն ինչ ունենք, ինչ արտադրվել է և, իհարկե նաև դիտողություն ենք ստացել հեռուստադիտողի կողմից, թե ինչքան կարելի է ցուցադրել հայ ֆիլմերը, մենք բավականին մեծ դժվարությունների առաջ ենք կանգնում, որովհետև այսօր չկա այնպիսի մի, գեղարվեստական ֆիլմերի մասին է խոսքս, որտեղ չլինեն գոնե մեկ-երկու, չլինի բաց կադր՝ համբույրի տեսարաններ, չգիտեմ, շատ ներողություն՝ էրոտիկ տեսարաններ և այլն և այլն, սա բերում է և կանգնեցնում է մեզ պրոբլեմների առաջ, ընդհանրապես դժվար է ընտրել մի ֆիլմ, որը համապատասխանի այդ ժամին, եթե նման ֆիլմեր ենք ցուցադրում, ապա պետք է լինի 12-ից հետո, իսկ մենք այդ ֆիլմերը ցուցադրում ենք 7-ից՝ մինչև ժամը 9-ը, բավականին բարդ պրոցես է, բայց մեկ-մեկ հաջողվում է նորմալ ֆիլմեր գտնել և այդ ֆիլմերը ներկայացնել հեռուստադիտողներին:

Աշոտ Ղուլյան – Արձագանքու՞մ եք:

Վիլեն Սաֆարյան – Չեմ ուզում վերածել վիճաբանության, բայց պարզապես պատասխանը ինձ չի բավարաում: Այդքան բան:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն: Հաջորդը՝ Ռիտա Մնացականյան, թող պատրաստվի Էդուարդ Աղաբեկյանը: Խնդրեմ:

Ռիտա Մնացականյան – Պարոն Գասպարյան, դուք ասացիք, որ շնորհալի ուսանողներ եք փնտրում՝ լրագրության և ոչ միայն այդ բաժիներում: Նայելով հայաստանյան, անգամ ռուսաստանյան ալիքները՝ մենք տեսնում ենք, որ այտեղ շատ բարձր մակարդակով հաղորդումներ են պատրաստում դերասանները, թե Հայսատանում թե Ռուսաստանում, նպատակահարմար չե՞ք գտնում օգտագործել Վահրամ Փափազյանի անվան Արցախի թատրոնի դերասանների կարողությունները, հմտությունները և այլն, և երկրորդը, քանի որ խոսք եղավ ֆիլմերի՝ հայ ֆիլմերի մասին, Դուք էլ ասացիք, որ ցուցադրում եք, այո՝ «Հայֆիլմի» կինոները, դա հիանալի է, ես կարծում եմ, որ շատ շուտ-շուտ պետք է ցուցադրվի «Հայֆիլմի» կինոները, սակայն ես ուզում եմ ասել մի նկատառում, որ «Հայֆիլմը» ստեղծվել է խորհրդային շրջանում և այդ ֆիլմերի բովանդակությունը շատ հաճախ համահունչ չէ ներկայիս մտածելակերպին, իրողություններին և այլն, արդյոք հնարավոր չէ՞, ասենք մի շարք ֆիլմերի ցուցադրումից առաջ հատուկ, ասենք՝ հաղորդում պատրաստել այդ ֆիլմերի մասին, այնտեղ հնչած գաղափարախոսության մասին, որ այսօր հարիր չէ, օրինակ Սարոյան եղբայրները՝ վարպետության բարձր մակարդակով, մեր անզուգական դերասանների անզուգական խաղով, սակայն այնուամեայնիվ, այնտեղ հնչեցրած շատ մտքեր ու գաղափարներ ընդունելի չեն հիմա, մեր կողմից, հնարավոր չէ՞, արդյոք, այդ ֆիլմերի ցուցադրումից առաջ  որոշակի բացատրություն տալ դրանց մասին, չէ՞ որ մեր երիտասարդ սերունդը նայում է և հակասություն է տեսնում դպրոցում անցած իր գիտելիքների և այդ կինոյի բարձրացրած հարցերի միջև: Շնորհակալություն:

Նորեկ Գասպարյան - Ուրեմն, նախ դերասաններին ընդգրկելու մասին, այսօր գործում է, արդյո՞ք, մեր թատրոնը, մեկ-երկու տարվա մեջ, մեկ ներկայացում՝ չգիտեմ, սա չի նշանակում, որ թատրոնը գործում է և մենք ունենք մեր թատրոնում ուժեր, ովքեր կարող են ներկայացնել, ասենք հեղինակային ծրագիր, սովորական մի բան՝ այսօր սովորական, ասենք մի տեսահոլովակի մեկ րոպեանոց տեքստ կարդալու համար մենք մեր ամբողջ հանրապետությունում՝ առաջին հերթին, բնականաբար մեր թատրոնում, չենք գտնում մի դերասան, ով կարողանա ներկայացնի, գրագետ հայերենով ներկայացնի տեքստ, մենք ուղարկում ենք Երևան, այնտեղ կարդում են և ուղարկում են մեզ, ու բավականին բարձր գներով, այսպես ասեմ, որովետև գիտեն ինչ վիճակ է տիրում այստեղ, և իրենք իրենց պահանջները դնում են, ու մենք չենք կարող հրաժարվել: Դուք տեսել եք, մեկ-մեկ տեսնում եք, ականատեսն եք լինում պաշտոնական միջոցառումների ժամանակ բանաստեղծություններ են կարդում, հատվածներ են ներկայացնում ինչ-որ  պատմվածքներից, ինչ-որ գրողների մեր դասական գրականությունից, ուղղակի ծիծաղելիության աստիճանի, ծիծաղելիության մակարդակի, ինչպե՞ս մենք օգտագործենք մեր հեռուստատեսությունում, իհարկե՝ դա բավականին լավ փորձ է, բոլորին չի հաջողվում, իմիջիայլոց, տասից մեկին հաջողվում է, բայց նաև այստեղ կա դերասանի մակարդակի խնդիր, ինչքանով են զարգացած մեր դերասանները, ինչքանով են ծանոթ մեր լրատվական դաշտին և տեղի ունեցող իրադարձություններին և երևույթներին, սա բավականին մեծ խնդիր է, մի բան, որը այսօր մեր հանրապետությունում հնարավոր չէ լուծել ընդհանրապես: Մենք ժամանակին ունեինք հաղորդում՝ ֆիլմերից առաջ, որոշակի մեկնաբանությամբ, ոչ միայն հայ ֆիլմերի մասին է խոսքը, այլ ընդհանրապես բարձր մակարդակի և տարբեր մրցանակների արժանացած ֆիլմերի մասին, մենք սպառեցինք այդ ամենը, մենք նույն այդ հայ ֆիլմերի մասին բոլոր հայկական արտադրության այդ ֆիլմերի մասին՝ խորհրդային ժամանակներում պատրաստված, բայց իմ խորին համոզմամբ, այսօր, եթե մեկը փորձում է կարդալ Չարենցի «Լենինն ու Ալին», կամ խորհրդային ժամանակներում կոնկրետ քաղաքականություն ապահովող ինչ-որ գործեր, նրան պետք չէ բացատրել, որ այդ ամենը գրվել է խորհրդային շրջանում և չի համապատասխանում այսօր մեր մտածողությանը, չգիտեմ, մեր վերաբերմունքին ու սկզբունքներին: «Սարոյան եղբայրների» մասին: Ես այսօր տասը օր անընդմեջ կարող եմ նայել այդ ֆիլմը: Ես գիտեմ, և գաղափարախոսությունը, և խնդիրները, այս ֆիլմի մեջ, բացի քաղաքականությունից, կա այնպիսի մարդկային վերաբերմունք, ես սրա համար եմ նայում այս ֆիլմը, քաղաքականությունը մի կողմ, այնպես որ, չեմ կարծում, որ ցանկացած ֆիլմից առաջ պիտի որոշակի մեկնաբանություն տրվի, հատկապես ես բավականին բարձր կարծիքի եմ մեր հեռուստադիտողների մասին, որովհետև մեր հեռուստադիտողները մեկ-մեկ այնպիսի բաներ են ասում մեզ, կարծիքներ են հայտնում և պահանջում, ինձ համար, կոնկրետ շատ զարմանալի է և հաճելի, բնականաբար:

Աշոտ Ղուլյան – Պատասխանները՝ երեք րոպեում, հարցերը՝ երկու րոպեում: Արձագանքու՞մ եք, տիկին Մնացականյան:

Ռիտա Մնացականյան – Հարցը քննարկման է ենթակա, ընդհանրապես:

Աշոտ Ղուլյան - Շատ լավ: Շնորհակալություն: Խնդրեմ, Էդուարդ Աղաբեկյան՝ հարցը, հաջորդը՝ Գեորգի Պետրոսյան:

Էդուարդ Աղաբեկայան - Պարոն Գասպարյան, Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման մեջ՝ նախ Քարվաճառի շրջան չունենք, դա Շահումյանի շրջան է, երկրորդ, ով և ոնց է որոշում թե, որ համայնքները հեռուստատեսությամբ ցուցադրեն: Ես նկատի ունեմ Շուշի, Մայրաքաղաք, Ստեփանակերտ ինչու պետության հաշվին, ոչ համայնքների: Ինչու՞ Թալիշը չկա, կամ սկզբունքը ո՞նց է:

Նորեկ Գասպարյան - Ամենաշատը Թալիշն է:

Էդուարդ Աղաբեկայան - Թալիշի նկատմամբ լուրերին չի վերաբերվում: Առանձին նախարարություններ, ով է որոշում, որ այս մի նախարարության ծրագիրը պետք է լինի, մյուս նախարարությանը չլինի: Շինհարթակում կա՝ դռան բարձրությունը 2.20, լայնությունը 80սմ, բացատրում է Արցախի Հեռուտատեսությունը, նույն բանն է՝ առողջապահության նախարարությունը բացատրի, որ 2-րդ հարկի 4-րդ պալատի հիվանդի լեյկոցիտները մի քիչ ավել է ու մի քիչ պակաս է, սկզբունքային, քաղաքականության մասին ոչ մի բան չկա, ով է որոշում կամ ինչու քաղաքական վերլուծական, արդիական հնչեղություն ունեցող հարցերին, կլոր սեղաններ, դեբատներ և այլն և այլն  և,  իվերջո հնարավո՞ր է տեխնիկապես խորհրդարանական ժամի հարց ու պատասխանները, ավելի շուտ Ազգային ժողովում հարց ու պատասխանները նույն օրը հեռարձակել հեռուստատեսությամբ: Շնորհակալություն:

Նորեկ Գասպարյան - Նախ, չհասկացա դուք կասկածի տա՞կ եք դնում, որ ես Քարվաճառի շրջանն ու Շահումյանի շրջանը իրարից չեմ տարբերում, հիմա խոսում ենք ու սա պաշտոնական այսպես ասած…: Հիմա կա թիրախային, մեր քաղաքականության մեջ թիրախային կետեր, ասենք նույն Շահումյանի շրջանը՝ Քարվաճառի շրջանը, և Բերձորը, ասենք Քաշաթաղը՝ վերաբնակեցման քաղաքականություն, ծրագրեր, բնակարանաշինություն և այլն և այլն, մենք չենք կարող հատուկ ու հաճախակի հաղորդումներ չպատրաստել այդ շրջաններից: Քաղաքաշինության առումով ես չեմ հանդիպել մեկ-երկու մետր,  20սմ, ես նման բան չեմ հանդիպել, բայց այդ հաղորդումը պատրաստում է քաղաքաշինության նախարարությունը և հեռուստատեսությունը, պարզապես մասնակցում է միայն մոնտաժման աշխատանքներին և նկարահանման աշխատանքներին, մնացած ամեն ինչ անում է քաղաքաշինության նախարարությունը: Թիրախային է նաև այսօր, կարծում եմ, առողջապահության համակարգը, բնականաբար մենք հաղորդումներ ունենք առողջապահության համակարգում տեղի ունեցող անընդհատ փոփոխություններից և այլն: Ոչ մեկը չի որոշում՝ ի՞նչ քաղաքականություն, կա հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհուրդ, հեռուստառադիոընկերության խորհուրդը ամեն ամիս գումարում է իր նիստերը և հետևում է ամբողջ աշխատանքներին, բայց տարվա վերջին որոշում է նաև իր ծրագրային քաղաքականությունը՝ հաշվի առնելով բոլոր այդ թիրախային կետերը, որի վրա կառուցում է մեր ամբողջ քաղաքականությունը:

Էդուարդ Աղաբեկայան - Իսկ համայնքների վերաբերյա՞լ:

Նորեկ Գասպարյան - Համայնքները ֆինանսավորե՞ն հաղորդումը: Չեմ կարծում, որ համայնքները լիազորված են և, ընդհանրապես  ի վիճակի են ֆինանսավորեն հաղորդումը, հիմա Մարտունին ֆինանսավորի իր ծրագիրը՝ ունենա Մարտունի, Մարտակերտը ունենա, Շուշին այլ բան է, Շուշին քաղաքականություն է, դրա համար Շուշին ունի առանձին ծրագիր և, կարծում եմ՝ ճիշտ է:

Էդուարդ Աղաբեկայան – Մարտունին, Մարտակերտը քաղաքականություն չէ՞:

Նորեկ Գասպարյան – Չէ- չէ, սա առանձին ծրագիրը այլ բան է, անընդհատ անդրադառնալը մի այլ բան է:

Աշոտ Ղուլյան - Խորհրդարանական ժամից էլ հարցրին:

Նորեկ Գասպարյան - Խորհրդարանական ժամը՝ հարց ու պատասխանին, սա համատեղ լուծվող ծրագիր է, ինչպես նպատակահարմար է, այնպես էլ կարող ենք անել:

Աշոտ Ղուլյան - Պարոն Աղաբեկյան, արձագանքու՞մ եք: Չէ: Խորհրդարանական ժամի հետ կապված, մենք քանի որ հաստատուն օրեր չունենք Ազգային ժողովի նիստը և Ազգային ժողովի նիստից հետո նույն օրը, իսկ այդ նույն օրը արդեն հեռուստաստեսությունը իր ցանցում հաղորդում ունի կամ պիտի լրիվությամբ ցանցը փոխենք այդ նույն օրը, դրա համար մենք մեր օրը ունենք՝ հաջորդ կիրակի, որը հեռուստատեսությունը պարտադիր պահում է, այսինքն, եթե այդ տարբերակով գնանք, մենք պիտի ամեն օր վերանայենք, սա է մեր խնդիրը, դրա հետ կապված է: Շատ լավ: Գեորգի Պետրոսյան: Խնդրեմ:

         Գեորգի Պետրոսյան – Պարոն Գասպարյան, մի քանի օր առաջ ես հնարավորություն ունեցա լիքը հարցեր տալ՝ երկու հարց այն շարքից մնացել է, դրա համար ուզում եմ այսօր տալ: Շատ հաճելի է, որ հաջողությունների մասին ասվում է և դա առաջընթացի խնդիր կա դրա մեջ, բայց երկու հարց մնացել է իմ մեջ՝ ինչը չի հաջողվել անել 2017թ. այն գերակա խնդիրներից, որ դուք Ձեր առջև դրել եք, մեկ և երկրորդ, ի՞նչ եք փորձելու անել: Այդ նույն հարցերը 2018թ.՝ մեկ, և երկրորդը, կա փորձ, երբ որ մենք մասնագետներին պատրաստում էինք հատուկ ձևով կրթության նախարարության միջոցով՝ Հայաստանում: Այս տարիների ըմթացքում եղե՞լ է Ձեր կողմից փորձ, ասենք հատուկ նախարարության հետ պայմանավորվելով՝ տեղ զբաղեցնել, մարդկանց ուղարկել Երևան, որակական կրթություն ստանալ և այդ մարդկանց վերադարձնել Ստեփանակերտ, որ կարողանան Ձեզ մոտ աշխատել՝ 2-րդ հարց:

Նորեկ Գասպարյան - Ուրեմն, ինչ չի հաջողվել անել, 2017թ. չի հաջողվել անել մեր եթերը ազատել ամեն օր 15-20 րոպե, բլոկներ ունենք հայտարարությունների՝ մանրամասն, օրինակ քաղաքաշինության հայտարարությունը հայտարարում է մրցույթ՝ այսինչ շինությունը կառուցելու, բանակը հայտարարում է մրցույթ՝ այսինչ շինությունը կառուցելու և այլն, և այլն: Գյուղատնտեսության նախարարությունը սերմեր է բաժանում, չգիտեմ, պարարտանյութ է բաժանում, հայտարարությունը պարտադիր պետք է հեռուստատեսության էկրանին լինի, չեմ կարծում, որ այս հայտարարությունները գեղեցկացնում են կամ ավելի հետաքրքիր են դարձնում մեր հեռուստատեսությունը: Մենք հասել ենք նրան, որ նույնիսկ շաբաթօրյակներն ենք հայտարարում հեռուստատեսությամբ, հիսուն հազար բնակիչ ունեցող քաղաքը հայտարարություն է անում, ասենք, այսինչ տեղը ծառ ենք տնկելու, որպեսզի բնակչությունը տեղյակ լինի, ոչ մի հեռուստաընկերություն, խոսքս հանրայինի մասին է, չունի նման քաղաքականություն, օգնեք մեզ վերացնենք այդ թերությունը: Ես արդեն տարվա կեսից ավելի ճիշտ սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներից՝ զգացել եմ, որ ձևաչափը մեր հեռուստատեսության, ճիշտ է, մարդիկ են ընդգրկվում, կարծիքներ են հայտնում, քննարկումներ և այլն, և այլն, բայց երեք հարցազրույցի այս բլոկները իրենց չեն արդարացնում, որը մենք 2018թ. վերացրինք և, դա միանգամից, քիչ առաջ խոսում էի դիտումների քանակից, միանգամից դիտումների քանակը մեծացավ: Չի հաջողվել 2017թ. ավելացնել ժամաքանակը, ես համոզված եմ, որ այսօր Հանրային հեռուստատեսությունը կարող է նորմալ գործունեություն ծավալել, ասենք առաջին հատվածում ութժամյա ծրագրի ցանցի վրա տարածքում, այսպես ասենք, չի հաջողվել լուծել: Ասենք ութ ժամ ունենանք, մեկ երկու տարի հետո, միանգամից անցում կատարենք 12 ժամի, չի հաջողվել լուծել այս խնդիրները: Չի հաջողվել զուտ մանագետների հետ կապված արհեստավարժության առումով: Երևում է, միանգամից էկրանին լրագրողների արհեստավարժության պակասը զգացվում է, բայց կոնկրետ ինձ համար ամենացավալին այն է, որ մինչև հիմա հեռուստատեսությունը չի կարողանում լուծել ռեժիսորական օղակի հարցը, պրոֆեսիոնալ ռեժիսուրայի հարցը, որը թիվ մեկ խնդիրն է ցանկացած հեռուստատեսության համար: Ունենք օպերատորական աշխատանքի… իհարկե այս վերջին տարիներին մեզ հաջողվել է երիտասարդ կադրերով օպերատորների երիտասարդ կադրերով համալրել, բայց էլի կա խնդիր:

2018թ. մասին. Ես այս ամենը, ինչի մասին խոսում եմ, ներկայացրել եմ հաղորդման մեջ լրացուցիչ հավելված, թե ինչ նոր ծրագրեր են մտցվել մեր ցանց՝ արդեն տարվա կեսից երևալու է, ճի՞շտ է աշխատում մեր կազմած ծրագիրը, թէ ճիշտ չէ աշխատում: Ինչ վերաբերվում է մասնագետներին Հայաստան ուղարկելու, նախարարության հետ պայմանավորվելու և այլն, և այլն, մենք այս տարիների ընթացքում, ես իհարկե դրա մասին չեմ խոսել, բայց քանի որ հարցը կա, ուզում եմ պատասխանել, մենք մեր մասնագետներին՝ և ինժիներներ, և լրագրողներ և ռեժիսորներ, օպերատորներ հաճախակի ուղարկում ենք հայկական տարբեր հեռուստաալիքներ, ասենք մի շաբաթ, երկու շաբաթ աշխատում են, ռադիոի աշխատակիցներին ուղարկում ենք ռադիո, հատկապես խոսքի ձևավորման այդ մշակույթին տիրապետելու համար: Իհարկե, այս ամենը աշխատում է, բայց չի բերում այն աստիճանի, որը մեզ կարող է գոհացնել, մենք չենք համարում, որ այս աշխատանքը բավարար է:

Աշոտ Ղուլյան - Արձագանք՞ում եք, պարոն Պետրոսյան: Խնդրեմ:

Գեորգի Պետրոսյան - Հարցը նրա մեջ է, եթե կա մի բան, որ չի հաջողվում, ուրեմն պետք է փնտրել ճանապարհներ, ինչ անել և ինչ միջոցներով դա անել: Հիմա  իմ հարցս հիմնականում սա է, եթե չի հաջողվել 2017թ. կատարել այս-այս բաները, ապա ի՞նչ եք անում և ինչո՞վ կարող ենք մենք ձեզ օգնել այդ հարցի շուրջ, օրինակ, եթե դա օրենքի պահանջ է, որ հայտարարությունները պետք է հնչվի, ավելացրեք ձեր ժամկետը, գոնե այդ մասով, որ կարողանաք ոչ թե զբաղեցնեք ժամերը, այսինքն, լուծումների ձև, խորհրդակցություն հրավիրեք, մասնագետներ հրավիրեք միհատ բոլորը, էն որ ասում են «мозгавое штурм»-ով փորձենք հանել, եթե մենք բան ունենք, բայց լուծումները ես չեմ…  որովհետև վաղը 2018թ. նույնը պետք է ասենք, էլի չի հաջողվել, այդ նույն խնդիրն է, չէ՞ որ այդ հայտարարությունները և նշված Ձեր հանգամանքները արդեն տարիներ շարունակվում են, մի տարվա ընթացքում չէր դա, ուրեմն լուծումների խնդիրն է և ընդգրկվելու միայն Ձեր սեփական ուժերով, եթե դա անհնար է, ուրիշ ճանապարհներ փնտրենք, ի՞նչ անենք, որ մասնակցեն մյուս մարդիկ՝ շահագրգռված, որովհետև մենք այն առաջին հանդիպման ժամանակ ասել ենք, որ ամենաուժեզ զենքերից մեկն է, մենք և մեր երկիրը մեր հասարակությունը ի վերջո պատերազմական վիճակի մեջ ենք, շատ կարևոր է, եթե հեռուստացույցը ոչ թե միայն որակի, այլ գաղափարների, ինչ ենք անում մենք արժեհամակարգի վերաբերյալ փոփոխվող մեր աշխարհում, հիմնական մեր բոլորի մտահոգությունը դա է:

Աշոտ Ղուլյան – Պատասխանեք արձագանքին:

Նորեկ Գասպարյան - Պատասխան չկա, դա ամենօրյա աշխատանք է և բնականաբար ես այս ամբիոնից չեմ ասելու, թե ամեն օր մենք ինչ աշխատանքներ ենք կատարում, ինչ մասնագետների հետ ենք քննարկում, պարզապես կա հարցը, կա քննարկման իր շրջանը, կա հարց, որը լուծվում է մեկ ամսվա, երկու ամսվա ընթացքում, կա հարց, որ տարիների ընթացքում չի լուծվում: Սա միայն հեռուստատեսության, միայն խորհուրդի միայն, հեռուստատեսության մասնագետների խնդիրը չէ, սա երևի բոլորիս խնդիրն է:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Մենք հարցերը ավարտեցինք: Պարոն Գասպարյան, կարող եք նստել, եթե ցանկություն կա, մտքերի փոխանակության, խնդրեմ, այ հիմա ասեք ինչ-որ պետք է: Չկա՞ ցանկություն: Շատ լավ մենք այսքանով եզրափակում ենք, եթե մտքերի փոխանակություն չի եղել, երևի եզրափակիչ ելույթների համար էլ չկա, շնորհակալություն, մենք այսքանով ավարտում ենք Հանրային հեռուստառադիոընկերության 2017թ. գործունեության տարեկան հաղորդումը, բնական է, որ Ազգային ժողովը որևէ որոշում չի ընդունում, սա պարզապես հնարավորություն է, հարթակ է, որպեսզի խորհրդարանը կարողանա իր պատկերացումները հաղորդել, Հանրային հեռուստառադիոընկերությունն էլ կարողանա տեղյակ լինել, թե խորհրդարանական միջավայրում ինչպիսի դիրքորոշում, ինչպիսի դիտողություններ և առաջարկներ կան: Շնորհակալություն, պարոն Գասպարյան: Մենք այս հարցն էլ ենք ավարտում և հաջորդ հարցը՝ օրենսդրական նախաձեռնությունների օրենսգրքի շարքից՝ «Ընդերքի մասին» Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին փաթեթն է, այն Ազգային ժողովին է ներկայացնում բնապահպանության և բնական ռեսուրսների նախարարի առաջին տեղակալ պարոն Արթուր Գաբրիելյանը:

Արթուր Գաբրիելյան - Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի հարգարժան նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն ենք ներկայացնում «Ընդերքի մասին» Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին, «Թափոնների մասին» Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին և «Բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների մասին» Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» Արցախի Հանրապետության օրենքների նախագծերը:

2016 թվականի  սեպտեմբերի 29-ին ՀՕ-24-Ն օրենքի համաձայն «Թափոնների մասին» ԼՂՀ օրենքում կատարվել է փոփոխություն և լրացումներ, որի  համաձայն ընդերքօգտագործման ընթացքում առաջացող մակաբացման ապարները և պոչամբարները դիտարկվում են, որպես թափոն ու դրանց վերամշակումը համարվում է  ընդերքի թափոնների վերամշակում: Միևնույն ժամանակ, անհրաժեշտություն է առաջացել կատարել  համապատասխան փոփոխություններ «Ընդերքի մասին» ԼՂՀ օրենսգրքում ընդերքի օգտագործումից առաջացող թափոնների կառավարման գործառույթները կանոնակարգելու նպատակով:

Սույն նախագծով առաջարկվում է «Ընդերքի մասին ԼՂՀ օրենսգրքում» կատարել լրացումներ և փոփոխություններ, հաշվի առնելով Հայաստանի Հանրապետությունում նույն ոլորտը կարգավորող օրենսդրական դաշտում նախկին տարիներին կատարված փոփոխություններն ու լրացումները, ինչպես նաև դրանց կիրառման արդյունավետությունը:

«Բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների մասին» ԼՂՀ օրենքի 13.1 և 13.2 հոդվածներում առաջարկվում է կատարել լրացում, որի համաձայն ընդերքի թափոնների վերամշակման ընթացքում ստացված շահույթից նույնպես կվճարվի ռոյալթի:

«Թափոնների մասին» ԼՂՀ օրենքի 2-րդ հոդվածում առաջարկվում է կատարել լրացում ընդերքի թափոնների կառավարման և դրանց վերամշակման գործառույթները կանոնակարգելու նպատակով:

ԱՀ Ազգային ժողովի աշխատակազմի  կողմից ստացել ենք առաջարկություններ՝ սույն նախագծի 2-րդ և 25-րդ հոդվածներում խմբագրական փոփոխություներ կատարելու վերաբերյալ, որը լրիվությամբ ընդունվել է մեր կողմից:

Օրենքի նախագիծը քննարկվել է ԱՀ Ազգային ժողովի արտադրության և արտադրական ենթակառուցվածքների հարցերի մշտական հանձնաժողովի կողմից: Քննարկումների ժամանակ հնչեցվել է առաջարկություն Ընդերքի մասին ԼՂՀ օրենսգրքի 76-րդ հոդվածում խմբագրական փոփոխություն կատարելու մասին, որը կապված է սույն նախագծի 25-րդ հոդվածում կատարված խմբագրական փոփոխության հետ: Քանի որ առաջարկությունը ընդունվել է, հետևաբար «Ընդերքի մասին ԼՂՀ օրենսգրքի»  76-րդ հոդվածում խմբագրական փոփոխություն կատարելու նպատակով առաջարկվում է սույն նախագծում ավելացնել նոր հոդված հետևյալ բովանդակությամբ` Հոդված 28. Օրենսգրքի 76-րդ հոդվածի 1-ին մասում «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» բառերը փոխարինել «Արցախի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» բառերով: Այդ փոփոխությունը բխում է այն նույն աշխատակազմի կողմից նախագծի վերաբերյալ առաջարկված փոփոխությունից: Այսքանը:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն: Հարցեր ունե՞նք պարոն Գաբրիելյանին: Առաջարկություն, Լեռնիկ Հովհաննիսյան:

Լեռնիկ Հովհաննիսյան – Պարոն Գաբրիելյան, ուրեմն էջ 45, գլուխ 5–ի մեկի 3-րդ պարբերությունը, հնարավորինս նվազագույնի հասցնելով՝ Լանդշաֆտի կամ հատուկ նշանակության վայրերի պատմամշակութային այստեղ գրված է էթնոգրաֆիկ, փոխարինել այդ բառը, որովհետև էթնոգրաֆիկը հայերեն չէ:

Արթուր Գաբրիելյան - Սույն նախագծի, ո՞ր հոդվածում:

Լեռնիկ Հովհաննիսյան – Գլուխ 5–ի 1–ի էջ 45  հոդված 59/1, 3-րդ          պարբերություն,   էթնոգրաֆիկ բառը փոխարինել ազգագրականով:

Աշոտ Ղուլյան - Ինքը օրենսգրքից է, առաջարկվող նախագծի մասին միայն, օրենսգրքի մասով:

Արթուր Գաբրիելյան - Նոր օրենսգրքում նոր փոփոխություն, բացի նախագծից դուք նոր փոփոխություն եք պահանջում:

Լեռնիկ Հովհաննիսյան – Ուղղակի, պարզապես բառը, ուղղակի էթնոգրաֆիկը հայերեն չէ, փոխարինեք ազգագրական բառով:

Աշոտ Ղուլյան - Պարոն Հովհաննիսյան, լրիվ հասկանալի է, բայց մենք քննարկում ենք այն, ինչ որ նրանք ներկայացրել են, ոչ թե դրանից դուրս, եթե այս նախագծում կա, նորմալ է, եթե չէ, պիտի դուք առանձին առաջարկություն անեք:  Հաջորդ անգամ մեկ է, այս օրենսգրքին անդրադառնալու ենք, դառնում է, որ մենք այս նախագծից դուրս ենք առաջարկություն անում: Ուրի՞շ: Գագիկ Բաղունց:

Գագիկ Բաղունց - Պարոն Գաբրիելյան, Դուք ասացիք, որ պոչամբարները ստանում են  թափոնների կարգավիճակ, իրավամբ այսինքն տեղից հետևում է, որ այդ պոչամբարների վերամշակման առաջնային իրավունքը ասենք թե, նույն «Բեյզ Մեթըլս»-ից վերցնում և տեղափոխում է, ասենք թե, ուրիշ ինչ-որ մի կազմակերպության լիազորությունների մեջ, այսինքն, առաջնային իրավունքը վերամշակման պոչամբարների…

Արթուր Գաբրիելյան - Այս առումով փոփոխություն չկա: Այսօր գործող օրեսգրքի համաձայն, այդ պոչամբարները մակաբացման, այսօր, որպես թափոն նախագծով նախատեսվում է, մնում է, որպես տեխնածին հանքավայր, այդ տեխնածին հանքավայրերի վերամշակումը նույն ձևի կարող է կատարել այդ ընդերք օգտագործողը, իսկ փակման ծրագրից հետո կարող է կատարել մեկ ուրիշ այլ սուբյեկտ, այս դեպքում էլ նույնն է, թափոնները տեղադրվում է թափոնների պահանջներին բավարարող պայմանները հաշվի առնելով, ինչպես նաև ընդերքի օրենսգրքով նախատեսված պայմանները հաշվի առնելով, մի քիչ ավելի խստանում է այդ վերամշակման թափոնների հետ վերաբերմունքը: Բայց վերամշակման առաջնահերթության մեջ տարբերությունները՝ նույն տեխնածին հանքավայրերի վերամշակում կամ թափոնների վերամշակում, տվյալ ընդերք օգտագործողների կամ մեկ այլ սուբյեկտի տարբերություն չկա:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Ուրիշ հարցե՞ր: Չկան: Շնորհակալություն, պարոն Գաբրիելյան, կարող եք նստել: Գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացության համար հրավիրվում է Ազգային ժողովի արտադրության, արտադրական ենթակառուցվածքների հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ, պատգամավոր Ալյոշա Գաբրիելյանին:

Ալյոշա Գաբրիելյան – Հարգելի գործընկերներ, «Ընդերքի մասին Լեռնային Ղարաբաղի օրենսգրքի» լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու, ինչպես նաև «Թափոնների մասին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենքում» փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին և վերջապես, «Բնապահպանական և բնաօգտագործման վճարների մասին» Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենքում լրացումններ կատարելու մասին օրենքների մասին» նախագծերը ուսումնասիրվել են արտադրության և արտադրական ենթակառուցվածքների հանձնաժողովում, որոշակի հարցեր եղել են, փոխըմբռնվածության պայմանով կատարվել է այս ամենը և, ամենակարևորը՝ ես կասեի, որ այն, ինչ որ կապված է թափոնների հետագա օգտագործման հետ, որը և իր հերթին բերելու է նաև անհրաժեշտ փոփոխություններ, վճարումների հետ կապված, սա կարևորագույն ֆակտերից մեկն է և, ամենակարևորը, որ բնապահպանական հարցերում առանձնակի այսպես թերություններ չկան, օրենքի այս փաթեթը ներկայացնելիս հանձնաժողովը քննարկել է, և միասին որոշել ենք կողմ քվեարկել և այն ներկայացնել Ազգային ժողովի քննարկմանը:

Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Հարցեր ունե՞ք պարոն Գաբրիելյանին՝ գլխադասային հանձնաժողովին: Գագիկ Բաղունց:

Գագիկ Բաղունց – Պարոն Գաբրիելյան, Ձեր քննարկումների ժամանակ, ցավոք ես չեմ մասնակցել, քննարկվե՞լ է այն հարցը, որ ասենք թե մի այլ կազմակերպություն նույն պոչամբարը վերամշակելիս ինչ-որ տեխնածին կատաստրոֆայի  առջև է կանգնում, պատասխանատվությունը ինչպե՞ս է բաշխվելու:

Ալյոշա Գաբրիելյան – Ոչ, այդպիսի հարց չի քննարկվել:

Աշոտ Ղուլյան - Հարցը քննարկվել է միայն այս նախագծի շրջանակում, ինչ որ ներկայացվել է՝ որպես թափոնների վերամշակման հետ կապված թեմա: Ուրիշ հարցե՞ր: Չկան: Շնորհակալություն, պարոն Գավրիելյան: Կա՞ ցանկություն՝ արտահայտվելու, ելույթների: Չկա՞: Եթե չկա, կարծում եմ, որ մենք ընդերքը օգտագործման հետ կապված, «Ընդերքի մասին» օրենսգրքին դեռ անդրադառնալու ենք, որովհետև այդ թեման, այդ ոլորտը մեր երկրում նոր է զարգանում և մեր ուշադրությունը պետք է միշտ սևեռված լինի դրան՝ հաշվի առնելով բնապահպանական խնդիրները, հաշվի առնելով պետական քաղաքականությունը այս ոլորտում և, առաջարկում եմ, եթե ուրիշ հարցեր էլ կան, արդեն այդ երկու թեմայի մասին խոսեցինք, խնդրեմ, կարող ենք համապատասխան քննարկում ունենալ և ձեր առաջարկություններին անդրադառնալ: Իսկ, ինչ որ ներկայացվել է այս փաթեթի շրջանակում, կարծում եմ, գլխավորապես ուղղված է նրան, որպեսզի մենք մի քայլ էլ անենք այս ուղղությամբ ավելի կառավարելի դարձնելով թափոնների հետ կապված, թափոնների առաջացման ու դրանց հետագա վերամշակման հետ կապված հարցերը, որը, կարծում եմ, իհարկե դրական է և պետք է անպայման ընդառաջել, ես առաջարկում եմ հիմա քվեարկել Ազգային ժողովի որոշման նախագծի համար՝ «Ընդերքի մասին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենսգրքում» փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին, «Թափոնների մասին» Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենքում» լրացում կատարելու մասին և «Բնապահպանական և բնաօգտագործման վճարների մասին» Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» Արցախի Հանրապետության օրենքներն ընդունելու վերաբերյալ: Քվեարկություն: Կողմ՝ 21, դեմ՝ չկա, ձեռնպահ՝ 3:

Ձայների հարաբերակցությամբ որոշումն ընդունվում է, և մենք այս առաջարկությանը կարող ենք ասել, որ ընդառաջեցինք՝ կողմ քվեարկելով: Շնորհակալություն, պարոն Գաբրիելյան: Մենք, ժամանակի առումով, կարծես թե մի քիչ պակաս ունենք, բայց ես առաջարկում եմ վերջին հարցն էլ պատգամավորական հայտարարությունների, եթե այդպիսի ցանկություն կա՝ գրանցվել և, դա էլ լսենք, հետո արդեն ավարտում ենք դրանով: Գագիկ Բաղունց, Հայկ Խանումյան, Ռոմելա Դադայան:  Խնդրեմ, պատգամավորական հայտարարության համար հրավիրվում է պատգամավոր Գագիկ Բաղունցը, հետո Հայկ Խանումյանը և Ռոմելա Դադայանը:

      Գագիկ Բաղունց - Հարգելի գործընկերներ, Ապրիլյան պատերազմի երկրորդ տարելիցի նախօրյակին փորձ արեցի գնահատել առաջատար քաղաքական գործիչների, կուսակցությունների, պաշտպանության եւ արտաքին գործերի նախարարությունների ղեկավարների, քաղաքագետների, վերլուծաբանների եւ լրագրողների գաղափարական եւ քարոզչական գործունեությունը 2016թ. մարտ մինչեւ 2018թ. մարտը ժամանակահատվածում: Հայաստանի տպագիր եւ էլեկտրոնային տասնյակ լրատվամիջոցներում հրապարակված հարյուրավոր հոդվածների, հայտարարությունների եւ մեկնաբանությունների հիման վրա ուսումնասիրվել է երկրում 2016թ. մարտ ամսին տիրող քաղաքական եւ բարոյական մթնոլորտը, պատերազմին հասարակության պատրաստությունը եւ հասարակական-քաղաքական տրամադրությունների փոխակերպումը մինչեւ 2018թ. մարտը ժամանակահատվածում:
Իհարկե, այս հոդվածի ձեւաչափում հնարավոր չէ ներկայացնել մանրակրկիտ վերլուծություն, ուստի կնշեմ միայն ավելի ընդհանուր հետեւություններ եւ եզրակացություններ: Ամենեւին չհավակնելով լինել ճշմարտության վերջին ատյան, իսկ գուցե եւ հենց այդ պատճառով, կցանկանայի, որ նշված թեման դառնար լայն քննարկման առարկա եւ պետական շինարարության բոլոր ոլորտներում՝ կոնկրետ եւ արդյունավետ քայլերի ազդակ:
         Եթե շատ հակիրճ բնութագրենք 2016թ. մարտ ամսվա հրապարակումների հասարակական-քաղաքական տրամադրությունները, ապա դա զգոնության կատարյալ կորուստն է, մոտեցող պատերազմի իրական սպառնալիքները ընկալելու ցանկության բացակայությունը եւ անկարողությունը: Հանդիպում ենք տասնյակ հոդվածների, որ հիմնավորում, ապացուցում, համոզում եւ երաշխավորում են Արցախի անվտանգությունը: Առանձնացնեմ նախապատերազմական իրավիճակի գնահատման երեք ուղղություն:
      Առաջին՝ Ադրբեջանը թույլ է կամ  բավարար գիտակից, որպեսզի չվերսկսի պատերազմը:
Երկրորդ՝ հայկական բանակը բավական ուժեղ եւ պատրաստված է, որպեսզի օպերատիվորեն եւ առանց շոշափելի մարդկային եւ նյութական կորուստների կասեցնի ցանկացած ագրեսիա:
      Երրորդ՝ մեղմ ասած, միամիտ իդիոմ, որ ղարաբաղյան հակամարտությունը չունի ռազմական լուծում:
      Ի հակակշիռ այդ տրամաբանության, ապրիլյան պատերազմը եղավ անսպասելի, բայց այն ստիպեց, որ մենք բաց խոսենք կուտակված հիմնախնդիրների եւ պետական, մասնավորապես՝ բանակային շինարարության թերացումների մասին, այն մասին, որ հնարավոր չէ գոյատեւել և զարգանալ գոյություն ունեցող հիմնախնդիրները քողարկելու՝ դրանք անտեսելու պայմաններում:

     Ասես ճգնելով լրացնել բացը ապրիլյան հրատարակությունները հեղեղված են հարյուրավոր տեղեկատվական եւ վերլուծական հոդվածներով, որոնցից կառանձնացնեմ հետեւյալ հետեւությունները և դասերը.
     Առաջին՝ հոգևոր և բարոյական արժեքների կորստի մասին բոլոր դատողություններն անհիմն էին: Պատերազմի առաջին իսկ օրը բացահայտեց հանուն հայրենիքի մինչեւ վերջ կանգնելու պատրաստակամություն: Այն, ինչ կատարեցին 18-20 տարեկան մեր զինվորները, խիզախություն է հանուն հայրենիքի, դա պատիվ է ցանկացած ազգի համար: Եվ ամենակարեւորը՝ դա պետք է յուրաքանչյուրիս համար օրինակ լինի:
     Երկրորդ. մենք քաջ, օժտված, ծանրագույն պահերին համախմբվելու ընդունակ ժողովուրդ ենք: Բայց եկեք այդ մասին չհիշենք միայն այն ժամանակ, երբ պատերազմը բախում է մեր դռները: Թեկուզ և փխրուն խաղաղության, բայց անցած շուրջ երկու տասնամյակները չօգտագործված հնարավորությունների և լուրջ կորուստների    ժամանակ էին:
       Երրորդ՝ Ժամանակակից պատերազմը ռազմականից բացի, ունի եւս երեք ոչ պակաս կարեւոր գործոն՝ տնտեսական, դիվանագիտական եւ տեղեկատվական:
    Եվս մի կարեւոր դաս՝ մենք հասկացանք, որ ինքներս պետք է լուծենք մեր հիմնախնդիրները: Ոչ մի ռուսական գումարտակ չի զոհվելու մեր հայրենիքի համար, ոչ մի օտարերկրյա կապիտալ մեզ անվերադարձ չի նվիրվելու: Արտաքին ամենատարբեր կառույցներին հասկանալու, օգնելու, պաշտպանելու խնդրանքով դիմումները պետք է իրենց տեղը զիջեն ավելի արդյունավետ սկզբունքին՝ օգնիր ինքդ քեզ: Գերտերություն մենք հազիվ թե դառնանք, բայց պարտավոր ենք լինել երկիր, որի շահերը հարկ է հարգել, որի տնտեսական, գիտա-տեխնիկական ներուժը պահանջված լինի շատերի կողմից: Ամուր տնտեսությամբ, զարգացած գիտությամբ և կրթական համակարգով, համարժեք կադրային քաղաքականությամբ, կոռուպցիայի եւ գանձագողության, բյուրոկրատական անկրթության դեմ արդյունավետորեն պայքարող երկիր:
Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձվի երիտասարդության դաստիարակության գաղափարական եւ բարոյական բաղադրիչին: Հայրենիք եւ հայրենասիրություն հասկացությունները, համամարդկային արժեքները պետք է բացառեն ոչ մի սահման չճանաչող սպառողականության պաշտամունքը: Հասարակության մեջ պետք է արմատավորվի պարադիգմա, որը հավասարության նշան կդնի կոռուպցիոներների, գանձագողերի եւ նրանց միջև, որ սահմանին սպանում են մեր զինվորներին: Մի քանի տասնյակ միլիոնի սպառազինության բացակայությունը մեզ մի քանի տասնյակ կյանք է արժեցել: Եվ ինչքան էլ սատանայական հնչի, դոլարով չափվող բազմամիլիոն առանձնատների հիմքերում դրվում են իրենց կյանքով հայրենիքը պաշտպանած հերոսների ոսկորները: Եվ արդեն ապրիլյան պատերազմից երկու տարի անց, հնչեցին Հայաստանի նախագահի խոսքերը, որ բանակի եւ պետության միջոցների յուրացումը դավաճանությանը հավասար աններելի հանցանք է:
Բայց սրտերում եւ գիտակցության մեջ հեղափոխության կոչերը, որ հեղեղել են լրատվամիջոցները, կմնան ձայն բարբառո հանապատի, եթե բանակային գնումներից առասպելական կարողություն կուտակողները ավելի ու ավելի են բարձրանում ծառայողական աստիճաններով, եթե օֆշորային բազմամիլիոնանոց հաշիվների տերերը, որ բացահայտվել են միջազգային մակարդակով, շարունակում են համալրել օլիգարխ պատգամավորների շարքերը: Եվ պետք չէ ժողովրդին հիմարի տեղ դնել, իբր նա հավատում է կեղծ կոպեկանոց բարեգործությանը կամ եկեղեցի կառուցող սատանայապաշտների անկեղծությանը: Հասարակական-քաղաքական պատվեր պետք է դառնա շքեղության հարկումը:
Պետության ուժը գալիս է ներսից եւ հենվում է տնտեսական հզորության վրա: Բայց անկախության քսանհինգ տարիներին մենք այդպես էլ չհասկացանք եւ չորոշակիացրինք, թե ինչպիսի Հայրենիք ենք կառուցում և ինչպիսին ենք ուզում կառուցել: Հրապարակայնության, թափանցիկության, բոլորի համար հավասար պայմանների, արդարության եւ օրինականության առկայությունը մրցունակ բիզնեսի կայացման եւ տնտեսության մեջ խոշոր ներդրումների ներգրավման հիմնական գործոններից մեկն է: Պետք է հստակ գիտակցել, որ տնտեսական աճի ոչ մի 10, նույնիսկ 15 տոկոսի քայլերով, որ արվում են բնական սուղ պաշարների կամ գյուղատնտեսության հաշվին, մենք չենք կարող հասնել Ադրբեջանի տնտեսությանը, որ աճում է՝ շնորհիվ նավթային զորեղ ներարկման:
Հարկավոր է որակական, ոչ ստանդարտ թռիչք: Իսկ դա հնարավոր է միայն շնորհիվ ինտելեկտուալ-կրթական միջավայրում մշակված գիտա-տեխնիկական հեղափոխության: Ժամանակակից աշխարհում զարգացումը եւ հարստությունը որոշվում են ոչ թե տարածքով եւ նավթի քանակով, այլ խելացի մարդկանց քանակով եւ որակով: Ցավոք, չնայած որակյալ կրթության հարցին բազմաթիվ և ամենատարբեր մակարդակներով անդրադարձին, առայժմ չկա այն ընկալումը, որ կրթական համակարգի ճգնաժամի հաղթահարումը հնարավոր չէ մակերեսային կիսամիջոցներով: Այդ գործոնի թերագնահատումը բերում է մտավոր ներուժի նշանակալի արտահոսքի: Հայ մտավորականությունը բազմաթիվ երկրների գիտա-կրթական, տեխնիկական, ի վերջո՝ տնտեսական ոլորտի դոնոր է դարձել:
Իհարկե, չի կարելի և անհնար է աղեղի լարը միշտ ձգած պահել: Այդիսկ պատճառով հարկ է ըմբռնումով ընդունել ապրիլյան պատերազմին նվիրված հոդվածների քանակի եւ լարվածության որոշակի եւ անշեղ անկումը: Բայց նրա դասերը չի կարելի ոչ մոռանալ, ոչ անտեսել: Ապրիլյան պատերազմի գլխավոր դասը ձեռք բերված խաղաղության բանաձեւն է՝ պարտադրել խաղաղություն: Դա այն բանի ընկալումն է, որ անկախ նրանից, թե ինչ կերպարանքով է հանդես գալիս հակառակորդը, Ադրբեջան-Թուրքիա սիամական սիմբիոզը՝ ցյուրիխյան արձանագրություններից մինչեւ Երեւանի գրավման մտադրությունը, հայկական կողմը պետք է պատրաստվի պատերազմի՝ ամեն րոպե եւ ամենուր: Պատից կախված հրացանը վաղ թե ուշ կրակելու է: Հզոր հարձակողական սպառազինությունների բազմամիլիարդանոց գնումները Ադրբեջանի մտադրության մասին կասկածի տեղ չեն թողնում: Ի հակակշիռ «Ղարաբաղյան հակամարտությունը չունի ռազմական լուծում» մանտրայի, առկա իրողություններով հակամարտությունը կարող է ունենալ միայն ռազմական լուծում: Հակամարտության հանգուցալուծումը կարող է լինել միայն խաղաղության պարտադրումը:
Լարվածության պարբերական ցուցադրումները, որ ժամանակ առ ժամանակ լիցքաթափվում են ռազմական բախումներով, կոչված են ապակողմնորոշել մեր պետականության զարգացման վեկտորը եւ մեր դիմակայությունը գիտա-տեխնիկական մրցակցության ստեղծարար հարթությունից, որտեղ ազերիների հաջողության շանսերը չնչին են, տեղափոխել ամենից առաջ մեզ հյուծող սպառազինությունների մրցավազքի ապակառուցողական հարթություն: Բայց այստեղ խիստ անհրաժեշտ է «պատերազմին պատրաստվածության» իդիոմը հասկանալ ոչ նեղ-ուղղակի ռազմական ընկալմամբ՝ որպես ավելի ու ավելի ժամանակակից սպառազինությունների կուտակում: Պատերազմին պատրաստվածությունը ապրիլյան պատերազմում հարյուրավոր կյանքերի գնով նվաճված հրադադարի ամեն մի օրը առավելագույնս արդյունավետ օգտագործումն է: Գերազանց զինված և մարզված բանակը միայն այսբերգի գագաթն է՝ վերնաշենքը, որի հիմքում պետք է դրվի տնտեսության բոլոր ոլորտների պետական արդյունավետ կառավարումը, պետական եւ հասարակական ինստիտուտների, արտաքին քաղաքական կառույցների և համագործակության մեխանիզմների ստեղծման արդյունավետ աշխատանքը: Եվ այդ գործունեության ռազմավարական ուղղությունների ողջ համալիրը պետք է օժտվի երիտասարդության գիտակրթական, աշխարհայացքային դաստիարակության բարձրորակ գաղափարախոսությամբ:

         Հայկ Խանումյան - Հարգելի՛ ներկաներ, շուտով ԱԺ կներկայացվի բյուջեի մասին եռամսյա հաշվետվությունը, և կցանկանայի անդրադառնալ 2017թ. վերաբերող  հրապարակված մի շարք թվերի, ինչպես նաև ձեր ուշադրությունը հրավիրել որոշ ուղղությունների վրա:

Արցախում տնտեսական աճի կառուցվածքն ուսումնասիրելիս տպավորություն է ստացվում, թե գործ ունենք գաղութատիրական շրջանի աֆրիկյան երկրի տնտեսության հետ: Ցույց է տրվում տնտեսական մեծ աճ, որի արդյունքները հասարակության լայն շերտեր չեն զգում: Այսպես, հրապարակված 15,6 տոկոս տնտեսական աճի ավելի քան 10 տոկոսն ապահովվել է հանքարդյունաբերության շնորհիվ, ավելի հստակ՝ հիմնականում մեկ հանքի շնորհիվ: Հանքարդյունաբերական արտադրանքին է բաժին ընկնում նաև Արցախի 75 միլիարդ դրամի արտահանման 50 միլիարդը: Տնտեսության այլ ճյուղեր ապահովել են տնտեսական աճի չնչին տոկոսային կետեր: Թեև այդ ճյուղերում աճ կա, սակայն տնտեսության դիվերսիֆիկացիան բավականին դանդաղ է ընթանում, և եթե հաշվի առնենք, որ հանքերը սպառվելու հատկություն ունեն, կտեսնենք, որ շուտով լուրջ խնդիրների առջև ենք կանգնելու: Այս դահլիճում անցյալ անգամ ես անդրադարձել եմ հանքարդյունաբերության խնդիրներին, հիմա ձեզ հետ կիսվեմ վերը նկարագրված իրավիճակից դուրս գալու իմ պատկերացումներով:

Մենք պետք է սեղմ ժամկետներում հասնենք Արցախում ներդրումային միջավայրի բարելավմանը: Ներդրումային միջավայր ասելով՝ ես նկատի չունեմ դասական սահմանումները, այլ այս հասկացության լայն ընդգրկումը: Մենք պետք է հասնենք նրան, որ Արցախը հրապուրիչ լինի ոչ միայն բնական ռեսուրսների շահագործման  (սրա տակ հասկացեք հանքարդյունաբերությունը, հիդրոէներգետիկան, անտառանյութի արտահանումը) տեսանկյունից, այլ մասսայական ներդրումների վայր դառնա հենց Արցախի բնակիչների համար: Միայն նման դեպքում տնտեսական աճը զգալի կլինի բնակչությանը, տնտեսությունը կդիվերսիֆիկացվի, ինչը կբերի տնտեսական անվտանգության բարձրացմանը:

Այժմ խոսեմ այդ միջավայրի տարբեր բաղադրիչների մասին: Ներդրումներին խանգարում են թույլ զարգացած ենթակառուցվածքները և բնակչության խիստ անհամաչափ բաշխումը: Այս ամբիոնից ունեցած մեկ այլ ելույթի ժամանակ ես անդրադարձել եմ ուռճացված բյուրոկրատիայի խնդրին, հիմա էլ նշում եմ, որ նման թանկարժեք բյուրոկրատիա պահելու փոխարեն, մենք պետք է ներդրումներ կատարենք ենթակառուցվածքների ստեղծման և իրական տնտեսության այլ ճյուղերի մեջ: Միևնույն ժամանակ բնակֆոնդի ավելացմանն ուղղված գումարները հարկավոր է ծախսել այնպես, որ այն ծառայի բնակչության համաչափ բաշխմանը:

Ամենակարևոր բաղադրիչի մասին: Ներկայիս քաղաքական համակարգը խիստ աննպաստ է ներդրումների համար: Ավելին, քաղաքական կյանքում սահմանադրական փոփոխություններից հետո սկսած հետադիմական այս գործընթացը բերել է հանրության լայն հատվածների հիասթափությանը, ինչն արտահայտվում է արտագաղթի և լրացուցիչ միջոցները այլ վայրերում ներդնելու տեսքով: Կարճ ասած, Արցախի բնակիչը, նեղվելով երկրում արդարության պակասի զգացումից, 10-20 հա այգի հիմնելու փոխարեն գնում է բնակարան Երևանի ծայրամասում:

Ներդրումներին խանգարող ամենամեծ գործոնը սեփականության իրավունքի ոտնահարումն է: Արցախում պետք է բացառվեն նման դեպքերը, քանզի նույնիսկ մեկ քիչ թե շատ հայտնի դեպքի բացասական ազդեցությունը կարող է զգացվել տասնամյակից ավելի: Իսկ նման դեպքեր մեզ մոտ կան:

Ոստիկանությունը և այլ ուժային կառույցներ պետք է վերադառնան օրենքի դաշտ: Այս կառույցների ցանկացած հակաօրինական արարք անմիջականորեն անդրադառնում է գործարար միջավայրի վրա: Ոչ մեկն իրեն սրբազան ինկվիզիցիայի դեր չպետք է վերապահի:

Սովորաբար մեզ նման երկրներում, որտեղ ոտնահարվում են քաղաքական ու քաղաքացիական ազատությունները, բնակիչները հակված չեն սեփական խնայողությունները ներդնելու իրենց երկրում: Կան տարրական կարմիր գծեր, որ որոշում ընդունողները և պետական կառավարման լծակներ ունեցողները երբեք չպետք է անցնեն: Քանզի վստահության վերականգնումը կարող է տասնամյակներ տևել:

             Սրանք այն նվազագույն քայլերն են, որոնք թույլ կտան մեր հասարակությանն ակտիվ մասնակցություն ունենալ ազգային հարստության բազմապատկմանը՝ անկախ հայրենասիրական ներդրումներից և բնական ռեսուրսների շահագործման հետևից եկողներից: Շնորհակալություն:

             Աշոտ Ղուլյան - Շնորհակալություն: Ես ստիպված եմ նորից ասել, ես չգիտեմ այդ երեք րոպեն Ձեզ համար չորս է, երեք րոպեն երեք րոպե է, աշխատեք տեղավորվեք:

Դավիթ Իշխանյան – Պարզապես, թող ինձ ների տիկին Դադայանը, տարբեր առիթներով եղել ենք նաև աշխարհի տարբեր երկրների խորհրդարաններում, պարզ հաշվարկ է, հետհաշվարկի, պարզ խնդիր է:

Աշոտ Ղուլյան - Հաջորդ անգամ նորից հետհաշվարկը միացնելու ենք, ես փորձում էի այդ համաձայնության դաշտում դա լուծել: Շատ լավ: Պարոն Խանումյան, մենք հաջորդ ամիս լսելու ենք 2017թ. հետ կապված Նախագահի հաղորդումը: Ուզում եմ ասել՝ այդ հարցերի մասին դուք կարող եք հաջորդ ամիս քննարկումների ժամանակ խոսել: Հիմա միակողմանի եք խոսում, էլի դրա համար եմ ասում, դրա համար եմ ասում, այն ժամանակ լավ կլինի երկկողմանի լինի: Խնդրեմ, պատգամավորական հայտարարության համար, տիկին Ռոմելա Դադայան:

Ռոմելա Դադայան - Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության 16-րդ հոդվածում ասվում է՝ «Ընտանիքը՝ որպես հասարակության բնական և հիմնական բջիջ, բնակչության պահպանման և վերարտադրման հիմք, ինչպես նաև մայրությունը և մանկությունը պետության հստակ պաշտպանության և հովանավորության ներքո են»:

Սահմանադրության հոդվածը հիմք ընդունելով և հարմար պահն օգտագործելով՝ շնորհավորում եմ հանրապետության բոլոր կանանց ու աղջիկներին մայրության,գեղեցկության և սիրո տոների կապակցությամբ: Կին, այսինքն՝ հմայք, մայր, կյանքի շարունակականությունն ու ընտանիքի ամրությունն ապահովող քաղաքացի: Ընտանիք, որն ազգային անվտանգության կարևորագույն բաղադրիչներից է, և մենք պարտավոր ենք իրականացնել պետական, հասարակական, ժողովրդագրական ակտիվ քաղաքականություն:

Մեր երկրում վերջին տասնամյակում բազմազավակության հարցը պարբերաբար բարձրացնելը, սոցիալական գովազդի տեսքով քարոզելը, ընտանիքներին տրվող արտոնությունները ազդակ են դարձել երկրի ժողովրդագրական պատկերի լավացման հարցում, ինչը գոհացնող է, այսինքն՝ ծնելիության և բազմազավակության խթանման նպատակով աշխատանքներ տարվում են, շնորհակալ աշխատանքներ են կատարվում նաև բարեգործությամբ. դա անհերքելի փաստ է, սակայն ցավալի է, որ ամեն անգամ «բազմազավակ» բառն օգտագործելիս հոմանիշ են դարձնում «սակավակարող, անբարենպաստ պայմաններ» արտահայտությունները: Այն, որ բազմազավակ ընտանիքը պիտի զգա՝ ունի ամուր թիկունք ու ապավեն՝ հանձինս պետության, անհերքելի է, բայց նաև դրան ըմբռնումով պիտի վերաբերվել: Ընտանիքը ոչ թե միայն պահանջատեր պիտի լինի, այլ գնահատող և երախտապարտությունը աշխատանքով ապացուցող: Խոսքս, իհարկե, բոլորին չի վերաբերում:

Չմոռանանք,որ ունենք 4 և ավելի երեխաներ ունեցող համեստ միջոցներով ապրող ընտանիքներ, որտեղ մեծանում են լավ դաստիարակություն ու կրթություն ստացած, կիրթ, ակտիվ, արագ կողմնորոշվող, աշխատասեր, սրտացավ, բավականին հետաքրքիր անհատականություններ:

Կարծում եմ՝ պետական քարոզչության միջոցով կարելի է բերել բազմազավակ ընտանիքների լավագույն օրինակներ՝ երիտասարդ ընտանիքներին ապացուցելու համար,որ բազմազավակ ընտանիք ունենալը ծանր բեռ չէ, այլ ժամանակավոր հոգս, որը ապագայի երջանկության երաշխիքն է:

Բերածս փաստերն անհիմն ու աննպատակ չեն: Այսօր ինձ (և ոչ միայն ինձ) անհանգստացնողը, իմ կարծիքով, լուրջ և լուծում պահանջող խնդիր է: Մեր շրջապատում վերջերս հաճախ ենք հանդիպում երիտասարդ ընտանիքների, ովքեր գերադասոմ են բավարարվել ընտանիքում 2 երեխա մեծացնելով: Կարծում եմ՝ այդ պիտի մտահոգի բոլորիս: Առաջին հայացքից թվում է՝ դա ընտանիքի ցանկությունն ու իրավունքն է, իսկ երբ պատճառներն ես կշռադատում,  հիմնականում սոցիալ-հոգեբանականն է գերիշխում:

 Հնարավորինս փորձել եմ վիճակագրական տվյալներ հավաքել. արդյունքում մտահոգության տեղիք տվող  փաստեր ունենք: Մենք պարտավոր ենք առաջիկայում ԱՀ ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավման, ծնելիության խթանման ուղղությամբ երիտասարդ ընտանիքների համար ընդլայնմանը նպաստող շահագրգիռ քայլեր ձեռնարկել: Այդ նպատակով առաջարկում եմ ընտանիքի սոցիալական և բարոյահոգեբանական աջակցության համար համատեղ հայեցակարգ մշակենք, որպեսզի ունենանք արդյունավետ ծրագիր: Շնորհակալություն:

Աշոտ Ղուլյան – Շնորհակալություն, տիկին Դադայան: Մենք բնականաբար այն, ինչ-որ նախատեսել էինք, այսօր նիստը սկսելուց, բոլոր հարցերին անդրադարձանք, մենք սպառել ենք մեր այսօրվա նիստի օրակարգը: Շնորհակալություն համատեղ աշխատանքի համար, ցտեսություն: